QĐND Online -  Pratt & Whitney (PW, Mỹ) là một trong ba nhà sản xuất động cơ máy bay hàng đầu của thế giới (cùng General Electric, Mỹ và Rolls-Royce, Anh). Ngoài động cơ máy bay, PW còn sản xuất tua bin khí cho công nghiệp phát điện, tua bin thủy và động cơ tên lửa. Năm 2009 PW có hơn 35.500 nhân viên, hỗ trợ dịch vụ cho hơn 9.000 nhóm khách hàng tại 180 quốc gia trên thế giới.

Tháng 4-1925, Công ty Máy bay Pratt & Whitney cho ra lò động cơ Pratt & Whitney đầu tiên R-1340 công suất 425 mã lực (317 kW). Sự kiện này đánh dấu bước khởi đầu của cơ sở sản xuất “trái tim” máy bay danh tiếng cho đến ngày nay.

Trong quân sự PW có gần 11.000 động cơ PW bán cho 23 nhóm khách hàng ở 22 quốc gia. Phải kể đến là loại F135 cho máy bay F-35 Lightning II Strike Fighter (máy bay tác chiến liên quân chủng JSF); động cơ F119 cho F-22 Raptor; động cơ F100 của F-15 Eagle và F-16 Falcon; động cơ F117 cho C-17 Globemaster III; động cơ J52 cho EA-6B Prowler; động cơ TF33 E-3 AWACS; động cơ E-8 cho máy bay chiến lược B-52, KC-135 và động cơ TF30 cho máy bay F-111. Ngoài ra, Pratt & Whitney cung cấp một mạng lưới toàn cầu dịch vụ bảo trì, sửa chữa bảo đảm sẵn sàng tác chiến cho các máy bay chiến đấu.

4 Động cơ Pratt & Whitney lắp trên máy bay chỉ huy E-3 AWACS không quân Mỹ.

Các động cơ của PW từ năm 2001 đã tham gia các chương trình tiêu chuẩn: Hiệu suất cao, tiếng ồn giảm, khả năng vọt ngược của máy bay tăng nhanh (nâng độ cao nhanh trong một thời gian xác định), giảm khoảng 10% nhiên liệu vận hành.

Tháng 12-1990, sau 54 tháng để thử nghiệm, vận hành, hai nguyên mẫu động cơ Pratt & Whitney YF119 và General Electric YF120 được hoàn thiện cho máy bay F-22 nổi tiếng của Mỹ. Không quân Mỹ đã lên kế hoạch mua 339 chiếc F-22 cho đến năm 2013.

Pratt & Whitney, trong một liên doanh SQS còn phát triển động cơ JT8D-219 cho máy bay Boeing 707… Nếu như hãng Rolls-Royce thành công ở thị trường bên ngoài, 85% doanh thu của Rolls-Royce là từ xuất khẩu, thì Pratt & Whitney dùng cho nội địa và máy bay quân sự hiệu quả.

Vòng đời một máy bay có thể tới 20 năm và lâu hơn, như B52 (trên 50 năm), E-3 AWACS, KC-130… Trong khoảng thời gian ấy, máy bay phải thay nhiều lần động cơ. Bởi thế lựa chọn loại động cơ nào để duy trì sức chiến đấu bền vững, ổn định cho không quân, cũng như hàng không dân sự, đòi hỏi các nhà quản lý và kỹ thuật phải tính toán rất kỹ.

Những tiêu thức để chọn lựa thường là: Tiêu thức công suất động cơ, dùng cho loại máy bay có công năng khác nhau, như huấn luyện, trinh sát, chuyên chở, tác chiến gần, tác chiến đa nhiệm…

Tiêu thức hiệu suất: Số giờ hoạt động (thọ mệnh), quy trình bảo dưỡng, thay thế vật tư, tiêu thụ nhiên liệu, giá thành, tần suất hoạt động… Đối với máy bay tác chiến chủ lực, những yêu cầu chiến thuật với động cơ cũng đặt ra gắt gao về công suất, khả năng cơ động, khả năng tắt mở máy trên không, tàng hình, bay cao khi không khí loãng, khả năng tăng tốc nhanh…

Trên thế giới có trên dưới 100 nhà sản xuất động cơ máy bay. Trong đó có công ty chuyên cho động cơ trực thăng, máy bay thể thao, máy bay hạng nhẹ dùng cho tư nhân… nhưng phần lớn các nhà sản xuất động cơ ở Hoa Kỳ, Anh, Châu Âu, Nga… Ngoài ba hãng danh tiếng nêu trên có thể kể đến Daimler-Benz (Đức); Snecma Moteurs (Pháp) Alfa Romeo (Italia); Kuznetsov, Klimov, Saturn (Nga - Lyulka-Saturn sản xuất động cơ AL-41F cho máy bay thế hệ thứ năm T50). Châu Á có Ấn Độ, Trung Quốc đã sản xuất được động cơ máy bay cho riêng mình.

Trần Danh (Tổng hợp)