QĐND - Tôi trở thành người quen của Xưởng 10 Công binh Quân khu 3 từ vài năm nay, nguyên do từ một chuyến đi thực tế theo sự “đặt hàng” của Cục Chính trị Quân khu 3, chuẩn bị hồ sơ cho Đại hội thi đua Quyết thắng toàn quân lần thứ VIII năm 2010. Chuyến công tác ấy là một “phát hiện” đầy ấn tượng đối với tôi, bởi không ngờ một đơn vị công binh cấp xưởng của quân khu mà lại có bề dày truyền thống và những thành tích oanh liệt đến thế!

Ấy là từ những năm đầu đế quốc Mỹ leo thang phá hoại miền Bắc nước ta, Xưởng Công binh Quân khu Hữu Ngạn được thành lập, nhằm đối phó với các thủ đoạn chiến tranh phá hoại của địch. Đó là đơn vị tiền thân của Xưởng 10 Công binh Quân khu 3 hiện nay. Những năm tháng hào hùng “Tất cả cho tiền tuyến”, “Thóc không thiếu một cân, quân không thiếu một người”, đơn vị là lực lượng chủ công trong việc sản xuất vật liệu, phương tiện, máy móc… bảo đảm giao thông vận tải phục vụ chiến trường; xây dựng các công trình quân sự phục vụ chiến đấu của các cơ quan và đơn vị trong địa bàn; đặc biệt là tổ chức các đội sửa chữa xe, máy cơ động nhằm đối phó với các tình huống bất trắc ảnh hưởng đến mạch máu giao thông. Ngày ấy, đơn vị chưa có đồng bộ trang bị khí tài đặc chủng như hiện nay, nhưng những người lính thợ Xưởng 10 đã hàng trăm lần cơ động dưới tầm bom đạn của máy bay, tàu chiến để có mặt tại các bến phà, cầu cống, trọng điểm… từ Quảng Ninh, Hải Phòng, Phủ Lý… đến Ninh Bình, Thanh Hóa… để khẩn trương khắc phục những sự cố xe, máy phục vụ chiến đấu.

Trung tâm điều hành của Xưởng 10. Ảnh: Hà Nam

Ngày nay, tuy vẫn trong đội hình bộ đội công binh Quân khu 3, nhưng Xưởng 10 còn là một trung tâm sửa chữa vừa xe máy công binh, phương tiện vượt sông; sản xuất khí tài-quân cụ cầm tay và các loại hòm hộp bảo quản trang bị, vũ khí… cho các đơn vị khu vực phía Bắc. Ngoài ra, những năm gần đây, đơn vị còn nổi lên với việc hoàn thành nhiều dự án tham gia phát triển kinh tế-xã hội kết hợp củng cố quốc phòng-an ninh và tham gia phòng chống thiên tai, cứu hộ, cứu nạn trên địa bàn. Xin lược trích vài con số trong Báo cáo tổng kết phong trào thi đua Quyết thắng năm 2013 của đơn vị: Hoàn thành các hạng mục thi công đường vành đai biên giới Hoành Mô-Bắc Phong Sình theo thiết kế, hoàn thiện hồ sơ hoàn công và nghiệm thu, bàn giao cho Sở GTVT Quảng Ninh đúng thời hạn; Hoàn thành vượt chỉ tiêu 15 ngày đoạn đầu gói thầu đoạn đường tuần tra biên giới mốc 61-18; San lấp, làm đường công vụ, mở rộng vòm hang K với khối lượng 1.600m khối đất đá phục vụ diễn tập HN-2013; Sửa chữa 39 phương tiện, khí tài công binh LLVT Quân khu và các đơn vị phía Bắc; sản xuất hàng chục nghìn hòm đựng các loại, quân cụ cầm tay, các cụm chi tiết cầu Belay… và hàng ngàn bộ cấu kiện các loại bằng gỗ, sắt, bê tông cốt thép…

Ấn tượng nhất vẫn là những số liệu về nghiên cứu, ứng dụng các sáng kiến cải tiến kỹ thuật trong sản xuất và thi công công trình. Bởi đây là một thế mạnh truyền thống của Xưởng 10 từ những năm chống chiến tranh phá hoại của giặc Mỹ. Ngày ấy, lính thợ Xưởng 10 cũng đã nổi tiếng “khéo tay, sáng dạ” với phong trào phát huy sáng kiến, cải tiến kỹ thuật, khắc phục khó khăn thiếu thốn để hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ. Tiêu biểu là bộ dụng cụ tháo bom từ trường do đơn vị tự chế đã được kiểm nghiệm thực tế và sản xuất hàng loạt cung cấp cho nhiều đơn vị công binh toàn quân. Đặc biệt là 2 loại xuồng cao tốc mang tên “Hàm Tử 1” và “Hàm Tử 2” gắn máy phóng từ cũng do đơn vị sáng chế, đã góp phần vô hiệu hóa hàng ngàn quả thủy lôi và bom từ trường do máy bay Mỹ thả xuống các trục đường bộ, đường sắt, các lòng sông, cửa biển… hòng chặn đứng con đường tiếp tế của hậu phương lớn cho tiền tuyến lớn anh hùng. Hai loại xuồng này còn được cải tiến thành xuồng chiến đấu nhỏ chi viện cho quân và dân Nam Bộ tác chiến trên địa hình kênh rạch rất lợi hại…

Xe bồn trộn bê tông do Xưởng 10 sản xuất.

Những năm gần đây, lại có thêm hàng chục đề tài sáng kiến cải tiến kỹ thuật được các tập thể và cá nhân đăng ký và triển khai thực hiện; nhiều đề tài đã được cấp trên nghiệm thu và đưa vào ứng dụng đạt hiệu quả thiết thực, như các đề tài: “Sáng kiến cải tiến máy nâng hàng” đã tăng năng suất vận chuyển vật liệu trong thi công đường hầm lên 4 lần. “Sáng kiến chế tạo máy tháo lốp xe máy công binh bánh lốp và ô tô bằng thủy lực” đã góp phần tăng năng suất lao động lên gấp 10-15 lần, an toàn gấp nhiều lần so với tháo lốp thủ công. “Sáng kiến cải tạo xe Zil 130 tự đổ cải tiến từ động cơ xăng sang động cơ dầu” đã nâng sức chở của xe lên 4m3 và hạ mức tiêu thụ nhiên liệu xuống còn 18 lít dầu cho mỗi một trăm cây số. “Sáng kiến chế tạo khuôn dưỡng” sản xuất ke khóa bản lề hòm hộp quốc phòng tạo ra sản phẩm có chất lượng cao, mẫu mã đẹp và giá thành 50% so với thị trường. “Sáng kiến dùng máy ép thủy lực dập các đầu đinh” trong quy trình gia công hòm hộp tăng năng suất lao động lên 15-20 lần v.v..

Đặc biệt, năm 2013, đơn vị tiếp tục được cấp trên giao nhiệm vụ cải tiến, lắp đặt 3 xe Zil 131 thành xe bồn chở bê tông theo đúng thiết kế, bảo đảm kỹ thuật và mỹ thuật. Trước đây, Xưởng 10 đã có sáng kiến lắp đặt máy nhào trộn bê tông trên xe IFA-ZIN 151 của kỹ sư Nguyễn Minh Tâm, nguyên Chỉ huy trưởng Xưởng 10 trước năm 2010, được Bộ tư lênh Công binh nghiệm thu và đặt hàng cho nhiều đơn vị công binh trong toàn quân. Sáng kiến này xuất phát từ thực tiễn đơn vị đang thi công đường vành đai biên giới vùng Đông Bắc. Xưa nay việc nhào trộn bê tông bằng máy trộn loại nhỏ mất nhiều nhân công, chất lượng không bảo đảm vì phải tập kết vật liệu rải rác, bê tông không được trộn đều, năng suất thấp, mỗi ngày chỉ đổ được hai chục mét khối, không đáp ứng được tiến độ thi công công trình. Mơ ước có được một chiếc máy trộn bê tông tự động hóa luôn thôi thúc Nguyễn Minh Tâm. Nhưng giá thành của những chiếc máy hiện đại loại ấy có giá tới 2 tỷ đồng. Bởi vậy ý tưởng cải tiến lắp đặt máy trộn bê tông trên xe IFA-Zin 151 của Nguyễn Minh Tâm ra đời.

Sáng kiến này phải mất nhiều lần thử nghiệm, thất bại rồi mới hoàn chỉnh các công năng tiện ích. Máy được lắp ráp từ những phụ tùng có sẵn trên thị trường, với tổng giá thành chưa tới 260 triệu đồng, lại dễ sửa chữa thay thế. Thùng chứa bê tông có dung tích 3m3,  bảo đảm vừa trộn vừa vận chuyển nên bê tông được trộn đều và kỹ. Sáng kiến này đã giúp đơn vị tăng năng suất lao động lên 4 lần, giảm nhân lực 4 lần vì các khâu đã được cơ giới hóa… Nay, thực hiện đề tài cải tiến xe Zil 131 thành xe bồn trộn bê tông cơ động, đơn vị tiếp tục nghiên cứu, cải tiến một số chi tiết như phần chắn bùn, phễu nạp vật liệu… để nâng cao tính mỹ thuật của sản phẩm. Xe bồn trộn bê tông cơ động trên cơ sở xe Zil 131 được đi-ê-zen hóa động cơ, có khả năng vừa trộn vừa dưỡng bê tông trên đường vận chuyển từ vị trí tập kết vật liệu đến chân công trình và có khả năng cơ động cao trên nhiều loại địa hình phức tạp, rất phù hợp với các công trình quân sự vùng biên giới, hải đảo và làm đường tuần tra biên giới. Chỉ với 5 nhân công mỗi “ca” máy, năng suất trộn có thể đạt 15m3 mỗi giờ, gấp 7 lần rưỡi so với đổ bê tông bằng máy trộn loại nhỏ trước đây…

Thấy tôi cứ say sưa, hỏi và hí hoáy ghi chép về cái xe trộn bê tông trên đây, Thượng tá Lê Trọng Đạt-Chỉ huy trưởng Xưởng 10-nói: Đề tài này là chuyện của năm trước, năm kia, nay chúng tôi chỉ tiếp tục nhiệm vụ trên giao thôi. Anh nên viết bài giới thiệu về những tấm gương cụ thể trong phong trào thi đua Quyết thắng những năm gần đây của đơn vị, như: Trung úy chuyên nghiệp Nguyễn Quang Ngọc, nhân viên công trình, vừa đoạt giải tại Hội thi thợ giỏi do Bộ tư lệnh Công binh tổ chức cuối năm 2013. Nói về tay nghề bậc cao còn có Trung úy chuyên nghiệp Nguyễn Văn Hà, cũng là nhân viên công trình, một “chuyên gia” về tính toán các thông số kỹ thuật giao thông trong các công trình trên địa hình phức tạp; nhất là các thông số phục vụ việc cắm tuyến, phóng tuyến của Hà thường rất chính xác. Hoặc như Thượng úy chuyên nghiệp Nguyễn Văn Hậu, nhân viên quân y nhưng thường xuyên có mặt trên các tuyến đường biên, các công trình phòng thủ xa đơn vị, cũng “tay máy tay búa” như một nhân viên công trình thực thụ. Gương “đa năng” còn có Thiếu tá chuyên nghiệp Bùi Hồng Sơn, chỉ huy phó phân xưởng mộc. Sơn vốn là dân văn phòng, nhân viên đánh máy chữ, nhưng từ khi xuống phân xưởng mộc thì vừa chịu khó vừa làm vừa học và nay là một ông “phó mộc” cừ khôi…

Nghe anh Đạt say sưa hào hứng khoe về những tấm gương “người tốt, việc tốt” của đơn vị, tôi hẹn anh để dành những nguyên mẫu này cho dịp kỷ niệm 45 năm Ngày truyền thống của Xưởng 10 sắp tới. Còn hôm nay, xin anh cứ cho tôi được mục sở thị mấy cái xe trộn bê tông mà các anh vừa hoàn thành theo đơn đặt hàng của Cục Kỹ thuật Binh chủng Công binh. Tất nhiên là anh Đạt vui vẻ nhận lời. Và tôi háo hức theo chân các anh xuống khu kỹ thuật của đơn vị…

MAI NAM THẮNG