Sau nhiều năm lựa chọn, Chính phủ Canada mới đây đã tuyên bố Tập đoàn Lockheed Martin của Mỹ là nhà thầu ưu tiên trong cuộc tìm kiếm dòng máy bay chiến đấu mới trị giá 19 tỷ CAD (tương đương 15,1 tỷ USD).

Như vậy, theo Defense News, Canada một lần nữa theo đuổi thỏa thuận mua tiêm kích tàng hình thế hệ thứ năm F-35 của Lockheed Martin và sẽ bắt đầu đàm phán duy nhất với nhà sản xuất quốc phòng Mỹ trong vòng 7 tháng tới. Trước đó, nhiều tập đoàn quốc phòng nước ngoài đã chạy đua giành hợp đồng, bao gồm Lockheed Martin và Boeing của Mỹ, Saab của Thụy Điển, Airbus của châu Âu và Dassault của Pháp.

leftcenterrightdel
 Canada là một trong những nước tham gia chương trình phát triển F-35. Ảnh: Defense News

“F-35 đã chứng tỏ năng lực, tính hoàn thiện và khả năng hiệp đồng tác chiến. Đó là lý do chúng tôi bước sang giai đoạn hoàn tất hợp đồng mua sắm. Canada có một trong những không phận lớn nhất thế giới và chúng tôi cần bảo đảm phi đội máy bay chiến đấu tiếp theo có thể đối phó với nhiều mối đe dọa khác nhau”, Bộ trưởng Quốc phòng Canada Anita Anand nhấn mạnh.

Theo Chương trình năng lực máy bay chiến đấu tương lai (FFCP) đưa ra vào năm 2016, Không quân Hoàng gia Canada sẽ mua 88 chiếc F-35, giúp họ trở thành một trong những khách hàng nước ngoài lớn nhất từng mua mẫu máy bay này, bên cạnh Nhật Bản và Anh.

Nếu quá trình thương thảo giữa hai bên thành công, Mỹ có thể bắt đầu bàn giao F-35 sớm nhất là vào năm 2025. Hợp đồng sẽ hoàn tất trong giai đoạn 2031-2032. Sau khi chính thức đi vào trực chiến, những chiếc F-35 của Canada sẽ đóng vai trò chủ đạo trong nhiệm vụ tuần tra vùng trời Bắc Mỹ cùng không quân Mỹ dưới sự điều hành của Bộ tư lệnh Phòng không Bắc Mỹ (NORAD) cũng như tham gia vào củng cố năng lực phòng thủ của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) tại châu Âu hoặc các nước khác.

Thực tế Canada là khách hàng quen thuộc trong việc mua và sử dụng thiết bị quân sự của Mỹ, đồng thời cũng đầu tư hàng trăm triệu USD vào chương trình phát triển F-35 giai đoạn 1997-2021 với tư cách đối tác công nghiệp. Năm 2010, chính phủ Đảng Bảo thủ của Canada tuyên bố chọn Lockheed Martin nhưng sau đó đã hủy bỏ thỏa thuận do vấp phải sự phản đối vì không tổ chức quy trình đấu thầu cạnh tranh.

Trong chiến dịch tranh cử năm 2015, Đảng Tự do của Thủ tướng Justin Trudeau cam kết không mua F-35 mà dự định tìm kiếm một lựa chọn rẻ hơn.

Trong một bài viết trên tờ The Globe and Mail, Giáo sư khoa học chính trị Robert Huebert tại Đại học Calgary (Canada) cho rằng, hợp đồng này thúc đẩy quan hệ song phương, nhất là về hợp tác quân sự giữa hai nước láng giềng Bắc Mỹ.

Một điểm nữa mà chuyên gia này chỉ ra là nhằm gây thêm sức ép với Nga, bởi các hoạt động quân sự của Ottawa và Moscow ở Bắc Cực thường xuyên gây ra tình trạng căng thẳng. Ngoài ra, đây cũng là động thái cải thiện mức chi tiêu quân sự của nước này khi NATO ước tính Canada chỉ dành 1,39% GDP cho quốc phòng trong năm 2021, khá thấp so với mục tiêu 2% của liên minh quân sự này.

Mặt khác, cũng có khả năng chính cuộc xung đột hiện nay giữa Nga và Ukraine đã khiến Chính phủ Canada buộc phải đẩy nhanh kế hoạch trang bị máy bay chiến đấu mới, cũng giống như trường hợp của Đức vừa qua.

“Quyết định mua F-35 là bước quan trọng nhằm bảo đảm Canada có thể tăng cường năng lực quân sự cho mình, trong bối cảnh thế giới đã thay đổi vào ngày 24-2 vừa qua”, AFP dẫn lời Ngoại trưởng Canada Melanie Joly nhận định, đề cập tới thời điểm Nga tuyên bố mở chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine.

Bên cạnh kế hoạch mua mới, Không quân Hoàng gia Canada cũng đặt hàng 18 chiếc F/A-18 đã qua sử dụng của Australia cho phi đội tiêm kích CF-18A/B hiện tại, vốn được phát triển dành riêng cho nước này từ nguyên mẫu F/A-18A/B của Mỹ. Đồng thời, Canada còn bắt đầu dự án nâng cấp, kéo dài tuổi thọ tất cả các máy bay này để giúp chúng tiếp tục phục vụ trong biên chế cho đến năm 2032, khi có máy bay mới thay thế hoàn toàn.

VĂN HIẾU