Ẩn số thương vụ S-300 giữa Nga và Xy-ri

QĐND - Tờ Sunday Times (Anh) vừa đưa tin, Nga đã đồng ý không cung cấp hệ thống tên lửa S-300 cho Xy-ri sau cuộc hội đàm giữa Tổng thống Nga V.Pu-tin và Thủ tướng I-xra-en B.Nê-ta-ni-a-hu hồi tuần trước. Tuy nhiên, độ xác thực của thông tin chưa được kiểm chứng. Trong bối cảnh cuộc xung đột tại Xy-ri vẫn đang diễn ra ác liệt, việc Nga cung cấp tên lửa S-300 cho chính quyền Xy-ri đã thu hút được sự quan tâm đặc biệt của dư luận thế giới. Nhưng sự thực của thương vụ vũ khí này như thế nào hiện còn là một ẩn số...

Bệ phóng tên lửa S-300. Ảnh: Militaryphoto.net

Hỗn loạn thông tin về thương vụ S-300

Nga gần đây tuyên bố sẽ cung cấp các tên lửa S-300 cho chính quyền Xy-ri và khẳng định, sẽ thực hiện kế hoạch này theo hợp đồng trước đây đã ký với Xy-ri bất chấp phản đối từ một số nước, bao gồm Mỹ và I-xra-en. Tuy nhiên, xung quanh thương vụ vũ khí S-300 giữa Nga và chính quyền Xy-ri có rất ít thông tin và thông tin được kiểm chứng lại càng thiếu. Thực trạng này khiến một số câu hỏi được đặt ra như: Liệu có một thỏa thuận như vậy hay không? Nếu có thì nó đã được thực hiện đến đâu?...

Theo RIA Novosti, về mặt kỹ thuật thì những thông tin liên quan thương vụ S-300 giữa Nga và Xy-ri đều là đồn đoán. Chỉ có một bằng chứng duy nhất là báo cáo thường niên hồi năm 2011 của nhà sản xuất S-300, Nhà máy chế tạo máy Nizhny Novgorod, nhắc tới một hợp đồng cung cấp hệ thống tên lửa cho Xy-ri. Báo cáo này đã bị dỡ khỏi trang web của Nizhny Novgorod, nhưng được dẫn lại trên tờ nhật báo kinh doanh uy tín Vedomosti rằng, hợp đồng trên trị giá 105 triệu USD và một số lượng không xác định hệ thống S-300 sẽ được chuyển giao từ năm 2012 đến đầu năm 2013.

Cũng theo RIA Novosti, tất cả các tin tức khác đều dựa trên thông tin rò rỉ từ các nguồn ngoại giao và tình báo giấu tên, trong đó, gần đây nhất, tờ Kommersant của Nga và tờ “Nhật báo phố Uôn” (Mỹ) nói rằng, thỏa thuận Nga - Xy-ri bao gồm 4 tổ hợp S-300 và 144 quả tên lửa, có giá 900 triệu USD và hoạt động chuyển giao có thể bắt đầu vào cuối mùa hè năm nay.

Nhưng cả Đa-mát và tập đoàn xuất khẩu vũ khí quốc doanh của Nga, Rosoboronexport đều chưa bao giờ bình luận về thỏa thuận đồn thổi nói trên. Còn Bộ Ngoại giao Nga cũng chỉ nhắc chung chung rằng, Mát-xcơ-va đang thực hiện nốt các điều khoản của hợp đồng cung cấp vũ khí phòng vệ cho Xy-ri, bao gồm cả các hệ thống phòng không, nhưng chưa bao giờ tiết lộ chính xác là những loại vũ khí nào.

Trong khi đó, một số nguồn tin tình báo cho biết, đã có sự hiện diện của S-300 cùng các kỹ sư quân sự Nga tại Xy-ri, nhưng vẫn chưa có gì bảo đảm đây là sự thực. Hãng tin Itar-Tass cho biết, Ngoại trưởng Nga tuyên bố chắc chắn Nga sẽ không bán hệ thống S-300 phiên bản mới cho Xy-ri, mà sẽ chỉ hoàn thành các hợp đồng bán vũ khí đã ký với chính quyền Đa-mát, nhưng không bao gồm thỏa thuận bán tên lửa S-300.

Gần đây nhất, tin tức liên quan xuất hiện trên tờ Sunday Times cho biết, Nga sẽ không cung cấp S-300 cho Xy-ri. Nhưng đổi lại, I-xra-en sẽ không tiến hành không kích Xy-ri thêm nữa. Thỏa thuận bí mật này đạt được trong cuộc gặp giữa Tổng thống Nga V.Pu-tin và Thủ tướng I-xra-en B.Nê-ta-ni-a-hu hồi tuần trước.

Có thể nói đã có sự hỗn loạn về thông tin xung quanh cái được gọi là thương vụ bán S-300 của Nga với Xy-ri. Sau khi tờ Sunday Times đưa tin, đến nay, phía Nga vẫn chưa đưa ra bình luận gì. Còn báo chí I-xra-en ngay sau đó đã dẫn nguồn tin chính phủ bác bỏ và khẳng định, hai nhà lãnh đạo Nga và I-xra-en đã không đạt được thỏa thuận nào.

Lời cảnh báo từ Mát-xcơ-va

Cũng không cần phải nhắc nhiều tới những tính năng hiện đại của tên lửa phòng không hiện đại S-300, vì đây là loại vũ khí tối tân mà Nga đã không ngừng phát triển nâng cấp và cho ra các phiên bản mới. S-300 là hệ thống tên lửa phòng không tầm trung, phòng thủ hiệu quả đối với các mục tiêu công nghiệp và hành chính lớn, các căn cứ quân sự và sở chỉ huy chống các phương tiện tiến công đường không của đối phương. Đây là hệ thống tên lửa phòng không đa kênh đầu tiên, có khả năng bám đến 6 mục tiêu và dẫn 12 tên lửa vào các mục tiêu này.

Vì vậy, bất kể những tin tức về thương vụ S-300 có độ xác thực đến đâu, việc chúng rộ lên vào thời điểm cuộc xung đột tại Xy-ri chưa phân thắng bại, càng cho thấy trong “cuộc chơi” căng thẳng ở Xy-ri, Nga là một đối thủ đáng gờm. Việc Nga có kế hoạch bán S-300 cho Xy-ri được cho là nhằm ngăn chặn âm mưu thiết lập một vùng cấm bay tại Xy-ri của Mỹ cùng các đồng minh nhằm hậu thuẫn cho phe đối lập đánh bại chính quyền của Tổng thống An Át-xát mà Nga đang hậu thuẫn mạnh mẽ.

Hơn nữa, nếu tên lửa phòng không hiện đại S-300 được trang bị cho quân đội chính quyền Xy-ri sẽ làm thay đổi cán cân tương quan lực lượng hiện nay giữa chính quyền Xy-ri và phe đối lập mà Mỹ, I-xra-en cùng các nước đồng minh khác hậu thuẫn.

Cho dù thương vụ có thực hay không thì nó cũng sẽ khiến Mỹ và phương Tây phải dè chừng trước khi quyết định có bất cứ hành động nào can thiệp vào Xy-ri, nơi Nga dành sự ủng hộ mạnh mẽ cho chính quyền đương nhiệm. Chẳng vậy mà cả Mỹ và I-xra-en được mô tả là đã “phát hoảng", "lo cuống" trước những tin tức này và kêu gọi Nga không bán S-300 cho Xy-ri.

Không phải ngẫu nhiên khi chính các chuyên gia Nga đã cố tình để lộ cuộc nói chuyện giữa Tổng thống V.Pu-tin và Thủ tướng B.Nê-ta-ni-a-hu như báo chí I-xra-en khẳng định. Theo thông tin này thì tại cuộc gặp, ông V.Pu-tin đã khẳng định không cho phép bất kỳ ai lật đổ ông An Át-xát và chính vì I-xra-en không kích vào lãnh thổ Xy-ri nên Nga sẽ sớm cung cấp cho Xy-ri các tổ hợp tên lửa phòng không S-300.

Rõ ràng, việc Nga tuyên bố bảo vệ kế hoạch cung cấp S-300 cho Xy-ri là lời khẳng định chắc chắn về sự ủng hộ mà Mát-xcơ-va dành cho ông An Át-xát. Chứ đây không chỉ đơn thuần là vì Nga không muốn mất đi một đồng minh có vị trí chiến lược quan trọng và một khách hàng vũ khí lớn như Xy-ri.

Thực tế, giới truyền thông đã bắt đầu đưa tin về khả năng Nga cung cấp S-300 cho Xy-ri từ tháng 11-2011. Nhưng tin tức này đã xuất hiện cùng với sự hiện diện thường xuyên hơn của hải quân Nga ở Địa Trung Hải với các tàu đổ bộ cỡ lớn của các hạm đội Biển Đen, Ban-tích và Phương Bắc bắt đầu thực hiện các chuyến đi đến cảng Ta-tút của Xy-ri. Giới chuyên gia cho biết, để chở một tiểu đoàn S-300, chỉ cần 3 tàu đổ bộ cỡ lớn.

Và hiện thông tin về việc Nga cung cấp S-300 cho Xy-ri lại rộ lên sau các vụ không kích của I-xra-en vào Xy-ri hồi đầu tháng 5-2013 và các nước phương Tây bắt đầu đề xuất thiết lập các hành lang nhân đạo và áp đặt vùng cấm bay đối với Xy-ri.

MỸ HẠNH