QĐND - Nhật Bản đang tiếp tục những bước đi nhằm củng cố và tăng cường năng lực quốc phòng. Hãng tin Kyodo dẫn nguồn tin từ Bộ Quốc phòng Nhật Bản cho biết, dự chi ngân sách tài khóa 2016 (bắt đầu từ tháng 4-2016) dành cho quốc phòng của nước này lên tới 5.200 tỷ yên (tương đương 42 tỷ USD) - con số kỷ lục dưới thời cầm quyền của Thủ tướng S.A-bê (Shinzo Abe).

Một phần ngân sách sẽ được Nhật Bản dùng để mua 17 trực thăng tuần tra SH-60. Ảnh: Getty

Nhật Bản dự kiến sử dụng khoảng 140 tỷ yên trong mức dự chi trên vào việc bố trí lại các căn cứ quân đội của Mỹ tại Nhật Bản, trong đó bao gồm cả kế hoạch tái bố trí căn cứ Futenma của Thủy quân lục chiến Mỹ ở địa phận tỉnh Ô-ki-na-oa. Số tiền này tương tự con số trong tài khóa 2015. Ngoài ra, ngân sách này còn được dùng mua 17 máy bay trực thăng tuần tra SH-60 cho lực lượng phòng vệ biển và các loại phương tiện cơ giới chiến đấu cho lực lượng phòng vệ mặt đất. Ngân sách quốc phòng tài khóa 2016 cũng sẽ bao gồm kinh phí mua mới 3 máy bay tiếp nhiên liệu trên không, có thể là của Boeing hoặc Airbus. Ngoài ra, Bộ Quốc phòng Nhật Bản cũng yêu cầu thêm kinh phí để tiếp tục đóng một tàu khu trục lớp Aegis, mua thiết bị cảnh báo sớm. Trong tương lai gần, Bộ Quốc phòng Nhật Bản sẽ tiếp tục mua các máy bay chiến đấu tàng hình F-35, máy bay vận tải Osprey, máy bay cảnh báo sớm E2D.

Bất chấp những ý kiến lo ngại Nhật Bản quá phụ thuộc vào Mỹ về trang thiết bị quân sự, không ưu tiên phát triển ngành công nghiệp quân sự trong nước, giới chức Bộ Quốc phòng Nhật Bản cho biết, do môi trường an ninh quanh Nhật Bản đang thay đổi, đòi hỏi đối phó nhanh chóng nên Tô-ki-ô phải mua những khí tài hiện đại của Mỹ. Ngoài ra, tình hình cũng đòi hỏi sự hợp tác, phối hợp chặt chẽ giữa lực lượng vũ trang Nhật Bản và Mỹ nên nước này cũng ưu tiên mua sắm trang thiết bị quân sự của Mỹ, trước khi ngành công nghiệp quốc phòng Nhật Bản phát triển và đáp ứng được yêu cầu

Từ khi lên nắm quyền, Thủ tướng Sin-dô A-bê đã đảo ngược xu hướng giảm chi tiêu quốc phòng kéo dài 11 năm qua ở Nhật Bản. Chi tiêu quốc phòng của Nhật Bản có xu hướng giảm kể từ khi đạt đỉnh 4.960 tỷ yên năm tài khóa 2002, nhưng đã tăng lên liên tiếp trong ba năm kể từ tài khóa 2013 sau khi Thủ tướng A-bê nhậm chức hồi tháng 12-2012. Trước đó, trong dự chi cho năm tài chính 2015, Bộ Quốc phòng nước này đã đề nghị số tiền lên đến 5.050 tỷ yên, sau đó con số được thông qua là 4.980 tỷ yên, mức kỷ lục dành cho ngân sách quốc phòng của Nhật Bản từ trước tới nay. Theo kế hoạch ngân sách đã được Chính phủ Nhật Bản thông qua đến năm 2018, chi tiêu quốc phòng của Nhật Bản dự kiến sẽ tăng trưởng trung bình 0,8% mỗi năm.

Quyết định được thông qua sau khi Thủ tướng Sin-dô A-bê thúc đẩy thành công việc thay đổi bản Hiến pháp Hòa bình cho phép quân đội tham chiến ở nước ngoài trong trường hợp một quốc gia đồng minh bị tấn công, cũng như quyết tâm thông qua dự luật an ninh mới gây tranh cãi tại hai viện quốc hội nhằm mở rộng vai trò của Lực lượng Phòng vệ ở nước ngoài.

Theo một quan chức Bộ Quốc phòng Nhật Bản, chi tiêu quốc phòng tăng phản ánh sự mất giá của đồng yên so với các đồng tiền khác dẫn đến tăng chi phí nhập khẩu các sản phẩm. Ngoài ra, nguyên nhân thúc đẩy Nhật Bản không ngừng gia tăng sức mạnh quân sự thể hiện qua việc ngân sách quốc phòng của nước này những năm gần đây liên tục tăng còn được cho là do sự trỗi dậy của Trung Quốc và các mối đe dọa quân sự đang hướng vào Nhật Bản.

Trong những năm gần đây, Nhật Bản đã thể hiện quan điểm cứng rắn đối với tranh chấp biển, đảo và khẳng định sẽ không nhượng bộ đối với các vùng lãnh thổ mà Nhật Bản tuyên bố chủ quyền. Hồi đầu năm 2015, trong bài phát biểu của mình về nguyên nhân Bộ Quốc phòng tăng ngân sách dự chi quốc phòng, Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản G.Na-ka-ta-ni (Gen Nakatani) đã cho biết “tình hình xung quanh Nhật Bản đang thay đổi” và nhấn mạnh “mức độ chi trả cho quốc phòng cho thấy khoản tiền cần thiết để bảo vệ không phận, hải phận và địa phận của Nhật Bản, và bảo vệ cuộc sống cũng như tài sản của công dân chúng ta”.

Trong khi đó, một số nhà phân tích lại đưa ra nhận định rằng, những thay đổi về chính sách quốc phòng được ông Sin-dô A-bê đưa ra cho thấy, Tô-ki-ô đang từng bước độc lập về vũ khí và đẩy mạnh cả xuất khẩu quốc phòng. Việc nới lỏng quy định về xuất khẩu vũ khí hồi tháng 4 năm ngoái đã hé lộ những tham vọng mới của Nhật Bản trong lĩnh vực quân sự.

Trên thực tế, ngành công nghiệp quốc phòng nước này hoạt động khá lặng lẽ, âm thầm nhưng luôn được đánh giá là hàng đầu trong khu vực châu Á. Thậm chí, trước và trong Chiến tranh thế giới thứ nhất và thứ hai, công nghiệp quốc phòng Nhật Bản ngang ngửa Mỹ. Hãng Reuters đưa tin, từ tháng 5 năm ngoái đến nay, khi nhận được tín hiệu mở từ chính phủ, 14 công ty quốc phòng lớn của Nhật Bản đã “tích cực” tham gia nhiều hội chợ thương mại quốc phòng và trưng bày các thiết bị quân sự tối tân gồm xe bọc thép, tàu quét mìn…

Sự trỗi dậy của ngành công nghiệp quốc phòng Nhật Bản thực sự đã khiến nhiều quốc gia trong khu vực lo ngại. Có nhiều nhà phân tích còn nhận định rằng, sự quan tâm của các quốc gia khác đối với nền công nghiệp quốc phòng Nhật Bản cũng có thể tạo nên một cuộc chạy đua vũ trang mới trong khu vực. Trong gần 20 năm qua, Nhật Bản đã hợp tác với Mỹ để thử nghiệm một số phương tiện như radar ATD-Z Shinshin có thể phát hiện đối phương mà không bị radar đối phương phát hiện; chế tạo vật liệu tàng hình cho máy bay F-3, sản xuất tàu ngầm lớp Soryu…  Hiện Tô-ki-ô còn đang cùng với Ô-xtrây-li-a nghiên cứu tàu ngầm trang bị hệ thống AIP.

NGỌC HÀ