QĐND - Bộ Quốc phòng Mỹ mới đây đã có những công bố quan trọng liên quan đến Hệ thống phòng thủ tên lửa (NMD) trên phạm vi toàn cầu với lý do, nhằm tăng cường phòng thủ chống lại sự đe dọa tấn công hạt nhân của Triều Tiên vào Mỹ. Tuy nhiên, lý do thực sự dường như không đơn giản như vậy...

Kế hoạch hoàn thiện NMD toàn cầu

Ngày 16-3 vừa qua, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Chắc Hây-gơ (Chuck Hagel) thông báo, Lầu Năm Góc sẽ chi 1 tỷ USD để triển khai thêm 14 hệ thống tên lửa đánh chặn tại bang A-la-xca từ nay đến năm 2017. Ngoài ra, quân đội Mỹ cũng sẽ sớm lắp đặt hệ thống ra-đa dò tên lửa TPY-2 thứ hai trên lãnh thổ Nhật Bản để tăng cường năng lực cảnh báo sớm trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương.

Hệ thống ra-đa X-Band của Mỹ ở Nhật Bản. Ảnh: Reuters

 

Báo New York Times cho hay, Mỹ đã có sẵn 30 giàn phóng tên lửa đạn đạo đánh chặn mặt đất đặt ở bờ biển bang Ca-li-pho-ni-a và bang A-la-xca tại bờ Tây, trong đó có 26 thiết bị lắp đặt ở Fort Greely và bốn thiết bị ở căn cứ không quân Vandenberg. Với kế hoạch trên, số lượng tên lửa đánh chặn mà Mỹ triển khai hiện nay sẽ tăng từ 30 lên 44 - con số đã được dự tính từ thời chính quyền Tổng thống G. Bu-sơ (George W.Bush) nhưng sau đó bị cắt giảm dưới nhiệm kỳ đầu của Tổng thống B.Ô-ba-ma (Barack Obama). Những tên lửa này được thiết kế để có thể hạ gục tên lửa tầm xa đang bay trước khi chúng chạm tới lãnh thổ nước Mỹ.

Cùng với việc tăng cường phòng thủ tên lửa trước các mối đe dọa từ châu Á, Bộ Quốc phòng Mỹ cho biết, nước này sẽ từ bỏ một phần trong kế hoạch phòng thủ tên lửa của mình ở châu Âu, theo đó, giai đoạn cuối của kế hoạch triển khai hệ thống đánh chặn tên lửa tại Ba Lan và có thể là Ru-ma-ni, sẽ không được thực hiện.

Bộ Quốc phòng Mỹ tuyên bố, việc điều chỉnh bố trí các thiết bị đánh chặn lần này là nhằm vừa đối phó với sự đe dọa tấn công của Triều Tiên, vừa nằm trong kế hoạch hoàn thiện hệ thống NMD toàn cầu trong bối cảnh ngân sách quốc phòng bị cắt giảm để đối phó với khó khăn kinh tế - tài chính ngày càng tăng lên ở Mỹ.

Trấn an đồng minh hay “gia cố” tham vọng?

Trong tuyên bố hôm 16-3, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ công khai nói rằng, Mỹ triển khai các hệ thống phòng thủ tên lửa để chống lại các cuộc tấn công của tên lửa đạn đạo xuyên lục địa (ICBM), đặc biệt khi Triều Tiên đã đạt tiến bộ về thực lực tấn công của tên lửa đạn đạo.

Tuy nhiên, liệu việc điều chỉnh này có phải vì mối lo ngại từ tên lửa Triều Tiên, hay nó là một phần trong kế hoạch “xoay trục” sang châu Á trước sự trỗi dậy của Trung Quốc?

Báo New York Times cho biết trên thực tế, hệ thống phòng thủ tên lửa của Mỹ ở A-la-xca và Ca-li-pho-ni-a không thật sự hoàn hảo, chỉ đánh chặn được khoảng 50% tên lửa tấn công. Các quan chức Lầu Năm Góc tiết lộ, đây là động thái của Oa-sinh-tơn nhằm cảnh cáo Triều Tiên và trấn an hai nước đồng minh Hàn Quốc và Nhật.

AFP dẫn lời chuyên gia quốc phòng Nhật Hi-đê-si Ta-kê-sa-đa (Hideshi Takeshada) thuộc Đại học Yonsei ở Hàn Quốc nhận định, với hệ thống ra-đa TPY-2 thứ hai ở Nhật, hệ thống cảnh báo Mỹ sẽ bảo vệ toàn bộ bán đảo Triều Tiên. Tuy nhiên, các chuyên gia quốc phòng Hàn Quốc nhấn mạnh do khoảng cách giữa Hàn Quốc và Triều Tiên quá gần, hệ thống này sẽ không đánh chặn được tên lửa Bình Nhưỡng tấn công Xơ-un.

Nhưng quan trọng hơn, theo các nhà phân tích, Nhà Trắng cũng muốn bắn tín hiệu đến Trung Quốc rằng Bắc Kinh cần kiềm chế Bình Nhưỡng, nếu không Mỹ sẽ tiếp tục tăng cường sức mạnh quân sự ở châu Á - Thái Bình Dương. Chính vì thế, dù tuyên bố là để đối phó với Triều Tiên nhưng 14 hệ thống mới phải đến năm 2017 mới được triển khai, đồng thời ông Chắc Hây-gơ cũng không xác nhận khi nào việc triển khai này bắt đầu được thực hiện. Bên cạnh đó, tới thời điểm này, giới chuyên gia Mỹ nhìn chung vẫn cho rằng, phải mất nhiều năm nữa Triều Tiên mới có thể phát triển được tên lửa hạt nhân vươn tới đất Mỹ.

Cần nhắc lại rằng, trong chiến lược dịch chuyển trọng tâm tới khu vực châu Á-Thái Bình Dương, Mỹ đã và đang thiết lập một số hệ thống phòng thủ tên lửa tại các nước đồng minh như Nhật Bản, Hàn Quốc và Ô-xtrây-li-a. Lý do được Oa-sinh-tơn đưa ra là nhằm bảo vệ nước Mỹ và đồng minh trước nguy cơ từ Triều Tiên và I-ran. Chính vì thế, việc Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ tái khẳng định, Mỹ sẽ sớm lắp đặt hệ thống ra-đa dò tên lửa TPY-2 thứ hai ở Nhật cho thấy, Mỹ đang dần hoàn thiện tham vọng thiết lập lá chắn tên lửa ở châu Á.

Trước đó, có tin cho rằng Mỹ sẽ triển khai thêm một hệ thống ra-đa mới ở Đông Nam Á. Cùng với trạm ra-đa X-Band tại Nhật Bản đã được lắp đặt từ năm 2006, dự kiến 3 trạm ra-đa X-band Mỹ mở rộng sẽ tạo thành một vòng cung, hướng về phía Đông Bắc châu Á. Nó sẽ cho phép Mỹ và các đồng minh trong khu vực, phát hiện sớm, chính xác, các tên lửa đạn đạo phóng đi từ Triều Tiên, nhưng cũng như từ một phần lãnh thổ Trung Quốc, qua đó, có thể bắn chặn được.

Trong khi đó, giải thích lý do kế hoạch NMD tại Ba Lan và Ru-ma-ni bị hủy là do vấn đề ngân sách quốc phòng bị cắt giảm, Bộ trưởng Quốc phòng Chắc Hây-gơ nhấn mạnh, đây cũng là một phần trong kế hoạch chuyển dịch cơ cấu tổng thể hệ thống phòng thủ tên lửa nhằm ngăn chặn Triều Tiên và I-ran của Mỹ.

Một mũi tên ngắm hai đích

Dù vậy, giới phân tích cho rằng việc điều chỉnh này của Mỹ có thể nhắm tới hai đích: Vừa tăng cường khả năng răn đe đối với Trung Quốc cũng như Triều Tiên, đồng thời lại có thể mở ra triển vọng cho những cuộc đàm phán mới về kiểm soát vũ khí giữa Mỹ và Nga.

Một quan chức cao cấp của Bộ Ngoại giao Mỹ đề nghị không nêu tên nhận định với hãng tin Reuters (Anh) rằng, dù vô tình hay cố ý thì quyết định hủy các tên lửa đánh chặn tầm xa ở Ba Lan và Ru-ma-ni sẽ giúp Tổng thống B.Ô-ba-ma thực hiện các mục tiêu trong đàm phán với Nga về kiểm soát vũ khí.

Hơn nữa, Giám đốc nghiên cứu của Hiệp hội Kiểm soát vũ khí (ACS) nhận định: “Mỹ không mất gì” khi cắt bỏ giai đoạn cuối của kế hoạch. Trước đó, các quan chức Nga nghi ngờ những tên lửa ở Ba Lan và Ru-ma-ni của Mỹ là nhằm chống lại các tên lửa của họ và đã ngụ ý rằng, Mát-xcơ-va sẽ không xem xét việc tiếp tục cắt giảm vũ khí hạt nhân trừ phi những quan ngại của họ được giải quyết.

Trở lại với kế hoạch triển khai thêm hệ thống phòng thủ tên lửa ở A-la-xca của Mỹ, mới đây cả Nga và Trung Quốc đều lên tiếng phản đối. Bắc Kinh cho rằng, kế hoạch tăng cường hệ thống phòng thủ chống tên lửa của Mỹ nhằm đối phó với những đe dọa từ Triều Tiên chỉ làm tình hình trầm trọng hơn và kêu gọi Oa-sinh-tơn hãy có thái độ cẩn trọng.

Trong khi đó, Mát-xcơ-va tuyên bố “không một quốc gia nào có quyền vì sự an ninh của mình mà tạo ra mối đe dọa cho nước khác”. Trong một tuyên bố mới đây, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Trung Quốc Trình Quốc Bình còn cho biết, Nga và Trung Quốc “sẽ tiếp tục hợp tác về vấn đề lá chắn tên lửa”.

NGỌC HÀ