Hiện nay, Thụy Điển về cơ bản là quốc gia trung lập và vẫn giữ trạng thái không liên kết. Đồng thời, nước này thường xuyên chú trọng đến vấn đề quốc phòng và thực hiện các biện pháp cần thiết. Stockholm đang tiến hành xây dựng quân đội và tích cực hiện đại hóa các lực lượng vũ trang, cũng như phát triển hợp tác với các quốc gia khác vì mục tiêu an ninh chung. Các kế hoạch trên được triển khai với tầm nhìn dài hạn.

Học thuyết quốc phòng mới

Vào những năm 1990, trong bối cảnh tình hình chính trị - quân sự ở châu Âu được cải thiện, Thụy Điển quyết định cắt giảm chi tiêu quốc phòng. Trong một thập kỷ rưỡi, chính sách trên giúp chuyển nguồn ngân sách cho các dự án quan trọng trong các lĩnh vực khác.

Từ năm 1996 đến 2009, Thụy Điển đã nhiều lần sửa đổi học thuyết quốc phòng của mình. Kết quả dẫn đến sự thay đổi lớn trong chiến lược và các kế hoạch cơ bản, như: Cắt giảm chi tiêu quốc phòng và cắt giảm quân số, bỏ chế độ quân dịch... Trong khi đó, hợp tác quốc tế đặc biệt được chú trọng, liên quan đến hoạt động gìn giữ hòa bình và nhân đạo.

Đến giữa những năm 2010, tình hình chính trị - quân sự ở châu Âu thay đổi, Stockholm buộc phải có những biện pháp ứng phó. Trước sự kiện Crimea, Thụy Điển đã khởi động một chương trình hợp tác mở rộng với NATO. Bên cạnh đó, Thụy Điển và Phần Lan cũng có một kế hoạch chung, để cùng tăng cường khả năng phòng thủ.

 Hải quân Thụy Điển tổ chức tập trận. Ảnh: Bộ Quốc phòng Thụy Điển 

Năm 2015, Thụy Điển đã thông qua “phiên bản mới” của học thuyết quốc phòng của mình. Nó cho phép việc khôi phục các khoản ngân sách quân sự trước đây và tăng số lượng và chất lượng của lực lượng vũ trang. Học thuyết quốc phòng cũng đề xuất tạo ra các đơn vị mới hoặc khôi phục những đơn vị đã bị giải tán trước đó. Việc mở rộng hợp tác quốc tế được lên kế hoạch, trước nỗi lo từ bên ngoài.

Việc triển khai các kế hoạch mới nhanh chóng rơi vào tình trạng thiếu hụt nhân sự. Tháng 3-2017, lãnh đạo Thụy Điển buộc phải thay đổi chế độ tuyển quân và kêu gọi quân dịch. Tuy nhiên, trong thời gian qua, hoạt động này vẫn chưa thể giải quyết được tất cả các vấn đề, và quy mô quân đội vẫn ở dưới mức mong đợi.

Việc gia tăng chi tiêu quốc phòng giúp khởi động các dự án tái thiết cơ sở quân sự đặc biệt. Ví dụ, năm 2019, Bộ tư lệnh Hải quân nước này chuyển đến căn cứ hải quân Muskyo. Đồng thời, một đợt sửa chữa lớn của căn cứ này được tiến hành cho đến ngày nay.

Kết quả là, trong những năm gần đây, tất cả các chỉ số của lực lượng vũ trang Thụy Điển đều tăng lên đáng kể. Ngân sách quốc phòng tăng trưởng ổn định trong năm tài chính 2021, đạt 71,2 tỷ krona (tương đương 7,8 tỷ USD). Số lượng lực lượng vũ trang, bao gồm cả các đơn vị bảo vệ lãnh thổ, đã vượt quá 50.000 người (mặc dù các chiến lược hiện tại yêu cầu ít nhất là 60.000 quân).

Khôi phục khả năng phòng thủ

Một trong những nội dung chính xây dựng quân đội trong học thuyết quốc phòng hiện tại của Thụy Điển là khôi phục lại các đơn vị đã bị giải tán trong thời gian áp dụng chính sách cắt giảm. Theo đó, hồi tháng 9 vừa qua, buổi lễ khôi phục Trung đoàn K4 đã diễn ra tại Arvidsjaur. Đơn vị này từng hoạt động đến đầu những năm 2000, sau đó bị cắt giảm. Trung đoàn mới được tái thành lập, nhằm tiến hành các hoạt động phòng thủ và tấn công tích cực trong điều kiện ở vùng Bắc Cực.

Trong những tháng tới, quân đội Thụy Điển sẽ tái hoạt động các đơn vị khác, trong đó có 2 trung đoàn bộ binh I13 và I21, Trung đoàn Thủy quân lục chiến Amf4 và Căn cứ Không quân F16. Tất cả các đơn vị này sẽ bắt đầu phục vụ chậm nhất vào đầu năm 2022. Ngoài ra, việc khôi phục lại 1 trung đoàn pháo binh cũng được lên kế hoạch, nhưng thời gian chưa xác định.

Một hướng khác trong phát triển quân đội là mua sắm cơ sở vật chất, vũ khí, trang bị hiện đại. Thụy Điển cố gắng dựa vào thực lực của mình, nhưng vẫn phải mua thêm các sản phẩm của nước ngoài. Cách tiếp cận hỗn hợp này đã được sử dụng trong một thời gian dài và mang lại hiệu quả.

Ngành công nghiệp Thụy Điển có năng lực sản xuất trong tất cả các lĩnh vực cơ bản. Đặc biệt là có thể cung cấp máy bay JAS 39 Gripen hiện đại cho lực lượng Không quân, đồng thời phát triển và đóng tàu chiến cho Hải quân. Hiện Stockholm đang tiến hành chế tạo một loại tàu ngầm phi hạt nhân mới (A26).

 Máy bay chiến đấu JAS 39 của Không quân Thụy Điển. Ảnh: Bộ Quốc phòng Thụy Điển

Ngoài ra, lực lượng mặt đất một phần dựa vào ngành công nghiệp quân sự trong nước, một phần khác được đáp ứng từ nhà cung cấp nước ngoài. Chẳng hạn, vào cuối tháng 5 vừa qua, Mỹ đã chuyển giao hệ thống phòng không Patriot PAC 3+ đầu tiên cho Thụy Điển. Sắp tới, chúng sẽ được thử nghiệm, sau đó sẽ được biên chế vào đơn vị phòng không.

Kế hoạch cho tương lai

Tuần trước, báo chí Thụy Điển đã đưa tin về sự xuất hiện của một thỏa thuận chính trị - quân sự mới. Thụy Điển, Đan Mạch và Na Uy sẽ trở thành các bên tham gia, và các cuộc đàm phán cần thiết đã được tiến hành. Trong khuôn khổ của thỏa thuận này, 3 nước sẽ tiến hành các cuộc tập trận chung và cùng nhau đối phó với các mối đe dọa trong khu vực.

Mặc dù có thỏa thuận mới, Stockholm vẫn tiếp tục kế hoạch xây dựng và phát triển hơn nữa quân đội của mình. Một trong những kế hoạch chính trong tương lai gần là tăng thêm số lượng quân nhân và thành lập các đơn vị mới. Đến năm 2025, số lượng quân nhân tham gia vào nhiệm vụ phòng thủ quốc gia sẽ đạt 90.000 người.

Các chương trình tái trang bị và tân trang vũ khí sẽ tiếp tục. Trước mắt và trong trung hạn, Thụy Điển sẽ tiếp tục chế tạo các loại trang bị phù hợp cho tất cả các lực lượng vũ trang. Một số dự án mới cũng đang được phát triển, sẽ cho kết quả khả quan trong dài hạn. Ví dụ như kế hoạch chế tạo hoặc mua dòng xe tăng chủ lực đầy hứa hẹn, dự kiến sẽ trang bị trong những năm 2030.

Theo các chuyên gia, trong những thập kỷ gần đây, giới lãnh đạo quân sự và chính trị Thụy Điển đã 2 lần thay đổi chiến lược quốc phòng và an ninh. Sự thay đổi lần đầu tiên là phù hợp với đường lối chính trị hiện tại, nhưng dẫn đến những hậu quả tiêu cực lâu dài. Những thay đổi mới đây về học thuyết quốc phòng mang lại sự phát triển quân sự và đạt được những kết quả tích cực. Tuy nhiên, các mối đe dọa từ bên ngoài vẫn còn quá mạnh đối với Thụy Điển, điều này có nghĩa là quân đội vẫn cần tăng cường ngân sách và các hỗ trợ khác, để hoàn thành nhiệm vụ phòng thủ trong trung và dài hạn.

MINH TUẤN (Theo Topwar)