Khi “cá vàng” đã không còn hợp thời

Mới đây, tại buổi họp báo trong khuôn khổ Hội chợ Hải quân quốc tế ở Saint Peterburg, Phó Tư lệnh Hải quân Nga Victor Badchuk tuyên bố, Hải quân Nga sẽ không khôi phục lại chương trình đóng mới các tàu ngầm nguyên tử tấn công đắt đỏ làm bằng titanium như nguyên mẫu duy nhất K-222 Goldfish thuộc Đồ án 661 Anchar...

QĐND Online - Mới đây, tại buổi họp báo trong khuôn khổ Hội chợ Hải quân quốc tế ở Saint Peterburg, Phó Tư lệnh Hải quân Nga Victor Badchuk tuyên bố, Hải quân Nga sẽ không khôi phục lại chương trình đóng mới các tàu ngầm nguyên tử tấn công đắt đỏ làm bằng titanium như nguyên mẫu duy nhất K-222 Goldfish thuộc Đồ án 661 Anchar. Mặc dù tàu ngầm dạng này có nhiều lợi thế về tốc độ, nhưng Hải quân Nga hiện cần các dòng tàu ngầm đa nhiệm có tính kế thừa, nâng cấp cao hơn là các dòng tàu ngầm chuyên biệt nhiệm vụ và chi phí đóng mới cao.

Nguyên mẫu công nghệ độc đáo với kỷ lục thế giới về tốc độ

Việc thiết kế và đóng mới tàu ngầm nguyên tử tấn công thuộc Đồ án 661 Anchar và các thế hệ sau này là nhằm mục đích theo dõi và săn lùng các nhóm tàu sân bay của đối phương, mà đối thủ trực tiếp ở thời điểm những năm 1960, 1970 là Hải quân Mỹ. Điều này xuất phát từ sau Thế chiến thứ 2, trong khi Liên Xô bị chiến tranh tàn phá và năng lực hải quân hạn chế, Mỹ đã sở hữu trong tay nhiều hạm đội tàu sân bay có khả năng tác chiến khắp các đại dương. Để khắc chế các hạm tàu sân bay lớn của Mỹ, Liên Xô đã đi theo hướng phát triển các tên lửa chống hạm tự dẫn (tên lửa hành trình) lắp đặt trên các tàu ngầm tấn công. Các nhóm tàu ngầm tấn công của Nga luôn theo sát các hạm tàu sân bay Mỹ để khi cần có thể tung các đợt tấn công bất ngờ hạ gục đối phương.

Tàu ngầm nguyên tử thuộc Đồ án 661 Anchar.

Tàu ngầm nguyên tử tấn công hiện đại lớp Yasen của Hải quân Nga

Thiết kế của tàu ngầm Đồ án 661 Anchar cũng theo hướng này. Tuy nhiên, điểm đặc biệt của lớp tàu ngầm này là toàn bộ lớp vỏ phía ngoài và phía trong của tàu được chế hoàn toàn từ titanium, kim loại có trọng lượng nhẹ, nhưng lại bền vững hơn thép và không bị nhiễm từ. Ở thời điểm đó chỉ có Liên Xô mới đủ khả năng đóng các tàu ngầm như vậy nhờ sở hữu các mỏ quặng titanium lớn và công nghệ tinh luyện titanium dạng bột đặt biệt. Do sử dụng kim loại có giá đắt tương đương vàng ròng nên đã xuất hiện biệt danh “Cá vàng”.

Theo thiết kế của Đồ án 661 Anchar, lớp tàu ngầm của ba viện nghiên cứu hải quân hàng đầu của Liên Xô là Malakhit, Rubin và Lazurit có khả năng di chuyển với tốc độ rất cao mà tới tận ngày nay chưa có tàu ngầm nào vượt qua được. Trong các bài chạy thử nghiệm, tàu ngầm K-222 Goldfish đã đạt tốc độ tới 44,7 hải lý/giờ khi lặn, tương đương 82,8km/giờ. Đây là tốc độ truy đuổi mà không chiến hạm nào trên thế giới có thể chạy thoát. Nhờ tốc độ cao, K-222 Goldfish có thể nhanh chóng chiếm lĩnh vị trí cần thiết và khai hỏa tên lửa P-70 Amethyst tiêu diệt đối phương ở khoảng cách 65km.

Tốc độ cao cũng làm K-222 có hạn chế ở tiếng ồn lớn khi chạy ở tốc độ cao; khung thân bị quá tải và xuất hiện các vết nứt sau các lần hoạt động. Điều này cộng với giá thành quá cao trong chế tạo đã buộc Hải quân Liên Xô không thể mạo hiểm tiếp tục hoàn thiện và phát triển tàu ngầm Đồ án 661 Anchar.

Tuy nhiên, K-222 đã giúp thực nhiệm nhiều công nghệ giúp hoàn thiện đồ án tàu ngầm tấn công thế hệ sau của Liên Xô như Alfa và Sierra.

Thời đại của tác chiến đa nhiệm

Xét về nhu cầu hiện nay Hải quân Nga không phải đối phó với khả năng chiến tranh tổng lực hay nhiệm vụ phải triệt hạ nhanh các nhóm tàu sân bay của đối phương như trong Chiến tranh Lạnh. Thực tế, việc đánh chìm tàu sân bay của đối phương cũng đồng nghĩa với việc phát động một cuộc chiến tranh toàn diện, trong đó có Mỹ. Khi điều này xảy ra, nhiệm vụ giải quyết một cuộc chiến tranh toàn diện sẽ do các loại tên lửa liên lục địa mang đầu đạn hạt nhân thực hiện.

Nguy cơ hiện tại đối với Nga chỉ là tác chiến cục bộ, phòng thủ và đảm bảo khả năng răn đe. Trang bị các đơn bị tàu ngầm của Hải quân Nga đã thế hiện rất rõ điều này với các dòng tàu ngầm nguyên tử tấn công lớp Yasen và tàu ngầm mang tên lửa chiến lược lớp Borey. Yêu cầu cần và đủ là tàu ngầm phải hoạt động ít phát ồn, tự động hóa cao, kết cấu mở và vũ khí tấn công chính xác. Thậm chí, trong tương lai các dòng tàu ngầm thông thường với hệ thống động lực không phụ thuộc vào không khí ngoài (AIP) nhỏ gọn có thể thay thế một phần nhiệm vụ của cá tàu ngầm nguyên tử tấn công.

Điều này cũng thế hiện rõ quy luật: Chiến lược chi phối hướng phát triển vũ khí, trang bị. Khi chiến lược thay đổi, khả năng tác chiến và đặc điểm vũ khí cũng thay đổi tương ứng.

TUẤN SƠN