Đó là hình ảnh những phạm nhân trước ngày ra Trại giam Thủ Đức (Z30D) nhờ được giảm án do cải tạo tốt mà chúng tôi được dịp tiếp xúc trong dịp kỷ niệm 71 năm Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội Chủ nghĩa Việt Nam (2-9).
Thao thức ngày về
Những ngày cuối tháng 8, Nam Bộ đang là mùa mưa. Trời đang nắng chang chang, thì mây đen kéo đến âm u cả bầu trời, mưa tuôn thối trời, thối đất. Thời tiết là vậy, nhưng khi chúng tôi đến Trại giam Thủ Đức (Z30D) (huyện Hàm Tân, tỉnh Bình Thuận thuộc Tổng cục VIII, Bộ Công an) đã được gặp không ít nụ cười, ánh mắt lấp lánh rạng ngời của những phạm nhân trước ngày được giảm án dịp lễ Quốc khánh 2-9, được ra trại, về lại cuộc đời với quyền công dân của mình.
Cán bộ Trại giam tổ chức giao quyết định giảm án cho các phạm nhân dịp lễ Quốc khánh 2-9-2016.
Chúng tôi được tham dự Lễ giảm án được tổ chức tại 2 phân trại: Phân trại số 1 (K1) và Phân trại số 3 (K3). Khác với ngày thường, không khí hôm ấy nhộn nhịp hẳn lên, niềm vui thể hiện rõ trên khuôn mặt của những phạm nhân trong bộ áo kẻ sọc. Đứng trên sân xếp hàng trong buổi lễ, họ chuyện trò rôm rả, huyên náo, tay bắt, mặt mừng sẻ chia dự định về tương lai sắp tới, niềm vui làm chúng tôi phấn khởi lây.
Trước niềm vui ấy một ngày, tại trại giam Z30D, hạnh phúc như vỡ òa đối với 125 phạm nhân được giảm án, cho về trong đợt 2-9 năm nay. Phạm nhân Trương Thị Hai (60 tuổi, ngụ TP Cần Thơ) đã trào nước mắt trên đôi gò má gầy guộc, già nua vì hạnh phúc khi được biết mình có tên trong danh sách, chia sẻ với tôi: “Nghe nói dịp này có đợt giảm án, tôi hoang mang, phân vân, hồi hộp, lo lắng suốt cả tuần trước, không biết thực hư như thế nào. Sáng hôm qua, cán bộ thông báo tôi được giảm án 12 tháng so với thời gian chịu mức án tù, tôi như người đi trên mây, ngỡ ngàng. Vậy là nỗ lực cải tạo, phấn đấu để sớm trở về với cuộc đời trong những năm qua đã thành hiện thực, về với cuộc sống mà tự mình làm cách ly vì những lỗi lầm, để được phục thiện”.
Phạm nhân Trương Thị Hai phải trả giá tội lỗi của mình gần 8 năm vì tội mua bán tàng trữ trái phép chất ma túy. Sáu mươi tuổi, cái tuổi lẽ ra phải sum vầy an nhàn bên con cháu, thế nhưng bà phải trả giá cho tội lỗi vì cám dỗ, ma lực của đồng tiền đã tham gia mua bán, tàng trữ ma túy. Quãng thời gian trong tù dài đằng đẵng, thiếu thốn tình thân, lắm lúc bà muốn bỏ cuộc, muốn chấm dứt cuộc đời. Nhưng rồi các quản giáo liên tục động viên, lại thêm nghĩ về con về cháu, bà lại gắng cải tạo thật tốt, đợi ngày trở về. Bà đã nỗ lực, phấn đấu cải tạo tốt trong hành trình phục thiện với những hành động chấp hành nghiêm quy định, lao động, giúp đỡ các phạm nhân khác, thực hiện tất cả nhiệm vụ được phân công…
Các phạm nhân được trả tự do dịp Quốc khánh 2-9.
- Vừa chia sẻ với tôi về cuộc đời, phạm nhân Trương Thị Hai cẩn thận gói gém bộ quần áo thường phục cũ sờn đã mang theo gần 8 năm trước, để thay khi ra khỏi cổng trại giam. Giọng phạm nhân Hai chia sẻ quyết tâm: Sau khi ra trại, tôi sẽ tự đón xe về, không để các con phải lên đón vì đường sá xa xôi. Về quê, dù biết rằng, có lúc phải đối diện với định kiến, dị nghị nhưng chắc chắn tôi sẽ làm lại cuộc đời, mang niềm vui cho con cháu…
Trở về làm lại cuộc đời
Nhìn cuối dãy các phạm nhân đang xếp hàng, một phụ nữ đứng lặng lẽ, quay khuôn mặt qua một bên, nét mặt buồn rười rượi. Tôi tiến lại gần và như chạm vào nỗi buồn lan tỏa khi được phạm nhân ấy, tên là P. L. Ng. Th (*) (37 tuổi, ngụ Bình Thuận) tâm sự về cuộc đời đầy đa đoan, sóng gió.
Trong những năm tháng đẹp nhất của đời người phụ nữ, Th. nên duyên với người đàn ông cùng xã. Hạnh phúc ngắn chẳng tày gang, đôi vợ chồng trẻ có con đầu lòng với niềm vui chung vỡ òa không được bao lâu thì chồng của Th. ra đi sau một vụ tai nạn, để lại Th. với đứa con còn thơ dại. Để tang chồng xong, đưa con gửi sang nhà mẹ ruột, Th. bươn chải mưu sinh bằng đủ nghề như: Phụ hồ, bán vé số, phục vụ quán ăn ... Vất vả, lo toan đến vậy nhưng Th. vẫn không đủ tiền mua sữa, thuốc men cho con. Trong lúc nhẹ dạ, túng quẫn, Th. nghe lời rủ rê của người bạn cũ sa vào con đường tội lỗi, làm đầu mối cung cấp ma túy cho các con nghiện. Trả giá cho hành vi sai trái ấy, Th. bị bắt và chịu án 8 năm tù.
Những tưởng lần này thế là quá đủ cho những chìm nổi, thụ án xong thì Th. về với cuộc sống, về với con. Thế nhưng, 2 năm sau khi thụ án, Th. bị sốt liên tục trong một tuần không giảm, được chuyển đi bệnh viện xét nghiệm và như sét đánh giáng xuống đầu với kết quả bị nhiễm HIV/AIDS. “Ngày đó, tôi nằm sụp trong phòng, lúc đó chỉ muốn chết trong trại, không hiểu sao căn bệnh quái ác này lại rơi vào mình. Tôi giấu không cho gia đình biết, ba má ở quê đã khổ rồi giờ lại nghe tin này thì họ lại khổ tâm, đau xót”, giọng Th. nghẹn ngào kể lại.
Nhằm giúp Th. vượt qua tinh thần sợ hãi, bi quan, các nữ cán bộ ở trại giam đã tư vấn giúp cách tự chăm sóc sức khỏe, không để bệnh tiến triển, về cách sinh hoạt và được cấp thuốc điều trị. Dần dần thời gian vơi đi, Th. lấy lại được nghị lực vượt lên bệnh tật, lấy lại sự cân bằng, sinh hoạt hòa đồng với những đồng phạm khác, cố gắng cải tạo tốt để được trở về. Th. trải lòng: “Được về nhà, tôi sẽ dành thời gian chăm sóc ba má, bù đắp lại cho con sau những năm dài thiếu vắng tình thương của mẹ. Tôi sẽ buôn bán nhỏ, chăm sóc sức khỏe tốt hơn vì tôi muốn sống thêm một lần nữa. Tôi muốn đợi được ngày nhìn con gái lên xe hoa”.
Với những chứng kiến về những cuộc đời lầm lỗi, hướng thiện ở Trại giam Z30D, chúng tôi được Đại tá Trần Hữu Thông, Giám thị Trại giam Z30D chia sẻ: Ở trại giam này, hoạt động quản lý, giáo dục, cải tạo luôn hướng đến cải tạo tâm hồn và ý chí hướng thiện cho những phạm nhân. Không chỉ là hoạt động lao động, sản xuất, đào tạo nghề mà còn thông qua công tác quản lý, vận động, giáo dục, động viên của các cán bộ quản giáo thể hiện tinh thần gieo mầm thiện, khơi dậy tính thiện để các phạm nhân thấy được tình người, vun đắp ý chí phục thiện, quyết tâm làm lại cuộc đời sau khi ra tù. Mỗi dịp lễ Quốc khánh, Đảng và Nhà nước ta lại thể hiện chính sách khoan hồng qua hoạt động giảm án, ân xá cho những phạm nhân có ý chí, quyết tâm cải tạo tốt, có tính phục thiện, quyết tâm làm lại cuộc đời.
Những ngày ở trại, những chia sẻ về những cuộc đời hướng thiện và con đường về sau khi ra tù của các phạm nhân dẫu còn lắm chông chênh, nhiều trắc trở, thử thách với những định kiến, dị nghị của xã hội. Nhưng có lẽ với họ, những người đã từng khoác lên bộ áo quần sọc kia, trải qua ngày tháng được cải tạo, nỗ lực phục thiện trong trại giam, chúng tôi vẫn đầy ắp niềm tin rằng, họ sẽ quý trọng cuộc đời còn lại của mình, hiểu thấu tình người, giá trị của cuộc sống ý nghĩa ở ngoài song sắt ý nghĩa đến nhường nào để bắt đầu làm lại chính mình cho cuộc sống tươi đẹp hơn.
Bài và ảnh: HOA ĐĂNG
(*) - Tên phạm nhân đã được thay đổi