Động thái này của Iran được tiến hành chỉ ít ngay sau khi Tehran tuyên bố không có nhu cầu đặt mua tổ hợp tên lửa S-400 Triumph hiện đại từ Nga. Nếu các tính năng của Bavar-373 thực sự đạt như lời quan chức quân sự Iran quảng bá, thì Nga có vẻ như đã trượt khỏi tay hợp đồng trị giá tới hàng tỷ USD cung cấp các tổ hợp phòng không S-400 cho quốc gia Cận Đông này.
Như các thông tin đã được công bố, Nga và Iran ký hợp đồng cung cấp 5 sư đoàn S-300PMU-1 năm 2007. Tuy nhiên, hợp đồng này bị “đóng băng” vào năm 2010 theo sắc lệnh của cựu Tổng thống Nga Dmitry Medvedev. Moscow giải thích hành động trên tuân thủ theo nghị quyết trừng phạt Tehran của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc vì chương trình hạt nhân gây nhiều tranh cãi của Iran. Về sau này cả Nga và Iran đều nhận ra quyết định trên là không cần thiết vì thực tế Tehran cần các tổ hợp S-300 đơn thuần là vì mục đích phòng thủ.
Các thành phần của tổ hợp S-300PMU-2 Iran tiếp nhận từ Nga. Ảnh: defense-update.com
Vấn đền này chỉ được giải quyết vào tháng 4-2015, khi Tổng thống Nga Vladimir Putin quyết định nối lại hợp đồng cung cấp S-300 cho Iran. Rất nhanh chóng sau đó tới tháng 11-2015, Cố vấn phụ trách vấn đề Hợp tác quốc phòng của Tổng thống Nga, Vladimir Kozhin tuyên bố, các tổ hợp S-300 đã sẵn sàng để bàn giao cho Iran. Tới gần đây nhất là tuyên bố hôm 8-8 của Phó thủ tướng Nga Dmitry Rogozin về việc Iran đã nhận 50% các thành phần S-300 nước này đặt mua và hợp đồng sẽ hoàn thành trước năm 2017.
Cần nhấn mạnh rằng, trong hợp đồng ký năm 2007, Iran được đề nghị cung cấp các tổ hợp S-300PMU-1, thì hợp đồng S-300 mới giữa Nga và nước này là phiên bản S-300PMU-2 Favorit. Mỗi tổ hợp S-300PMU-2 có cơ cấu từ 8 tới 12 xe phóng và được phân chia thành hai thành phần độc lập. Nguyên tắc này cũng được áp dụng đối với tổ hợp S-400.
Một số hình ảnh của tổ hợp Bavar-373 Iran giới thiệu trước đây. Ảnh: defense-update.com
Theo các nguồn tin công khai, Iran có vẻ như chỉ đặt mua tổ hợp S-300PMU-2 với số lượng hạn chế, khoảng 2 tổ hợp với cơ cấu 4 trung đoàn. Nga bắt đầu trang bị S-300PMU-2 từ năm 2013 và tới thời điểm hiện tại mới chỉ có một trung đoàn vũ khí phòng không loại này được biên chế cho đơn vị đóng ở ngoại ô Moscow. Với thời gian ngắn như vậy rất khó có thể nhận biệt liệu Nga có sửa đổi lại đơn vị S-300PMU-2 hiện có và chuyển giao chúng cho Iran để mở đường cho việc tái trang bị bằng tổ hợp S-400.
Lý do giải thích cho việc Iran đặt mua rất ít tổ hợp S-300PMU-2 và không quan tâm tới S-400 có thể là do “sự xuất hiện” của Bavar-373.
Từ những hình ảnh được công bố, Bavar-373 có hệ thống ra-đa cảnh giới và dẫn bắn lớn; đạn tên lửa được đặt trong các ống phóng nhỏ gọn hình vuông mang dáng dấp của công nghệ phương Tây. Bavar-373 chỉ cần có tính năng tiệm cận S-300PMU-2, thì rất dễ dàng để giải thích việc Iran không mấy mặn mà với tổ hợp tên lửa phòng không Nga và số lượng S-300PMU-2 Iran đặt mua sẽ chỉ hạn chế ở những hình ảnh đã được công bố mới đây.
Liên quan tới vấn đề này, giới chuyên gia quân sự đánh giá, chính việc hợp đồng năm 2007 đổ vỡ đã tạo điều kiện cho Iran tập trung nguồn lực và tạo ra sự đột phá trong công nghệ chế tạo vũ khí phòng không nội địa. Tất nhiên, thành quả của Iran có sự hỗ trợ từ công nghệ từ nước ngoài, trong đó có Trung Quốc.
Tuy nhiên, nhận định này có đúng hay không vẫn cần thêm thời gian để chờ đợi các màn thể hiện chiến đấu của Bavar-373 tới đây.
Những hình ảnh mới nhất của tổ hợp Bavar-373 được Iran giới thiệu hôm 21-8 vừa qua. Ảnh: almasdarnews.com
TUẤN SƠN