QĐND - Chúng tôi đứng bên đường dẫn từ cầu Cần Thơ nhập vào Quốc lộ 1A ở gần cuối quận Cái Răng. Con đường này là sự mở hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa cho một vùng đất rộng lớn phía nam và tây nam cầu Cần Thơ, gồm quận Cái Răng của thành phố Cần Thơ và các huyện: Châu Thành, Châu Thành A, Phụng Hiệp, thị xã Ngã Bảy của tỉnh Hậu Giang. Hiện tại có một cây cầu mới đang được thi công trên sông Ba Láng, mở ra nơi đây thành ngã tư đường hiện đại, nối đường dẫn cầu Cần Thơ trên Quốc lộ 1A với tuyến đường công nghiệp hóa Cần Thơ-Vị Thanh, điểm gặp tại Khu công nghiệp trung tâm huyện Châu Thành A. Đây sẽ trở thành một “ngã tư công nghiệp”.

Khu vực “ngã tư công nghiệp” này, trước đây là địa bàn hoạt động của các đơn vị bộ đội địa phương và biệt động thành phố Cần Thơ suốt hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và chống Mỹ, cứu nước. Hầu như ai cũng biết, cách “ngã tư công nghiệp” này không xa về phía nam theo Quốc lộ 1A là nơi anh hùng liệt sĩ Nguyễn Việt Dũng đã anh dũng hy sinh ngày 27-8-1968 (nhằm ngày mồng 4 tháng 7 năm Mậu Thân). Hôm đó, trên đường đi dự Hội nghị Tỉnh ủy ở khu căn cứ tại huyện Châu Thành, khi vượt qua Quốc lộ 1, gần bót số 10 gặp địch, Nguyễn Việt Dũng cùng đồng đội chiến đấu dũng cảm và cuối cùng ông đã anh dũng hy sinh.  

Bên con đường mới mở, nhìn những dòng xe hối hả ngược xuôi, lòng thấy bâng khuâng tôi nghĩ về những giọt mồ hôi của bậc tiền bối năm xưa đi khai hoang, lập ấp; nghĩ về những người con trung dũng đã ngã xuống qua hai cuộc kháng chiến chống thực dân, đế quốc xâm lược, để hôm nay đem lại biết bao khởi sắc đầy kỳ vọng cho vùng đất này.

Trường THPT mang tên anh hùng liệt sĩ Nguyễn Việt Dũng.

Nơi đây cũng là trung tâm của địa danh Thường Thạnh, quê hương của anh hùng liệt sĩ Nguyễn Việt Dũng. Thường Thạnh từ nửa đầu thế kỷ 19 vốn là làng Thường Thạnh được lập nên ở thời vua Minh Mạng. Đây là vùng đất trù phú nổi tiếng của miệt Hậu Giang xưa, kể từ khi Nhà Nguyễn cử quan lại triều đình cùng dân binh về đây khai hoang lập nên xóm ấp. Làng Thường Thạnh chạy suốt từ bờ nam sông Hậu, qua Cái Răng, Ba Láng, lên tận Trường Long, Phong Điền. Đây là vùng đất thuần nông cung cấp hàng lúa gạo xuất khẩu qua cảng trên kênh xáng Xà No năm xưa. Theo nhà văn Sơn Nam: “Rạch Cần Thơ nổi danh là phì nhiêu, đất tốt, dễ cho nghề canh nông. Vùng Cái Răng trở thành làng vào đời Minh Mạng rồi phát triển thêm. Năm Minh Mạng thứ 15 (1834), làng Thường Thạnh của Cái Răng tăng thêm dân cư, tách ra một làng mới lấy tên là Trường Thạnh”.

Vùng đất này từ xưa đã nổi tiếng với các địa danh như: Cái Răng, Ba Láng, Vàm Xáng, Phong Điền… Trước cửa phủ thờ gia tộc Nguyễn Việt Dũng có dòng sông Ba Láng, nước chảy êm đềm. Ba Láng còn gọi là Láng Hầm, tức Nê Trạch. Đây là một nhánh của rạch Cần Thơ chảy xuống Rạch Gòi. Tự thân hai tiếng Nê Trạch đã giới thiệu rằng, đây là vùng đất thấp, bùn lầy nước đọng, là “rốn lũ” của vùng này. Sách “Gia Định thành thông chí” nói về sông Cần Thơ, có ghi: Đường đi qua chỗ Nê Trạch từ cuối mùa đông qua mùa xuân nước kiệt, bùn keo ngăn lấp khó đi; từ mùa hạ qua mùa đông nước mưa tràn ngập bờ bến, ghe thuyền phải cưỡi trên cỏ bèo mà đi, cứ trông theo rừng sát hai bên nhận chừng dấu đường cho khỏi lạc. Nơi đây không có dân ở, lại có rất nhiều muỗi và đỉa, nơi “muỗi kêu như sáo thổi, đỉa lội như bánh canh”, người đi qua lại rất khổ.

Xưa thì vậy nhưng nay, với điểm nhấn là thị tứ Cái Tắc (ấp Tân Phú, xã Tân Phú Thạnh, huyện Châu Thành, tỉnh Hậu Giang) trở thành cửa ngõ đô hội phía nam thành phố Cần Thơ trên tuyến đường đi Vị Thanh, Rạch Giá, Sóc Trăng, Bạc Liêu và Cà Mau. Còn Vàm Xáng là ngã ba hợp thủy, nơi miệng kinh thông với sông, thuộc làng Nhơn Ái (Phong Điền), cách cầu Cái Răng khoảng 10 cây số. Từ một vùng vườn sình ruộng ngập, nhờ sức khai hoang phục hóa của con người đã trở nên sầm uất. Đây là vùng sản xuất lúa gạo nổi tiếng...

Tôi cứ thử hình dung: Dưới những hàng dừa, trên những cánh đồng đang mùa xanh ngắt lúa, đâu là nơi có dấu chân những chiến sĩ trung kiên đã đội bom, đạp sình lầy để đánh giặc năm xưa? Nay về đây, tôi còn được nghe các cụ cao niên kể nhiều câu chuyện cảm động về tấm gương anh hùng liệt sĩ Nguyễn Việt Dũng.

Vùng đất này được coi là trung tâm của 5 cụm công nghiệp, trong đó khu công nghiệp Tân Phú Thạnh đang thu hút nhiều nhà đầu tư, tạo được sự phát triển khá mạnh trong mấy năm gần đây. Ông Nguyễn Hoàng Tứ, Phó bí thư thường trực Đảng ủy xã Tân Phú Thạnh, nói với chúng tôi:

- Trong kháng chiến chống thực dân Pháp, nhà ông Nguyễn Việt Dũng ở trung tâm xã Thường Thạnh bị giặc Pháp đốt. Cả gia tộc sơ tán về Cà Mau, sau đó về Giồng Riềng (Kiên Giang) rồi mới về cư ngụ tại đây.

Tôi hỏi ông Tứ:

- Tân Phú Thạnh vốn là xã thuần nông, rất nghèo. Nhưng nay đang mở ra nhiều cơ sở công nghiệp và có cả trường đại học, phải không?

Ông Phó bí thư Đảng ủy xã rất mừng, nói:

- Bờ bên kia sông Ba Láng, giáp Quốc lộ 1A nay đã có Trường Đại học dân lập Võ Trường Toản và Khu công nghiệp Tân Phú Thạnh. Tại đây có Công ty Chế biến thủy sản CAFATEX, Nhà máy Đông lạnh Phú Thạnh, Công ty Giày da xuất khẩu Lạc Tỷ, một xí nghiệp của Công ty CP Dược Hậu Giang và nhiều cơ sở chế biến hàng nông sản xuất khẩu, chế biến thức ăn gia súc. Nơi đây còn xây dựng khu tái định cư hơn 70ha. Tân Phú Thạnh còn có các làng nghề tiểu thủ công nghiệp đang phát triển khá hiệu quả.

Rồi nhìn ra sông Ba Láng, ông Tứ nói:

- Sắp tới có cầu bắc qua sông Ba Láng, tại ấp Tân Thạnh Tây này cũng dự kiến quy hoạch phát triển khu công nghiệp. Bộ mặt vùng quê này được đổi thay khá nhiều.

Hôm mới rồi, ông Nguyễn Văn Bé, Bí thư huyện ủy Châu Thành A vui vẻ báo tin với chúng tôi:

- Vận hành trong quá trình xây dựng phát triển tỉnh mới Hậu Giang, kể từ đầu năm 2004, so với các huyện bạn, Châu Thành có vai trò là vành đai của đô thị Cần Thơ-nơi được quan tâm phát triển thành trung tâm cả vùng đồng bằng sông Cửu Long. Đây vừa là lợi thế vừa là thách thức của nhu cầu phát triển.   

Ngoài Khu công nghiệp Tân Phú Thạnh (Châu Thành A), vùng phía bắc làng Thường Thạnh xưa, bây giờ đã mở hướng xây dựng Cụm công nghiệp tập trung Nhơn Nghĩa A với tổng diện tích 351,9ha, bước đầu cũng đã thu hút được một dự án của Tổng công ty Lương thực miền Nam đầu tư 232 tỷ đồng. Huyện còn có Trung tâm Thương mại Bảy Ngàn và hai khu thương mại Cái Tắc, Rạch Gòi phục vụ tốt giao thương và mở rộng đến các xã vùng sâu, xã mới như Trường Long Tây, Tân Hòa. Hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế-xã hội của huyện Châu Thành A nay được cải thiện rõ nét qua mỗi năm. Xứ này ngày xưa đi lại chủ yếu bằng ghe xuồng trên rạch Cái Muồng. Bây giờ đổi mới, có đường nhựa, đường bê tông, bà con đi lại thuận tiện, xóm ấp ngày càng văn minh.

Cách xã Đông Thạnh không xa là xã Phú Hữu, Phú Hữu A và xã Đông Phú, nơi đang phát triển các khu, cụm công nghiệp của huyện Châu Thành. Phú Hữu là “quê hương Nam kỳ khởi nghĩa 1940” của miền Tây sông Hậu. Tại trụ sở Huyện ủy Châu Thành, ông Bùi Văn Sáu, Bí thư Huyện ủy cho chúng tôi biết:

- Riêng ở khu công nghiệp bên sông Hậu, hiện nay đang xây dựng Trung tâm điện lực Sông Hậu tại xã Phú Hữu A; trước mắt là xây dựng Nhà máy Nhiệt điện Sông Hậu 1, với công suất 2x600MW, do Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (Petrovietnam) làm chủ đầu tư, Công ty cổ phần Tư vấn xây dựng điện 3 là đơn vị thiết kế, với tổng mức đầu tư khoảng 1,5 tỷ USD. Đây cũng là hạng mục công trình đầu tiên nằm trong dự án Trung tâm điện lực Sông Hậu có tổng công suất trên 5.200 MW, một dự án đầu tư phát triển điện có quy mô lớn nhất trong cả nước. Ngoài ra, tại khu công nghiệp này còn có Nhà máy giấy LEE & MAN với tổng số vốn đầu tư cho dự án lên tới 1,2 tỷ USD, công suất một năm 420.000 tấn giấy chất lượng cao và 150.000 tấn bột giấy; Nhà máy Xi măng Cần Thơ-Hậu Giang; Công ty chế biến thủy sản Minh Phú và nhiều cơ sở chế biến nông sản, thức ăn gia súc…

Đến phường Thường Thạnh và phường Lê Bình, nơi sinh của anh hùng Nguyễn Việt Dũng, chúng tôi thấy nơi đây đã hình thành và phát triển gương mặt đô thị khá rõ nét. Vùng đất ngoại ô sinh lầy, cây hoang cỏ dại mọc um tùm năm xưa, nay đã thành phố phường khá đông đúc. Những lung, đìa rậm hoang lầy năm xưa nay đã có Trường Đại học dân lập Tây Đô. Nơi đây cũng có quy hoạch xây dựng bệnh viện khu vực khá lớn. Những đường phố mới mở và chỉnh trang thoáng rộng đang mở hướng cho phường Lê Bình và phường Thường Thạnh phát triển xứng tầm với thành phố là đô thị loại I.

Chủ tịch UBND phường Lê Bình, anh Ngô Tàu còn rất trẻ. Anh tỏ ra rất mừng khi trao đổi với chúng tôi về thành tích đô thị hóa của phường trong mấy năm gần đây. Anh nói: “Dù còn không ít bộn bề và khó khăn, nhưng phường Lê Bình nằm giữa trung tâm quận Cái Răng, có đường dẫn cầu Cần Thơ và Quốc lộ 1A qua địa bàn phường, chúng tôi đang xây dựng nơi đây thành khu thương mại-dịch vụ, xây dựng phố phường văn minh, xanh, sạch, đẹp”.

Còn Bí thư Đảng ủy phường Thường Thạnh, ông Phạm Thanh Cường, tâm sự:

- Tuy đã mang tên gọi đô thị, nhưng nơi đây có phường mà chưa có phố, vẫn còn nhiều diện tích đất vườn, đất ruộng. Vụ Đông-Xuân mới rồi, năng suất lúa bình quân 6 tấn/ha. Với 175ha trồng lúa, toàn phường đã thu hoạch 1.050 tấn lúa. Diện tích vườn cây ăn trái vẫn còn 848ha, vụ vừa qua thu hoạch 1.800 tấn nhãn và hơn 100 tấn trái cây các loại. Phường còn phát triển các vùng nuôi thủy sản và nhiều loại rau màu...

Đứng trên sân thượng một căn nhà lầu ở trung tâm phường Thường Thạnh, chúng tôi rất ngỡ ngàng trước sự thay đổi nhanh chóng ở vùng đất này. Xa kia là cầu Cần Thơ sừng sững như dáng rồng bay qua sông Hậu, những khu phố mới sáng rực một góc đô thị Nam Cần Thơ. Xuôi về phía hạ lưu sông Hậu là khu công nghiệp Sông Hậu của tỉnh Hậu Giang với những giàn cần cẩu vươn cao mây trời. Bên kia là Khu công nghiệp Tân Phú Thạnh. Từ đây, dọc theo Quốc lộ 1A trên đường về Hậu Giang đang hình thành các dự án để mở ra khu công nghiệp- thương mại-dịch vụ Cái Tắc. Chếch phía tây bắc là Khu công nghiệp Cái Sơn-Hàng Bàng. Xa hơn nữa là khu công nghiệp và đô thị mới nơi kênh Một Ngàn nối với kênh Xà No của huyện Châu Thành A... Vùng quê giàu truyền thống cách mạng, quê hương người anh hùng liệt sĩ Nguyễn Việt Dũng đang trên đường mở hướng nhiều đổi thay kỳ diệu và đầy tự hào, là điểm sáng trong thời kỳ đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

Bút ký của Bùi Văn Bồng