QĐND - Từ sở chỉ huy Trung đoàn không quân 703 (Quân đội nhân dân Lào) ra đến đường băng và khu kỹ thuật không xa, nhưng mồ hôi trên cơ thể chúng tôi chảy nhễ nhại trên má, thấm đẫm lưng áo. Nắng đến là gay gắt. Nhìn thấy vậy, Đại tá Xi-phon Chăn-sổm-vông, Trung đoàn trưởng chính trị Trung đoàn không quân 703 nói: Mùa này đang vào đông, khí hậu đỡ hơn nhiều rồi, chứ vào mùa hè, gió khô rát, nắng nóng hầm hập như nung người. Mọi vật tưởng như đều sắp bốc cháy các anh ạ.

Tôi hình dung mỗi đợt nắng nóng đã từng gặp ở miền Trung Việt Nam khắc nghiệt đến thế nào, thì cảm nhận được sự vất vả của những người lính không quân ở sân bay Vạt-tày (thành phố Viêng-chăn) phải chịu đựng. Nhưng tiếng máy, tiếng động cơ máy bay át cả tiếng người. Một khung cảnh sôi động đang hiển hiện trước mắt. Phi công, cán bộ kỹ thuật khẩn trương làm việc, tổ chức bảo dưỡng, sửa chữa máy bay, kiểm tra kỹ thuật các trang, thiết bị. Trung đoàn đang chuẩn bị cho một đợt diễn tập hiệp đồng có bắn đạn thật.

Chỉ huy Trung đoàn không quân 703 kiểm tra nhân viên kỹ thuật bảo quản, bảo dưỡng vũ khí, khí tài.

Đại tá Xi-phon Chăn-sổm-vông giới thiệu: Trung đoàn không quân 703 hiện nay có nhiệm vụ huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, bay vận tải cho các đơn vị, sẵn sàng làm nhiệm vụ Bộ Quốc phòng giao. Trung đoàn còn đảm nhiệm bay chuyên cơ phục vụ lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Bộ Quốc phòng; phục vụ cắm mốc biên giới và tìm kiếm, cứu hộ, cứu nạn... Tiền thân của đơn vị là một Đội bay của Pa-thét Lào, thành lập năm 1965. Cán bộ, chiến sĩ của Đội bay đầu tiên được Không quân nhân dân Việt Nam giúp đỡ tuyển chọn và đưa sang đào tạo ở các nước Liên Xô trước đây và Trung Quốc, số lượng hơn 100 người. Ngày 14-10-1970, tại Căn cứ địa Sầm Nưa (tỉnh Hủa Phăn), Trung đoàn không quân đầu tiên của Pa-thét Lào được tuyên bố thành lập. Trung đoàn tiếp tục tuyển chọn phi công, cán bộ kỹ thuật gửi đi đào tạo ở nước ngoài. Đến năm 1975, nhân dân các bộ tộc Lào được giải phóng, nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào ra đời, các phi công, kỹ thuật viên trở về nước. Lực lượng này cùng với các phi công, kỹ thuật viên của chế độ cũ có cảm tình cách mạng, được tuyển chọn để xây dựng nên trung đoàn không quân đầu tiên của Quân đội nhân dân Lào. Từ trung đoàn không quân đầu tiên, nay phát triển thành nhiều đơn vị. Trung đoàn 703 thành lập ngày 12-7-1984, được kế tiếp truyền thống của những đơn vị tiền thân nêu trên. Trong đội hình bộ đội không quân non trẻ, Trung đoàn 703 đã tích cực huấn luyện, làm chủ kỹ thuật máy bay và các loại vũ khí, khí tài hàng không. 

Một trong số những cán bộ, phi công có mặt từ những ngày đầu thành lập trung đoàn là Trung tá Thoong-xỉ Khăm-ma-ni-vông, hiện nay là Trưởng ban Huấn luyện của Trung đoàn không quân 703. Trung tá Thoong-xỉ nguyên là phi công của Tiểu đoàn không quân chiến đấu 302 Anh hùng. Anh quê ở huyện Mường Pẹt, tỉnh Xiêng Khoảng, nơi có địa danh Cánh đồng Chum nổi tiếng, gắn với chiến công của Quân Giải phóng nhân dân Lào và Bộ đội tình nguyện Việt Nam. Nhập ngũ năm 1972, Thoong-xỉ được lựa chọn đi học ngành phi công, lái mái bay chiến đấu ở nước ngoài. Năm 1976, anh tốt nghiệp trở về nước phục vụ tại trung đoàn. Là một phi công giỏi, Thoong-xỉ được giao thực hiện những nhiệm vụ quan trọng. Anh đã xử lý tốt các tình huống khó khăn, phức tạp và đã từng tham gia bay chiến đấu và phục vụ chiến đấu. Trong thời gian bay phục vụ chiến đấu, phi công Thoong-xỉ và tổ bay không quản ngại hy sinh, bay liên tục, không ngừng nghỉ. Có lần vừa hoàn thành chuyến bay vận tải trở về sân bay, anh mệt quá thiếp đi. Khi hồi phục sức khỏe, anh lại xung phong tiếp tục bay.

Trung tá Thoong-xỉ kể: Trong từng chuyến bay, nguy hiểm luôn rình rập, vì thế người phi công phải có bản lĩnh, bình tĩnh xử lý các tình huống. Mỗi chuyến bay là sự tích lũy kinh nghiệm và nâng cao khả năng vận dụng chiến thuật. Anh tâm sự: Khi được giao nhiệm vụ bay phục vụ chiến đấu, có thể hy sinh, tôi nghĩ nhiều đến vợ và hai con. Song, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc là thiêng liêng, là trên hết, nên tôi không nề hà, nhận và quyết tâm hoàn thành nhiệm vụ được giao. Bằng kinh nghiệm, áp dụng các chiến thuật bay hợp lý, phi công Thoong-xỉ cùng với tổ bay MI-17 đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ.

Có chuyên môn giỏi, dày dạn kinh nghiệm, Trung tá Thoong-xỉ Khăm-ma-ni-vông luôn nêu cao tinh thần trách nhiệm và hết lòng bồi dưỡng, truyền đạt kiến thức, kỹ thuật bay cho các phi công trẻ. Điều anh quan tâm nhất là giúp đỡ cán bộ, phi công trẻ tuổi làm chủ vũ khí trang bị kỹ thuật hàng không có trong biên chế, đặc biệt là việc xử lý các sự cố kỹ thuật và tình huống xảy ra khi máy bay đang vận hành để bảo đảm an toàn bay.          

Những cán bộ dày dạn kinh nghiệm, trình độ tay nghề cao, nhất là đã trải qua chiến đấu là vốn quý của Trung đoàn không quân 703. Vì vậy, Ban chỉ huy trung đoàn đã đề nghị Bộ Quốc phòng giữ lại nhiều cán bộ giỏi để tiếp tục phục vụ quân đội. Trung tá U-đôm Ma-hạ-thi-lạt là một trong những trường hợp như vậy. Được giao phụ trách Trưởng ngành kỹ thuật hàng không, anh U-đôm luôn nêu cao trách nhiệm, tận tình giúp đỡ các kỹ thuật viên trẻ tuổi mới ra trường hoặc vừa được điều động về đơn vị công tác. Mặc dù tuổi cao nhưng anh U-đôm luôn hăng hái làm việc, nâng cao năng suất và hiệu quả lao động. Năm 2012, anh U-đôm được Bộ trưởng Bộ Quốc phòng tặng thưởng danh hiệu Chiến sĩ thi đua. Khi tôi hỏi anh về công việc, anh U-đôm kể: Công việc bảo đảm kỹ thuật, kiểm tra kỹ thuật phải chấp hành nghiêm quy định, quy trình của từng loại máy bay. Trung đoàn quản lý đa dạng chủng loại máy bay; phụ tùng, linh kiện thay thế của từng loại máy bay khan hiếm, phải mua từ nước ngoài, nên công tác sửa chữa, bảo đảm kỹ thuật hàng không gặp nhiều khó khăn. Song, các kỹ thuật viên luôn cố gắng, xử lý thành công nhiều loại hỏng hóc phức tạp.

Nghe chuyện anh U-đôm kể, chúng tôi hình dung sự vất vả, nỗ lực vượt qua khó khăn của đội ngũ cán bộ, nhân viên kỹ thuật của trung đoàn. Càng về trưa ở sân bay Vạt-tày ngày càng nắng nóng. Mồ hôi rân rân chảy trên trán, trên má anh U-đôm. Dù mệt, nhưng khi tôi đề nghị anh kể về công việc của mình, về nội dung huấn luyện kỹ thuật, anh hồ hởi nói một hồi dài. Trung tá Khăm-xảo Kẹo-vi-sệt, Phó tổng biên tập Báo Quân đội nhân dân Lào phải nhiều lần chủ động ngắt quãng để còn phiên dịch. Anh U-đôm cho biết: Công tác huấn luyện kỹ thuật thực hiện theo kế hoạch năm của trung đoàn, tiểu đoàn phân chia từng tháng, từng quý. Năm 2013, trung đoàn đã hoàn thành hai khóa huấn luyện kỹ thuật với những chương trình huấn luyện cụ thể cho cán bộ, nhân viên kỹ thuật tại chỗ và các kỹ sư hàng không mới tốt nghiệp ở nước ngoài về. Các học viên được thực hành tại xưởng, xử lý sự cố kỹ thuật, những vấn đề phức tạp xảy ra trên máy bay; phương pháp kiểm tra kỹ thuật hàng không. Trung đoàn duy trì nghiêm các chế độ bảo quản, bảo dưỡng máy bay, vũ khí, khí tài; thực hiện tốt các nội dung ngày kỹ thuật cấp tiểu đoàn, trung đoàn... để bảo đảm an toàn bay, hoàn thành tốt các nhiệm vụ được giao...

Bóng của những người lính thợ, của phi công đã tròn trên đường băng. Cả đơn vị tranh thủ từng giờ để chuẩn bị cho cuộc diễn tập hiệp đồng quân binh chủng. Trung tá Ni-xỉnh Phết-ma-ni, Tiểu đoàn trưởng chính trị Tiểu đoàn 303 rất phấn khởi thông tin cho chúng tôi: Tiểu đoàn đang triển khai phong trào thi đua nâng cao chất lượng sửa chữa, bảo đảm kỹ thuật hàng không tốt nhất, lập thành tích kỷ niệm 65 năm Ngày thành lập Quân đội nhân dân Lào (20-1-1949/20-1-2014). Đến nay, tiểu đoàn đã thi đua, hoàn thành bảo dưỡng, kiểm tra kỹ thuật 4 chiếc máy bay, bảo đảm đồng bộ, hệ số kỹ thuật đạt cao nhất, khi có lệnh là cơ động được ngay.

Nắng trưa trên đường băng sân bay Vạt-tày nhanh chóng làm khô những giọt mồ hôi vừa rơi xuống, thiêu kết những vệt muối trắng trên lưng áo những người lính thợ...

Bài và ảnh: ĐÌNH XUÂN