Nơi đứng chân của Trường Trung cấp Biên phòng 1 hôm nay trước đây là Trường T2- ngôi trường có nhiệm vụ đào tạo văn hóa cho các lưu học sinh đến từ đất nước Triệu Voi. Ngày nay, cùng với đào tạo tiếng Lào cho các đối tượng học viên, lãnh đạo, chỉ huy các cấp và đội ngũ cán bộ, giáo viên Trường Trung cấp Biên phòng 1 luôn xác định, gìn giữ những ký ức, hình ảnh, kỷ vật về Trường T2 năm nào chính là việc làm thiết thực nhằm củng cố, vun đắp cho quan hệ hữu nghị truyền thống, thủy chung, trong sáng, tình đoàn kết đặc biệt Việt Nam- Lào ngày càng sâu sắc và bền chặt.

Lưu học sinh Lào theo học lớp 6 tại Trường T2, năm 1972. Ảnh chụp lại.

Đại tá Nguyễn Khắc Lâm, Hiệu trưởng Trường Trung cấp Biên phòng 1 chia sẻ: Từ ngôi trường T2 này, nhiều học sinh của nước bạn Lào sau này đã trưởng thành, có những đồng chí trở thành lãnh đạo Đảng, Nhà nước và nhiều đồng chí là tướng lĩnh cao cấp trong quân đội và công an nước bạn. Những năm qua, nhiều lưu học sinh ngày ấy vẫn quay trở lại thăm trường, xúc động ôn lại kỷ niệm xưa.

Ủng hộ nguyện vọng của các lưu học sinh Lào, lãnh đạo các cấp đã đồng ý xây dựng Nhà lưu niệm các thế hệ lưu học sinh Lào trong khuôn viên Trường Trung cấp Biên phòng 1. Nằm cạnh Nhà truyền thống của nhà trường, Nhà lưu niệm được thiết kế 2 tầng, mang kiến trúc đặc sắc của đất nước Lào, khánh thành ngày 17-7-2012.

Thượng tướng Sụ-von Lương-bun-mi (thứ 7 từ trái qua), nguyên là học sinh Trường T2, cùng phu nhân (thứ 8 từ trái qua), chụp ảnh cùng các đại biểu trước Nhà lưu niệm nguyên lưu học sinh Lào.

Trên tầng 2 của Nhà lưu niệm, trong gian chính có tạo hình quốc kỳ của 2 nước Việt Nam, Lào, dưới đó là bức ảnh Chủ tịch Hồ Chí Minh tiếp đồng chí Cay xỏn Phôm vi hản, Trưởng Đoàn đại biểu Đảng và Mặt trận Lào yêu nước sang thăm hữu nghị nước ta năm 1966.

Hiện vật do các lưu học sinh Lào tặng nhà trường được trưng bày tại đây đã phần nào phản ánh được nét đặc sắc trong đời sống sinh hoạt, văn hóa của nhân dân các bộ tộc Lào. Đây là đôi voi gỗ của 2 học sinh đến từ đất nước Triệu Voi, theo học văn hóa tại Trường T2 năm 1979. Kia là chiếc vỉ đựng xôi, lẵng hoa chăm pa, hay những bức tranh chất liệu đồng thể hiện các công trình tiêu biểu của Lào... Đặc biệt, Huân chương Hữu nghị do Chủ tịch nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào tặng nhà trường năm 2013 vì có đóng góp quan trọng trong phát triển mối quan hệ hữu nghị và hợp tác, cũng được đặt tại một vị trí trang trọng trong Nhà lưu niệm.

Thượng tướng Sụ-von Lương-bun-mi và phu nhân (ngoài cùng bên phải) tham quan Nhà lưu niệm nguyên lưu học sinh Lào.

Tháng 3 này, có một học sinh theo học tại Trường T2 từ năm 1969 đến năm 1975 quay trở lại thăm nhà trường. Đó là Thượng tướng Sụ-von Lương-bun-mi, Tổng Tham mưu trưởng, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Lào. Đây đã là lần thứ 2 trở về trường xưa sau lần đầu tiên năm 2015, song trong lòng vị tướng Lào vẫn dạt dào niềm xúc động. Tổng Tham mưu trưởng QĐND Lào chia sẻ với mọi người những kỷ niệm sâu sắc khi theo học ở nhà trường; nhớ lại những ngày cô, trò sơ tán về các địa phương lân cận để tránh máy bay Mỹ đánh bom, được bà con nhân dân yêu thương, cưu mang, che chở và đùm bọc. Thượng tướng Sụ-von Lương-bun-mi tâm sự: "Về nơi đây chính là về mảnh đất quê hương, về ngôi trường đầu tiên của cuộc đời mình, về với tình anh em nồng ấm. Cho dù có công tác ở đâu, tôi sẽ vẫn nhớ về mái trường thân yêu này".

Tham quan Nhà lưu niệm, Thượng tướng Sụ-von Lương-bun-mi lặng đứng hồi lâu rồi cúi xuống ngắm kỹ như để tìm lại những khuôn mặt bạn bè, người quen từng theo học lớp 6 của Trường T2 năm 1972. Những học trò nhỏ ấy đứng trước hiên lớp học, phía trên có dòng chữ “Tình hữu nghị Việt-Lào bền vững muôn năm”. Có lẽ, những kỷ niệm năm nào đang ùa về trong lòng vị tướng Lào...

Tổng Tham mưu trưởng QĐND Lào Sụ-von Lương-bun-mi cùng lãnh đạo Trường Trung cấp Biên phòng 1 trồng cây lưu niệm trong khuôn viên Nhà lưu niệm nguyên lưu học sinh Lào.

Một cây hoa sứ mà người dân Lào gọi là hoa chăm-pa được Tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Lào Sụ-von Lương-bun-mi cùng lãnh đạo Trường Trung cấp Biên phòng 1 trồng trong khuôn viên nhà lưu niệm. Mảnh đất này, ngôi trường này thêm một lần nữa ghi dấu chuyến đi ý nghĩa của một người con ở đất nước Lào tìm về mái trường lưu giữ bao ký ức của tuổi thơ trên đất nước Việt Nam anh em./.

Bài, ảnh: PHẠM HOÀNG HÀ