Họ là những người lính, sĩ quan quân đội, hoạt động trong môi trường thời bình nhưng vẫn đang trong một “cuộc chiến” không kém phần quyết liệt, vì mục tiêu làm giàu cho đất nước, cho quân đội, khẳng định thương quyền quốc gia trên vùng trời, vùng biển của Tổ quốc. Đó là những người bay biển thuộc Tổng công ty Bay dịch vụ Việt Nam-SFC.VN-Bộ Quốc phòng...

Một chuyến bay ra giàn khoan của Công ty bay Bắc.

Hai mặt của tấm huy chương

Trước khi gặp họ, tôi vẫn hình dung đó là một công việc thú vị. Leo lên những chiếc trực thăng sơn màu đẹp đẽ, cất cánh lên rồi nhìn ngắm cảnh đẹp lướt qua dưới bụng máy bay. Những chiếc trực thăng giống như những con chim sắt bằng kim loại khổng lồ ngoan ngoãn dưới bàn tay điều khiển của họ, khi lên khi xuống, có khả năng đáp xuống những khoảng trống bằng phẳng chỉ lớn hơn chu vi vòng quay cánh quạt một chút.

Nhưng đến khi gặp rồi thì tôi mới biết đó chỉ là một mặt của tấm huy chương...

Còn có những gian khổ, những áp lực nặng nề của thời kinh tế thị trường đè nặng lên đôi vai họ, những người bay biển ở hai Công ty: Công ty Bay dịch vụ miền Bắc (mà khách hàng thường yêu mến gọi tắt là Công ty bay Bắc) và Công ty Bay dịch vụ miền Nam (Công ty bay Nam), thuộc Tổng công ty Bay dịch vụ Việt Nam.

Thật ra thì bay biển cũng chỉ là một mảng-cho dù là một trong những mảng quan trọng nhất-của các phi công trực thăng ở hai công ty bay dịch vụ này. Ngay từ những ngày đầu thực hiện Chương trình tìm kiếm hài cốt các quân nhân Mỹ mất tích trong chiến tranh (MIA) tại Việt Nam, Công ty bay dịch vụ miền Bắc đã được Chính phủ Việt Nam và chính phủ Mỹ chọn là nhà cung cấp dịch vụ trực thăng cho chương trình. Các phi công đơn giản gọi công việc này là bay MIA! Việc sử dụng máy bay trực thăng của công ty làm phương tiện di chuyển người, trang thiết bị, dụng cụ đã tạo điều kiện thuận lợi cho những hoạt động đặc thù trên các địa hình hiểm trở rừng sâu núi cao. Gian khổ, vất vả, và cũng có cả những hy sinh mất mát. Ngày 7-4-2001, chuyến bay MIA ở vùng rừng núi Quảng Bình gặp tai nạn trên đỉnh núi U Bò đã cướp đi sinh mạng của Cơ trưởng, Trung tá Nguyễn Văn Hà; Lái phụ dẫn đường, Thiếu tá Đỗ Hữu Nhậm; Cơ giới trên không, Trung tá Nguyễn Thanh Sơn, cùng một số cán bộ của Công ty bay Bắc. Khó khăn, nguy hiểm là vậy nhưng những người bay MIA đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ của mình.

Nhưng đó là một câu chuyện khác, còn trong bài viết này, tôi chỉ muốn kể về công việc của những người bay biển, mà tôi đã có dịp tìm hiểu hoạt động của họ.

Sáng hôm ấy, ở một góc khiêm tốn của sân bay Đà Nẵng, tôi đã chứng kiến những người lính của Công ty bay Bắc chuẩn bị thực hiện cho một chuyến bay thường kỳ trong điều kiện thời tiết bất thường như thế nào.

Trong cái không gian mênh mông của sân bay, có cảm giác như những hạt mưa nặng hơn. Ngoài khơi kia, cơn bão Goni có đường di chuyển ngoắt ngoéo như gã say rượu vẫn đang lồng lộn, gây ảnh hưởng xấu đến thời tiết toàn khu vực miền Trung. Mưa quất ràn rạt vào chiếc máy bay EC155 B1 đang trên sân đỗ để các kỹ thuật viên của Công ty bay Bắc tiếp nhiên liệu và làm các công tác bảo đảm kỹ thuật chuẩn bị cho chuyến bay. Đây là chiếc máy bay trực thăng tầm trung thuộc loại hiện đại nhất ở Việt Nam, trị giá 13 triệu đô-la của hãng sản xuất máy bay trực thăng danh tiếng Eurocopter của châu Âu mà Công ty bay Bắc mới tiếp nhận.

Tiếp nối từ dòng máy bay Dauphin phục vụ cho các hoạt động dân sự, EC155 B1 thừa hưởng tất cả những tiến bộ công nghệ thế hệ mới nhất của các nhà sản xuất máy bay trực thăng châu Âu, đồng thời có thêm những cải tiến cần thiết để phục vụ các hoạt động dân sự. Khoang hành khách được mở rộng một cách đáng kể, có khả năng vận chuyển tới 13 hành khách, cộng với đội bay hai người. Các nhà sản xuất đã rất “thị trường” khi nhiệt đới hóa khá tốt các thiết bị và để một biên độ linh hoạt trong việc chuyển đổi khoang hành khách của chiếc máy bay hiện đại này. Tùy theo mục đích sử dụng mà nó được sắp xếp lại. Nếu bay cứu hộ cứu nạn, nó có thể mang được bốn cáng thương bệnh nhân cộng với chỗ ngồi cho hai nhân viên y tế. Bay tuần tra, chụp không ảnh, nó sẽ được lắp thêm các thiệt bị đặc biệt cho các hoạt động này. Bay dịch vụ, du lịch, nó sẽ biến thành một khoang VIP đầy đủ tiện nghi cho 8 khách hàng sang trọng. Còn bay phục vụ dầu khí như các chuyến bay mà Công ty bay Bắc và Công ty bay Nam đang thường xuyên thực hiện thì nó được tận dụng tối đa để chở người và thiết bị.

Thượng tá Vũ Thành Cung (bên phải)-Phó giám đốc Công ty bay Bắc.

Đi trước một bước

Hai phi công thực hiện chuyến bay hôm nay là Thượng tá Vũ Thành Cung, Phó giám đốc Công ty bay Bắc và phi công Đỗ Xuân Hòa. Vũ Thành Cung sinh năm 1960, nhập ngũ tháng 1-1979, đã từng bay trên rất nhiều loại máy bay trực thăng như Mi 24 (loại trực thăng tấn công của Liên Xô (trước đây), to đùng, ngốn xăng khủng khiếp nên được gọi là “xe tăng bay”), Mi 8, Mi 17, UH1, rồi Super Puma... trước khi cầm lái chiếc EC155 B1 này. Anh đã từng tu nghiệp tại Na Uy, Pháp..., tiếng Anh trên không hoàn hảo, đã từng có nhiều chuyến bay trong các dự án dầu khí ở biển Bắc cho Na Uy để tích lũy kinh nghiệm. Từ năm 1988, Vũ Thành Cung đã có mặt ở Vũng Tàu để bay dầu khí, là một trong những phi công nhiều kinh nghiệm nhất của Công ty bay Bắc với hơn 9.000 giờ bay. Hôm nay, anh sẽ đưa các công nhân, kỹ thuật viên ra một tàu khoan dầu nằm ngoài khơi Vĩnh Linh với khoảng cách đi về gần 400km. Điều kiện thời tiết xấu khiến anh quan tâm, bởi việc hạ cánh chiếc trực thăng xuống một tàu khoan dầu khi sóng lớn sẽ bất ổn hơn nhiều so với hạ cánh trên giàn khoan cố định. “Phải căn chính xác thời điểm đáp xuống bởi biên độ lên xuống của tàu khoan dầu sẽ lớn hơn so với trên giàn khoan”-anh nói với tôi.

Còn Đỗ Xuân Hòa, sinh năm 1962, quê Xuân Đỉnh, Từ Liêm, Hà Nội, cũng đã từng tu nghiệp tại Anh, là một phi công xuất sắc của Công ty bay Bắc. Tôi đồ rằng trong tiêu chuẩn tuyển chọn phi công của bên hàng không, chắc hẳn phải có một “điều khoản” bất thành văn là chọn những người đẹp trai! Bởi, hầu hết những phi công của cả hai Công ty bay Bắc và Nam mà tôi có dịp gặp đều có “thang đẹp trai” ở mức độ khá trở lên! Hòa cũng là một trong số đó, đẹp trai, nói năng nhỏ nhẹ, lúc nào cũng mủm mỉm cười. Cả Hòa cùng với Phó giám đốc Công ty Vũ Thành Cung và Thượng tá Trần Quang Tuấn đều là các phi công quân sự từ đoàn trực thăng 916 chuyển sang, giờ thành những tay lái chủ lực của Công ty bay Bắc. Đấy là những tay lái dày dạn kinh nghiệm, những xạ thủ cự phách trong thời chiến, bay trên biển chỉ cần liếc nhìn đuôi sóng cũng đã có thể tính được chính xác hướng gió! Nói như Đại tá Phạm Anh Khiêm, Phó chủ nhiệm Chính trị của Tổng công ty Bay dịch vụ Việt Nam thì hai Công ty bay Bắc và Nam, sở dĩ có được những tay lái thiện nghệ như ngày nay, một phần lớn cũng là nhờ được thừa kế đội ngũ phi công giàu kinh nghiệm của các đoàn bay không quân. Họ là những phi công chiến đấu chuyển sang; Tổng công ty là đơn vị thuộc Bộ Quốc phòng và mặc dù làm dịch vụ bay nhưng mỗi khi được giao nhiệm vụ kinh tế-quốc phòng, tìm kiếm cứu nạn, họ thực hiện với tư cách của người lính!

Cũng theo Đại tá Phạm Anh Khiêm thì để có thể nhanh chóng tiếp cận, khai thác được các loại máy bay mới, hiện đại, những người ở Tổng công ty và Công ty bay Bắc đã phải có sự chuẩn bị rất sớm, trước hết là về con người, trong một thời gian dài đến hai năm. Không thể đợi đến khi mua máy bay về rồi mới lo chuyện hình thành nhân sự mà đội ngũ phi công, thợ máy, nhân viên mặt đất, kỹ thuật viên điều hành đều phải được đào tạo song song với quá trình chuẩn bị tiếp nhận máy bay. Con người luôn phải đi trước một bước! Điều này lý giải về tốc độ đưa vào khai thác thương mại chiếc EC155 B1 rất nhanh của Công ty bay Bắc: ngày 7-7-2009 tiếp nhận chiếc máy bay ở sân bay Tân Sơn Nhất thì đúng hai tuần sau, ngày 21-7, nó đã “vào hợp đồng”, có chuyến bay đầu tiên theo hợp đồng dịch vụ dầu khí. Với giá trung bình 1.700USD cho một giờ thuê bao, mỗi một ngày đưa vào khai thác thương mại sớm là tăng thêm hiệu quả kinh tế, đưa mức thu phí lên hàng trăm nghìn USD mỗi tháng và hơn 3,3 triệu USD một năm. Cần phải có một tầm nhìn xa như thế nào của những người trên mặt đất thì mới có được sự chuẩn bị chu đáo để những chiếc trực thăng hiện đại nhẹ nhàng nhanh chóng bay cao.

Bút ký của Yên Ba

(Còn nữa)