T-95 Black Eagle– Sự ưu việt của MBT Nga thế hệ 4

QĐND Online - Theo ý tưởng thiết kế, Đồ án 195, được biết tới là dòng xe tăng chiến đấu chủ lực (MBT) T-95 Black Eagle hay Dự án “Hiện đại hóa-88”, cần phải trở thành dòng MBT thế hệ thứ 4 của Nga với nhiều công nghệ mới ưu việt hơn các dòng MBT hiện có của Mỹ và phương Tây. Chịu trách nhiệm phát triển dòng MBT mới này là Tổ hợp thiết kế phương tiện vận tải Ural tại Nizhny Tagil.

Trong suốt quá trình phát triển, đa phần thông tin về Đồ án 195 đều được giữ bí mật hoặc được tiết lộ rất ít. Tuy nhiên, căn cứ vào các thông tin được công bố, dòng MBT thế hệ 4 này của Nga đã bắt đầu thử nghiệm cấp quốc gia từ năm 2008 và tới tháng 7-2010, nó đã chính thức ra mắt tại triển lãm Defence & Security – 2010.

Theo yêu cầu của quân đội Nga, T-95 thỏa mãn 4 yêu cầu:

- Đảm bảo tấn công chính xác mục tiêu và khả năng vô hiệu hóa hoặc tiêu diệt chúng ở mức cao nhất.

- Đảm bảo khả năng sống sót của tổ lái trước các điều kiện môi trường xung quanh và trong trường hợp xe bị trúng đạn.

- Tích hợp xe với hệ thống quản lý thông tin chiến trường cấp chiến thuật để nó trở thành một thành phần chuẩn trong hệ thống hỏa lực thống nhất trên chiến trường.

- Công nghệ chế tạo, hậu cần, đảm bảo kỹ thuật của xe có thể nâng cấp trong 30 năm.

Kết quả của những yêu cầu này, T-95 có những đặc điểm mới lạ:

- Trang bị tổ hợp vũ khí đa kênh sử dụng các loại đạn thế hệ mới.

- Kíp lái đảm bảo hoạt động của xe hoàn toàn thông qua các hệ thống hỗ trợ quan sát đa kênh (quang học, ảnh nhiệt và truyền hình).

 - Khả năng sống sót của kíp lái; an toàn các khoang nhiên liệu, chứa đạn được nâng lên 2-3 lần.

- Trang bị động cơ turbin khí hoặc diesel có công suất 1.500 mã lực, chiếm ưu thế về khả năng cơ động so với các loại MBT hiện đại trên thế giới.

- Hệ thống kiểm soát tình trạng hoạt động của xe hoàn toàn tự động. Hệ thống hỗ trợ quan sát, thông tin đảm bảo cho việc khai hỏa, điều khiển các tổ hợp vũ khí, lái xe và trao đổi thông tin với trung tâm chỉ huy.

 Bố trí của xe

Với thiết kế hoàn toàn mới của dòng MBT thế hệ 4, T-95 có kết cấu thân xe khác hoàn toàn so với dòng MBT trước đó. Kíp lái được thu gọn xuống còn 2 người và ngồi trong khoang bọc thép nằm thấp trong thân xe, tách biệt so với các khoang còn lại. Việc điều khiển xe hoàn toàn thông qua thông qua các màn hình hiển thị trong khoang.

Tháp pháo của dòng MBT T-95 rất nhỏ và đặc liền khối (bỏ vị trí xạ thủ và trưởng xe ở tháp pháo) với khoang chứa đạn nằm phía dưới (trong thân xe). Đây là yếu tố giúp hạ thấp chiều cao xe xuống khoảng 2 m và làm nó khó bị phát hiện hơn trên chiến trường. Ngoài ra, việc này cũng loại bỏ các yếu điểm chí tử trên tháp pháo vốn có như ở các dòng MBT hiện đại.

Khả năng sống sót tổ lái trên MBT T-95 được nâng lên nhờ việc các khoang chưa đạn và nhiên liệu được bọc giáp và tách biệt với khoang điều khiển.

Hệ thống giáp của T-95 được tăng cường nhờ việc kết hợp giữa giáp đạn đạo gia cố bằng vật liệu composite, giáp phản ứng nổ mới (có thể là Relikt) và hệ thống phòng thủ, gây nhiễu chủ động (Arena, Shtora). Cơ cấu này nâng cao hiệu quả chống lại đạn liều nổ lõm, tên lửa chống tăng và đạn sử dụng thanh xuyên dưới cỡ (SABOT)…

Ngoài ra, việc ứng dụng rộng rãi vật liệu composite cũng giúp T-95 giảm khả năng bị phát hiện bởi các thiết bị quan sát của đối phương

MBT T-95 sẽ sử dụng pháo chính nòng trơn có cỡ từ  135-152 mm kết hợp với hệ thống nạp đạn tự động mới. Đây là điều kiện để xe có thể sử dụng rộng rãi các các loại đạn có điều khiển, tên lửa bắn qua nòng pháo chính mạnh hơn, xa hơn các loại hiện có. Pháo152 mm mới của T-95 được phát triển nhờ kế thừa thành tựu phát triển pháo tăng từ thời sau thế chiến thứ 2.

Ngoài pháo chính 152 mm, T-95 còn trang bị súng máy đồng trục 7,62 mm và 14,5 mm.

Thông tin về mục tiêu được thu nhận thông qua các kênh quang học, ảnh nhiệt và truyền hình. Các thông số về tầm, hướng…của mục tiêu có được nhờ thiết bị đo xa laser và radar. Điểm khác biệt trong chiến đấu của T-95 so với các dòng MBT trước đó là việc phụ thuộc hoàn toàn thông tin từ các thiết bị hỗ trợ do không còn vị trí quan sát quang học trực tiếp trên tháp pháo. Thông tin xung quanh xe sẽ được cung cấp trên các màn hình trong xe cho phép kíp lái có cái nhìn toàn cảnh quanh phương tiện.

Đặc biệt, MBT T-95 sẽ được trang bị thiết bị nhận diện “bạn-thù” giúp nó tác chiến hiệu quả trong điều kiện chiến trường hiện đại biến động không ngừng.

Để duy trì khả năng cơ động và linh hoạt trên chiến trường, T-95  được trang bị động cơ X-diesel mới hoặc turbin khí có công suất 1.500 mã lực và tổng trọng lượng xe không quá 55 tấn. Ngoài ra, khả năng cơ động của T-95 có được còn nhờ kết hợp với thiết bị truyền động mới nâng cao hiệu quả tăng tốc, vượt chướng ngại vật, bơi…và khả năng vừa di chuyển vừa bắn.

 Tại sao T-95 “chưa xuất hiện”

Trong học thuyết tác chiến xe tăng của Nga, luôn có duy trì 2 dòng MBT tồn tại song song. Một loại được trang bị mạnh, giá thành chế tạo đắt đỏ để làm nắm đấm thép, còn loại kia có tính năng tương đối, dễ chế tạo, giá thành rẻ để đảm bảo khả năng bù đắp thiệt hại trong chiến tranh. Phương thức này phù hợp với các cuộc chiến với quy mô tổng lực thời chiến tranh lạnh. Có thể nhìn thấy xu hướng này ở 2 dòng MBT Nga là dòng tăng hạng nặng IS, MBT T-64, MBT T-80 và  xe tăng hạng trung T-34, MBT T-62, MBT T-72.

Quá trình phát triển T-95 cũng tuân theo quy luật này. Tuy nhiên, với sự thay đổi phương thức chiến tranh hiện nay từ chiến tranh tổng lực chuyển sang cục bộ và bất đối xứng, việc đưa và trang bị T-95 đắt đỏ, chế tạo phức tạp dường như không phù hợp với quân đội Nga. Năm 2010, Bộ Quốc phòng Nga đã quyết định ngừng cung cấp tài chính cho việc phát triển T-95, khi nhận thấy các vấn đề về kỹ thuật chế tạo phức tạp và giá thành xuất xưởng quá cao của dòng MBT mới. Để thế chỗ cho T-95 là MBT Amata rẻ hơn, dễ chế tạo hơn và kế thừa một số công nghệ của dòng MBT thế hệ 4 này sắp xuất hiện.

Rất may, việc phát triển dòng MBT thế hệ 4 với nhiều đặc điểm vượt trội của Nga vẫn tiếp tục duy trì do bằng nguồn tài chính riêng của nhà máy Uralvagonzavod (nơi sản xuất xe tăng chính của Nga). Thông tin này đã được giám đốc Uralvagonzavod Oleg Sienko khẳng định vào tháng 4-2011.