Những năm tới, hòa bình, hợp tác và phát triển vẫn là xu thế lớn, song tình hình thế giới, khu vực, nhất là trên Biển Đông diễn biến phức tạp, khó dự báo. Cục diện thế giới tiếp tục biến đổi theo xu hướng đa cực, đa trung tâm, các cường quốc vừa hợp tác, thỏa hiệp, vừa đấu tranh, kiềm chế lẫn nhau. Kinh tế thế giới đứng trước nguy cơ khủng hoảng kéo dài do ảnh hưởng nặng nề bởi đại dịch Covid-19.
Nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới đặt ra những yêu cầu rất cao, nhất là bảo vệ chủ quyền biển, đảo, biên giới đất liền, ứng phó với các thách thức an ninh phi truyền thống mới, tham gia các hoạt động cứu hộ, cứu nạn... đòi hỏi QĐND Việt Nam phải được tổ chức hợp lý với vũ khí, trang bị ngày càng hiện đại, tiên tiến, tiến hành bằng phương thức tác chiến phù hợp; phát huy sức mạnh tổng hợp của cả dân tộc, phù hợp với điều kiện của đất nước trong thời bình, sẵn sàng phát triển khi có chiến tranh.
Vì vậy, tổ chức lực lượng quân đội tinh, gọn, mạnh, được trang bị tốt, hỏa lực mạnh, có tính cơ động cao, đủ sức hoàn thành nhiệm vụ được giao trong mọi tình huống; nhỏ mà không yếu, ít mà địch được nhiều, thắng được hiện đại là nhiệm vụ quan trọng được Bộ Chính trị, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, nhằm không ngừng nâng cao sức mạnh tổng hợp, khả năng sẵn sàng chiến đấu (SSCĐ) và chiến thắng của quân đội, đáp ứng yêu cầu xây dựng quân đội trong tình hình mới.
Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng xác định: Xây dựng QĐND cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, một số quân chủng, binh chủng, lực lượng tiến thẳng lên hiện đại. Đến năm 2025, cơ bản xây dựng quân đội tinh, gọn, mạnh, tạo tiền đề vững chắc, phấn đấu năm 2030 xây dựng QĐND cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại... Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Quân đội lần thứ XI, nhiệm kỳ 2020-2025 đề ra mục tiêu: Đến năm 2025 cơ bản hoàn thành việc điều chỉnh tổ chức biên chế; đến năm 2030 một số quân chủng, binh chủng, lực lượng hiện đại, phấn đấu từ năm 2030 xây dựng quân đội hiện đại, thực hiện tốt vai trò nòng cốt trong xây dựng nền quốc phòng toàn dân...
Nhận thức sâu sắc chủ trương, quan điểm của Đảng về xây dựng quân đội, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng và cấp ủy, chỉ huy các cấp trong toàn quân đã tổ chức quán triệt, triển khai thực hiện nghiêm túc về đổi mới, sắp xếp điều chỉnh tổ chức quân đội theo hướng “tinh, gọn, mạnh”; vận dụng linh hoạt, sáng tạo vào điều kiện cụ thể của Bộ Quốc phòng; tổ chức, sắp xếp bộ máy quân đội được điều chỉnh phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Tổ chức biên chế của các cơ quan, đơn vị bước đầu bảo đảm sự cân đối, đồng bộ giữa các quân chủng, binh chủng; giữa cơ quan và đơn vị; giữa lực lượng thường trực và lực lượng dự bị động viên; giữa lực lượng phục vụ bảo đảm với lực lượng huấn luyện, SSCĐ.
Tập trung ưu tiên thành lập, nâng cấp một số đơn vị huấn luyện, SSCĐ, lực lượng đặc thù và điều chỉnh thế bố trí chiến lược trên các vùng, miền, phù hợp với sự phát triển, với các nhiệm vụ mới. Kiên quyết điều chỉnh tổ chức biên chế đối với cơ quan các cấp, nhất là cơ quan cấp chiến dịch, chiến lược bảo đảm chặt chẽ, theo hướng giảm các tổ chức trung gian; sáp nhập các cơ quan tương đồng về chức năng, nhiệm vụ và từng bước khắc phục sự chồng chéo về chức năng, nhiệm vụ. Hệ thống nhà trường, bệnh viện, viện nghiên cứu, các cơ sở sản xuất, đoàn kinh tế-quốc phòng được điều chỉnh một bước về cơ cấu tổ chức, phù hợp với mục tiêu, yêu cầu nhiệm vụ của quân đội, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Giảm biên chế, quân số cơ quan cấp chiến lược, chiến dịch và một số cơ quan, đơn vị, lực lượng phục vụ bảo đảm để tập trung quân số cho các đơn vị huấn luyện, SSCĐ.
Lực lượng dự bị động viên được tổ chức, sắp xếp bảo đảm khả năng mở rộng lực lượng thời chiến theo Quyết tâm A, từng bước nâng cao chất lượng các đơn vị dự bị động viên; gắn địa bàn động viên với địa bàn tuyển quân.
Thực hiện Đề án cơ cấu lại, đổi mới và nâng cao hiệu quả của doanh nghiệp quân đội; tiến hành sắp xếp lại và cổ phần hóa các doanh nghiệp 100% vốn Nhà nước do Bộ Quốc phòng quản lý; giải thể, điều chuyển nhiệm vụ quân sự của các doanh nghiệp theo yêu cầu nhiệm vụ.
Quá trình điều chỉnh tổ chức lực lượng quân đội tuy phải thành lập mới một số cơ quan, đơn vị theo yêu cầu, nhiệm vụ, song Bộ Quốc phòng đã nghiêm túc thực hiện tinh thần chỉ đạo của Bộ Chính trị, Quân ủy Trung ương, bảo đảm không tăng quân số. Đến nay, tổ chức QĐND Việt Nam được điều chỉnh hợp lý giữa các lực lượng, theo hướng “tinh, gọn, mạnh, cơ động nhanh, sức chiến đấu cao”, sẵn sàng đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong mọi tình huống.
Việc điều chỉnh tổ chức quân đội là một vấn đề lớn, phức tạp, liên quan đến tổ chức, con người, nhất là tại các đơn vị giải thể, sáp nhập, chuyển đổi mô hình hoạt động; liên quan đến chế độ, chính sách đối với cán bộ, nhân viên. Bên cạnh đó, mỗi cơ quan, đơn vị có chức năng, nhiệm vụ, đặc điểm khác nhau; nhiều ngành chuyên môn đặc thù quân sự.
Do sắp xếp, điều chỉnh về tổ chức biên chế nên sẽ có một lực lượng dôi dư phải giải quyết chính sách, đòi hỏi một lượng ngân sách không nhỏ để đào tạo lại đội ngũ cán bộ, nhân viên; ngân sách bảo đảm giải quyết chế độ, chính sách cho đối tượng nghỉ hưu, phục viên, thôi việc, chuyển ngành...
Để khắc phục những khó khăn, đòi hỏi cấp ủy, chỉ huy các cấp tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, có chủ trương, giải pháp, triển khai thực hiện từng bước theo lộ trình, chặt chẽ, đồng bộ, thận trọng, kiên quyết, kiên trì, sát thực tiễn; kịp thời phát hiện, khắc phục khó khăn; đồng thời, làm tốt công tác tư tưởng trong quá trình triển khai thực hiện. Trong đó, tiếp tục quán triệt và thực hiện tốt một số nhiệm vụ, giải pháp sau:
Một là, tập trung quán triệt, giáo dục, nâng cao nhận thức, trách nhiệm cho cán bộ, nhân viên, chiến sĩ về vị trí, vai trò của việc điều chỉnh tổ chức, biên chế trong quân đội nhằm thống nhất nhận thức, đề cao trách nhiệm trong tổ chức thực hiện; trọng tâm là quán triệt sâu sắc và triển khai thực hiện hiệu quả các nghị quyết, kết luận của Bộ Chính trị, Quân ủy Trung ương, các quyết định, kế hoạch của Bộ Quốc phòng về xây dựng quân đội tinh, gọn, mạnh.
Hai là, tiếp tục rà soát về tổ chức biên chế, quân số, trang bị của từng cơ quan, đơn vị, làm cơ sở điều chỉnh, kiện toàn tổ chức, biên chế, bảo đảm phù hợp với chức năng, nhiệm vụ, vũ khí, trang bị hiện có và nghệ thuật quân sự Việt Nam trong điều kiện mới. Quá trình rà soát, điều chỉnh phải bảo đảm khách quan, toàn diện, có trọng tâm, trọng điểm theo hướng có giảm, có tăng, trên cơ sở yêu cầu, nhiệm vụ của từng loại hình cơ quan, đơn vị và từng lực lượng.
Ba là, phát huy vai trò của cấp ủy, người chỉ huy các cơ quan, đơn vị, nhất là cơ quan tham mưu cấp chiến lược, chiến dịch trong nghiên cứu, dự báo chính xác tình hình thế giới, khu vực, trong nước và nhiệm vụ của quân đội, làm cơ sở tham mưu, đề xuất, chỉ đạo, hướng dẫn thực hiện bảo đảm đúng, trúng, phù hợp với yêu cầu phát triển của thực tiễn xây dựng quân đội. Các cơ quan, đơn vị cần tập trung xây dựng kế hoạch, chương trình hành động bảo đảm chặt chẽ, đồng bộ, khoa học, phù hợp với đặc điểm, chức năng, nhiệm vụ được giao. Quá trình thực hiện phải gắn công tác tư tưởng với công tác tổ chức, công tác cán bộ; thực hiện tốt chính sách với quân số dư dôi biên chế, tạo sự đồng thuận cao trong tổ chức thực hiện.
Bốn là, phải gắn xây dựng quân đội tinh, gọn, mạnh với đổi mới công tác huấn luyện-đào tạo; gắn trách nhiệm của cấp ủy, người chỉ huy, cán bộ với kết quả huấn luyện-đào tạo của đơn vị; quá trình huấn luyện, đào tạo cần kết hợp chặt chẽ giữa cán bộ chỉ huy, cơ quan và đơn vị; tăng cường huấn luyện, đào tạo dã ngoại, huấn luyện ban đêm, rèn luyện sức bền; đưa bộ đội sát với thực tế chiến đấu thông qua các hoạt động, nhất là hành quân xa mang vác nặng, vượt địa hình phức tạp; nâng cao khả năng cơ động, phòng tránh, đánh trả sát với tình huống chiến đấu; diễn tập bắn đạn thật ở các cấp, diễn tập hiệp đồng quân binh chủng gắn với tác chiến khu vực phòng thủ, biển, đảo... trong điều kiện địch sử dụng vũ khí công nghệ cao.
Đối với đội ngũ cán bộ, nhân viên chuyên môn kỹ thuật, bảo đảm đủ về số lượng theo biên chế quân số các thành phần; được đào tạo cơ bản về lý thuyết gắn với thực tiễn đơn vị, có trình độ ngoại ngữ đáp ứng yêu cầu công tác chuyên môn theo chức trách; có trình độ chuyên môn nghiệp vụ giỏi; được huấn luyện, đào tạo, rèn luyện kỹ năng kỹ chiến thuật trong môi trường chiến tranh vũ khí công nghệ cao; làm chủ vũ khí trang bị hiện có và vũ khí hiện đại mới được biên chế.
Năm là, tiếp tục triển khai thực hiện các đề án, kế hoạch về tổ chức xây dựng lực lượng QĐND Việt Nam; xây dựng và ban hành thông tư quy định về chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan, đơn vị; khắc phục tình trạng trùng lặp, chồng chéo về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, mối quan hệ công tác giữa các cơ quan, đơn vị và nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động.
Sáu là, tiếp tục tham mưu, đề xuất với Đảng, Nhà nước đầu tư mua sắm vũ khí, trang bị mới, hiện đại cho quân đội; tập trung mua sắm có chọn lọc, ưu tiên cho một số lực lượng tiến thẳng lên hiện đại; đồng thời phải phấn đấu tự chủ, tự cường trong nghiên cứu, sản xuất vũ khí, trang bị hiện đại, gắn với đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao để quản lý, khai thác, sử dụng có hiệu quả các loại vũ khí, trang bị kỹ thuật hiện đại.
Việc điều chỉnh tổ chức, lực lượng trong quân đội theo hướng “tinh, gọn, mạnh” tiến lên hiện đại là chủ trương đúng đắn của Đảng, Nhà nước ta, phù hợp với yêu cầu xây dựng QĐND trong tình hình mới. Do vậy, quán triệt và tổ chức thực hiện nghiêm túc chủ trương của Đảng, Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, là cơ sở quan trọng để xây dựng Quân đội ta cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong mọi điều kiện, hoàn cảnh.
Trung tướng VŨ VĂN SỸ - Cục trưởng Cục Quân lực, Bộ Tổng Tham mưu