QĐND - Không rõ duyên cớ nào đã khiến người dân xã Nghi Ân, TP Vinh, tỉnh Nghệ An từ mấy chục năm nay trở thành thương lái chủ yếu cung cấp hoa đào cho địa bàn TP Vinh và các vùng lân cận mỗi khi Tết đến, Xuân về. Kể từ năm 1986, khi người dân Nghi Ân khởi nghề buôn bán hoa đào cho đến bây giờ, năm nào cũng “thắng”, nhiều hộ gia đình đã thoát nghèo nhờ những cành đào mùa xuân đem niềm vui đến cho mọi nhà. Nhưng đến năm nay thì “thua” nặng…

Nhiều tỷ đồng hóa thành… củi

Khi tiếng chuông Giao thừa năm Quý Tỵ vang lên, thì trên vỉa hè Đại lộ Lê-nin, TP Vinh, vợ chồng anh Phạm Văn Mai ôm nhau khóc ròng! Cũng như vợ chồng anh Mai, người dân Nghi Ân từ già đến trẻ vẻ mặt hốc hác, giữa ngổn ngang hàng chục nghìn cành đào tơi tả, thẫn thờ nhìn pháo hoa bay vút lên từ phía trung tâm thành phố, đón chào năm mới…

Nhà nghèo, con nhỏ, cuộc sống vất vả, khó khăn nên anh Phạm Văn Mai ở xóm 2, xã Nghi Ân năm nay quyết định vay mượn anh em, bạn bè 70 triệu đồng, ra tận Mộc Châu, Sơn La mua đào cành mang về Nghệ An. Hơn 100 cành đào được thu mua chất lên chuyến xe tải 2,5 tấn; ngày 23 tháng Chạp, xe về đến nhà, lập tức anh Mai huy động vợ con, anh em trong gia đình mang đào ra đứng dọc Đại lộ Lê-nin để bán. Trong hơn một tuần “bám đường, bám đào”, hết bị bọn “xã hội đen” sách nhiễu, thu tiền “bảo kê”, lại đến mối lo bị lực lượng chức năng của TP Vinh lập biên bản vì vi phạm “lấn chiếm vỉa hè, lòng, lề đường”, rốt cuộc anh chỉ bán được chừng hơn chục cành đào, giá trung bình 100-200 nghìn đồng/cành. Cành đào đẹp nhất, đắt nhất, anh Mai bán được giá hai triệu đồng là cho một cơ quan nhà nước. Số tiền thu được chỉ đủ tiền thuê xe tải, món nợ 70 triệu đồng cùng tiền lãi hằng ngày treo lơ lửng trên đầu. Ngày Mồng 10 tháng Giêng (19-2), dẫn chúng tôi ra vườn, nhìn đống đào cành có xuất xứ từ Mộc Châu, Sơn La đã héo khô, anh Mai ứa nước mắt, nói: “Chờ đến tháng 3, em dỡ ra làm giàn cho vườn đậu mới trồng”.

Những hàng xóm của anh Mai cùng đến chia sẻ, họ đã giúp chúng tôi thống kê: Chỉ riêng xóm 2 xã Nghi Ân, có khoảng 30 hộ gia đình tham gia buôn bán đào cành phục vụ Tết và đã thua lỗ khoảng 1,5 tỷ đồng. Theo ước tính của ông Phạm Huy Thông, Chủ tịch UBND xã Nghi Ân thì toàn xã thiệt hại khoảng 3 đến 4 tỷ đồng. Điều đáng lo ngại là hầu hết số tiền này đều được vay từ các ngân hàng và các nguồn tín dụng khác, thậm chí “vay nóng” với lãi suất “cắt cổ”.

Chúng tôi đi thăm một vài hộ gia đình khác ở xóm 2, xóm 8, nhà nào cũng có một “đống củi” ngoài vườn đang khô dần, chính là những cành đào thắm đã vượt quãng đường hàng nghìn cây số, từ Sa Pa (Lào Cai), Mộc Châu (Sơn La) và cả từ các nước bạn Lào, Thái Lan… Tại đây, nhiều gia đình vì đổ vốn vào buôn đào đến nỗi hết tiền sắm Tết, bà con làng xóm phải quyên góp, hỗ trợ bánh chưng, gạo, thịt giúp cho cái ăn trong những ngày Tết… 

Anh Phạm Văn Mai và những cành đào đưa về từ Mộc Châu, Sơn La đã trở thành... củi.

Cần tổ chức hội hoa Xuân và ngăn chặn nạn "bảo kê"

Nói về nguyên nhân dẫn đến đào cành phục vụ Tết bị ế, anh Chung, một người chuyên buôn đào ở TP Vinh cho rằng, vì năm nay thời tiết dịp Tết không thuận lợi cho việc bảo quản, nắng nhiều, trời ấm khiến đào nở hoa trước Tết cả chục ngày; cành đào bị nắng “háp”, không vừa mắt người mua. Tuy nhiên, nhiều người cho rằng, nguyên nhân chính là năm nay kinh tế khó khăn, thu nhập của cán bộ, công chức, các doanh nghiệp và người dân trên địa bàn suy giảm khiến sức mua giảm mạnh; trong khi đó, người dân Nghi Ân buôn bán đào cành không lường trước được, vẫn cứ như mọi năm, dồn tiền đầu tư chuyển về Nghệ An khối lượng lớn, khiến cho cung vượt quá cầu...

Ngoài ra, một nguyên nhân khác không thể không xét đến, đó là nạn thu tiền "bảo kê" của “xã hội đen”.

Tại những điểm bán đào dọc Đại lộ Lê-nin, vườn hoa Cửa Nam, TP Vinh vào những ngày giáp Tết, chúng tôi đã tận mắt nhìn thấy “lực lượng” này đi từng tốp từ 3 đến 5 người. Chúng ngang nhiên thu của những người bán đào tại đây từ 800 nghìn đến 1 triệu đồng/ngày. Anh Nguyễn Văn Quyết ở xóm 2, xã Nghi Ân, một người buôn đào cành từ Lào về, bức xúc nói: “Chúng tôi bị các băng nhóm “xã hội đen” thu tiền mỗi ngày 1 triệu đồng cho một chỗ đứng bán trên vỉa hè. Tức lắm mà không làm gì được!”.

Thực tế đã xảy ra những cuộc tranh giành địa bàn “bảo kê”, thu tiền của những người bán đào cành dẫn đến án mạng trên địa bàn TP Vinh. Gần đây nhất là vào lúc 1 giờ 45 phút ngày 7-2-2013 (ngày 27 tháng Chạp Tết Quý Tỵ), tại khu đô thị Vinh Tân, TP Vinh, hai băng nhóm “xã hội đen” đã dùng súng bắn nhau làm một thanh niên chết tại chỗ. Theo xác nhận của Công an TP Vinh thì vụ án này liên quan đến việc thu tiền “bảo kê” đối với người bán đào cành trên địa bàn thành phố.

 Từ thực tế trên cho thấy, nghề buôn bán đào cành phục vụ Tết trong thời gian qua đang diễn ra tự phát trên địa bàn TP Vinh, tiềm ẩn nhiều rủi ro cho người dân. Vì vậy ông Phạm Huy Thông, Chủ tịch UBND xã Nghi Ân đề nghị, UBND TP Vinh cần nghiên cứu, điều chỉnh quy hoạch, bố trí khu vực tổ chức hội hoa Xuân vào dịp Tết Nguyên đán hằng năm. Thành phố cần coi việc buôn bán hoa đào phục vụ Tết là một hoạt động kinh doanh theo kiểu thời vụ để tổ chức quản lý theo quy định của pháp luật, đồng thời bảo đảm các điều kiện để người dân được tự do kinh doanh, buôn bán, góp phần xây dựng nếp sống văn minh, an toàn ở một đô thị loại I.

Bài và ảnh: TRẦN HOÀI-THẾ SƠN