Vang mãi bản hùng ca Đăk Tô – Tân Cảnh

Cũng chính nơi đây 50 năm về trước, Chiến thắng Đăk Tô - Tân Cảnh như bản hùng ca huyền thoại đã đi vào lịch sử vẻ vang của dân tộc, một thời gieo rắc nỗi kinh hoàng cho kẻ thù. 

Đăk Tô - Tân Cảnh - nỗi ám ảnh của kẻ thù

Máu và nước mắt từng trải dài nơi chiến trường ác liệt Đăk Tô - Tân Cảnh cách đây 50 năm về trước. Từ đống tro tàn, giờ đây “vùng đất chiến địa” này đang vươn mình trỗi dậy. Cấp ủy, chính quyền, quân và dân nơi đây đã phát huy sức mạnh đoàn kết, hàn gắn vết thương chiến tranh, nỗ lực phấn đấu vươn lên, ra sức xây dựng và phát triển quê hương.

Di tích chiến thắng Đăk Tô - Tân cảnh.

Huyện Đăk Tô có diện tích trên 509km², có nhiều dân tộc anh em sinh sống. Huyện Đăk Tô được đặt theo tên của một dòng suối nước nóng trong vùng cư trú của bà con người Xơ Đăng. Trước tháng 4-1972, ở đây rừng núi bạt ngàn, dân cư thưa thớt, các thôn làng chỉ còn lại một vài gia đình, còn phần lớn bà con cùng nhau lên rừng theo kháng chiến. Thanh niên ở các thôn, làng tự nguyện vào bộ đội, du kích, ngày đêm được huấn luyện cách đánh đồn bốt, gài mìn, đơm chông, ném lựu đạn...

Hết mùa huấn luyện, anh em lại tỏa về làng làm công tác "vận động quần chúng" và "địch vận" để xây dựng phong trào, củng cố lực lượng chờ ngày xung trận. Ngày nay, màu xanh cây trái đã phủ đầy trên các thôn làng, cơ sở hạ tầng “điện, đường, trường, trạm” đã hội tụ đầy đủ, là cơ sở quan trọng để cấp ủy, chính quyền và bà con địa phương tập trung kinh tế phát triển, ổn định cuộc sống.

Một trong những chiếc xe tăng tham gia Chiến dịch Đăk Tô - Tân Cảnh.

Con đường đến điểm cao Ngok Bơ Biêng, Ngok Ring Rua thoáng rộng, nhiều vùng cây chuyên canh dài ngày, cây cà phê, cao su, hồ tiêu… có giá trị kinh tế cao, được quy hoạch đang khởi sắc cùng thời gian.

Chiều lộng gió, đứng ở đây phóng tầm mắt quan sát ta có thể thấy toàn bộ di tích “Chiến thắng Đăk Tô - Tân Cảnh” như một lòng chảo với bốn bề là núi non trùng điệp: Phía Tây và Tây Nam là dãy núi Ngok Bơ Biêng cao từ 800m đến 1.200m, kéo dài từ Đông Nam sang Tây Bắc giáp với Hạ Lào và Đông Bắc Campuchia - nơi ngã ba của Đông Dương; phía Bắc có dãy núi Ngok Tụ cao 890m; phía Đông có núi Ngok Long cao 903m và Quốc lộ 14 đi về thành phố Kon Tum.

Tất cả các địa danh này đều gắn liền với những chiến công vang dội của quân và dân ta trong cuộc chiến tranh chống đế quốc Mỹ xâm lược, mới thấy hết đường lối chiến tranh đúng đắn của Đảng, quân đội ta.

Di tích lịch sử cách mạng Điểm cao 601.

Từ năm 1957 đến năm 1972, Mỹ-ngụy đã cho xây dựng tại Đăk Tô - Tân Cảnh một hệ thống phòng ngự kiên cố. Nơi đây là đại bản doanh của sư đoàn 22 và các trung đoàn bộ binh, thiết giáp, biệt động quân biên phòng và pháo binh… Ở bờ Tây sông Pô Kô về phía Tây Nam là các căn cứ hỏa lực mạnh như Charlie, Dalta… và dọc theo biên giới Việt Nam - Lào là các tiền đồn biên phòng do tiểu đoàn biệt động quân 62 (cứ điểm Plei Kleng), tiểu đoàn 95 (cứ điểm Plei Kần), tiểu đoàn 88 (chi khu quận lỵ Đăk Pek) trấn giữ; đi về phía Đông Nam có bộ chỉ huy lữ đoàn dù số 3, căn cứ Non Nước (Võ Định)…

Nơi đây trở thành cụm cứ liên hoàn khép kín trong thế phòng thủ và tấn công của địch ở Bắc Tây Nguyên với lực lượng đông đảo, bố phòng dày đặc và vũ khí tối tân bấy giờ.

Với địa hình có lợi về quân sự, Đăk Tô - Tân Cảnh trở thành địa bàn diễn ra nhiều trận chiến quyết liệt giữa ta và địch. Trong đó, nhiều chiến dịch lớn được thực hiện tại đây như: Chiến dịch Đăk Tô I vào năm 1967, lực lượng vũ trang Tây Nguyên đã tiêu diệt một bộ phận sư đoàn bộ binh 4, sư đoàn kị binh không vận số 01 và lữ đoàn dù 173 của Mỹ tại điểm cao 875 đã góp phần cho cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Mậu Thân 1968; Chiến dịch Đăk Tô II vào năm 1969, ta đã tiêu diệt nhiều sinh lực địch, góp phần đánh bại chiến lược chiến tranh cục bộ và kế hoạch “tìm diệt” của Mỹ trên chiến trường Tây Nguyên và đặc biệt là Chiến dịch Xuân- Hè 1972 ở Bắc Tây Nguyên mà trọng điểm là vào lúc 11 giờ trưa ngày 24-4-1972, lá cờ giải phóng đã tung bay tại trung tâm cứ điểm E42 -Tân Cảnh. Cụm phòng ngự Đăk Tô - Tân Cảnh, nơi được Mỹ- ngụy mệnh danh là “vành đai thép” ở Bắc Tây Nguyên bị quân ta tiêu diệt gọn, làm rung chuyển toàn bộ hệ thống phòng thủ của Mỹ- ngụy ở Tây Nguyên.

Một góc thị trấn Đăk Tô ngày nay.

Với giá trị tiêu biểu, di tích lịch sử Chiến thắng Đăk Tô - Tân Cảnh (huyện Đăk Tô, tỉnh Kon Tum) được Thủ tướng Chính phủ xếp hạng là di tích quốc gia đặc biệt (theo Quyết định số 2499/QĐ-TTg ngày 22-12-2016).

Đăk Tô - một chấm xanh

Trở lại vùng đất Bắc Tây Nguyên, trở lại vùng chiến địa Đăk Tô- Tân Cảnh năm xưa, dấu tích chiến tranh giờ đã bị thời gian xóa nhòa, thay vào đó là một màu xanh tươi tốt của cây trái trong vườn.

Nhà rông văn hóa của bà con đồng bào các dân tộc ở thị trấn Đăk Tô.

Đến nay, 100% số xã ở Đăk Tô đã có điện lưới quốc gia, có trạm y tế, có trường tiểu học, có chợ bán buôn… Trong bối cảnh còn nhiều khó khăn như hiện nay nhưng Đăk Tô vẫn giữ được tốc độ tăng trưởng kinh tế cao, thu nhập bình quân đầu người đến nay đạt 40 triệu đồng/người/ năm. Kinh tế phát triển thì các hủ tục lạc hậu cũng được bà con loại bỏ, thay vào đó là nếp sống văn hóa thôn, làng lành mạnh; trật tự an ninh được giữ vững, làm tiền đề để xây dựng thành công chương trình “nông thôn mới”.

Trao đổi với chúng tôi, đồng chí Đặng Hoàng Nam, Chủ tịch UBND huyện Đăk Tô cho biết: "Tự hào và phát huy truyền thống anh hùng, bất khuất của cán bộ, quân và dân địa phương, trong những năm qua, chúng tôi đã đoàn kết, phát huy nội lực để vươn lên để phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng- an ninh. Xác định nền nông nghiệp có vị trí đặc biệt quan trọng, không những cho hiện tại mà còn cho lâu dài, nên chúng tôi đã tập trung đầu tư và phát triển bền vững. Duy trì phát triển cây công nghiệp dài ngày theo định hướng đúng quy hoạch, phát triển hợp lý, gắn với áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật công nghệ để nâng cao hiệu quả. Phát huy các cơ chế, các chính sách về đầu tư sản xuất, khuyến nông, khuyến lâm… để người dân phát triển sản xuất, kinh doanh, buôn bán, vươn lên làm giàu chính đáng, khắc phục được sự trông chờ ỷ lại. Công tác quảng bá, thu hút đầu tư, du lịch cũng được lãnh đạo huyện đặc biệt chú trọng". 

"Bên cạnh đó, huyện luôn đặc biệt tạo điều kiện về đất đai, xây dựng cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, tạo hành lang pháp lý thuận lợi, cải cách hành chính, nên có hàng chục doanh nghiệp lớn đã đến đầu tư xây dựng và bước đầu đã thu được những kết quả khả quan; tập trung cho giáo dục, đào tạo nhằm nâng cao trình độ dân trí, bồi dưỡng nhân tài. Có biện pháp thật cụ thể để đào tạo nghề, cung cấp tư vấn nghề nghiệp, nâng cao nhận thức việc làm cho người dân, để họ thực sự là người chủ của vườn cây, chủ của doanh nghiệp, đoàn kết cùng nhau xây dựng cuộc sống ấm no, bình đẳng, hạnh phúc”, Chủ tịch UBND huyện Đăk Tô nói. 

Niềm vui thu hoạch mì (sắn) của người dân xã Diên Bình, huyện Đăk Tô.

Là địa phương giàu tiềm năng về đất đai, tài nguyên, khoáng sản, du lịch và thủy điện… năm qua, Huyện ủy, UBND huyện Đăk Tô đã xác định nhiều chủ trương, giải pháp vừa phù hợp, sáng tạo lại tập trung đột phá vào lĩnh vực nông nghiệp, công nghiệp và thực hiện cải cách hành chính.

Tận dụng những thế mạnh, triển khai điều hành hiệu quả về phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm mục tiêu kép “vừa phòng, chống dịch Covid-19 hiệu quả, vừa phát triển sản xuất”, bảo đảm đời sống vật chất tinh thần cho người dân.

Công tác xây dựng Đảng, xây dựng hệ thống chính trị đạt nhiều kết quả quan trọng; sự đoàn kết thống nhất, phối hợp đồng bộ của cấp ủy, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính - trị xã hội từ huyện đến cơ sở được đẩy mạnh. Cùng với đó, Đăk Tô “trải thảm đỏ” kêu gọi đầu tư, gắn phát triển kinh tế với du lịch, đồng thời tập trung mọi nguồn lực đẩy mạnh phát triển kinh tế, kịp thời tháo gỡ khó khăn, tạo điều kiện thuận lợi cho sản xuất, kinh doanh; triển khai xây dựng các mô hình sản xuất nông nghiệp theo chuỗi liên kết giá trị; tập trung thực hiện tốt Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới và đẩy mạnh thúc đẩy phát triển công nghiệp, dịch vụ…

Những vườn cà phê xanh tốt, sai trĩu quả ở Đăk Trăm, Đăk Tô.

Kinh tế phát triển, đời sống vật chất tinh thần của người dân luôn được nâng cao, nhưng trong trí nhớ của những người già ở xã Đăk Rơ Nga, Đăk Trăm, Ngọk Tụ, Pô Kô và Tân Cảnh… vẫn không sao quên được những năm tháng chiến tranh, theo cha mẹ chạy trốn, ẩn nấp trong rừng tránh làn bom đạn oanh tạc và càn quét của giặc, là những tháng ngày tham gia cách mạng, nuôi giấu bộ đội về làng....

Nhìn những vườn cà phê, bời lời xanh mát mắt như thế này, không ai nghĩ rằng vùng chiến địa khốc liệt Đăk Tô thường xuyên bị bom đạn Mỹ - ngụy cày xới, bạc màu, hoang tàn.

Gặp chúng tôi từ đầu làng, ông A Bem (85 tuổi, dân tộc Xơ Đăng), già làng Đăk Tăng (xã Ngọc Tụ, huyện Đăk Tô) chia sẻ: “Căm thù giặc Mỹ xâm lược, dùng bom đạn giết chết bao người dân vô tội, năm 16 tuổi, tôi đã xung phong đi bộ đội, làm công tác dân vận ở cơ sở; rồi được trực tiếp cầm súng chiến đấu ở khắp chiến trường Tây Nguyên. Trở về sau chiến tranh, phát huy phẩm chất Bộ đội Cụ Hồ, tôi luôn vận động bà con dân làng phải biết tự lực, tự cường vươn lên xây dựng quê hương, không được trông chờ, ỷ lại vào sự hỗ trợ của Nhà nước."

"Đoàn kết, tích cực trong xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân, xóa đói giảm nghèo, xây dựng thôn làng đồng bào dân tộc thiểu số từng bước phát triển. Nhiều hộ gia đình mỗi năm thu về từ 200 đến 300 triệu đồng từ cà phê, hồ tiêu và cao su. Riêng nhà mình mỗi năm thu gần 400 triệu đồng. Có tiền, bà con đầu tư cho con cháu đi học và cho sản xuất những mùa vụ tiếp theo. Đã 50 năm kể từ ngày Chiến thắng Đăk Tô - Tân Cảnh, người dân được sống trong hòa bình, tự do đi lại, tự do làm ăn sinh sống, bà con mới thấy hết giá trị của đất nước độc lập, chứ không như thời Mỹ- ngụy đói khổ, đi đâu cũng bị kìm kẹp bởi súng đạn, làm gì cũng lo sợ bị đánh, bị tù", ông A Bem cho biết thêm. 

Cán bộ huyện Đăk Tô hướng dẫn người dân địa phương ở xã Văn Lem chăm sóc cây lúa nước.

Về vùng chiến địa Đăk Tô hôm nay, điều mà ai cũng cảm nhận được đó là bộ mặt nông dân - nông thôn đang ngày một khởi sắc. Trên mỗi gương mặt mà ta bắt gặp, dù người Kinh hay bà con các dân tộc thiểu số địa phương đều ánh lên niềm vui no đủ, tự do, tự hào và hạnh phúc.

Bài và ảnh: LÊ QUANG HỒI