QĐND - Về xã Gia Trấn, huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình vào một ngày cuối đông nhưng lòng người như ấm lại bởi nhịp sống sôi động ở vùng quê giàu truyền thống cách mạng này. Từ một vùng thuần nông, chuyên canh lúa nước Gia Trấn đang phấn đấu xây dựng mô hình nông thôn mới. Sự khởi sắc ở đây đã góp phần đáng kể vào công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Ninh Bình. Chứng kiến quê hương đang từng ngày thay áo mới, Bí thư Đảng ủy xã Gia Trấn Lưu Văn Kiểm phấn khởi nói: "Gia Trấn đã và đang phát huy truyền thống anh hùng qua hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ trong chặng đường phát triển mới".

Từ xa xưa, nhân dân Gia Trấn đã có câu:

Một vùng đồng trắng nước trong

Lúa gạo thì ít, rêu rong thì nhiều

Lòng dân dù có đói nghèo

Tinh thần cách mạng vẫn gieo trong lòng.

Ngay từ những năm tiền khởi nghĩa, cũng như nhân dân nhiều vùng trong cả nước, không chịu cảnh áp bức, bóc lột, sưu cao thuế nặng, bắt phu bắt lính của bọn Tây Đoan, nhân dân Gia Trấn đã nhất tề đứng lên đánh đuổi làm cho chúng khiếp sợ tháo thân chạy về tỉnh. Sau xã Quỳnh Lưu và Yên Mỹ, Gia Trấn là xã thứ ba của tỉnh Ninh Bình có chi bộ Đảng được thành lập vào năm 1930 (Bí thư chi bộ lúc đó là đồng chí Bùi Văn Thịnh - tức Thơ Lanh). Ngay sau năm 1930, ở Gia Trấn đã có thêm 3 chi bộ ra đời gồm: Cung Quế, Gián Khẩu và Sơn Quyết. Được sự lãnh đạo chỉ đạo của cấp trên, các cơ sở đảng trong xã, huyện đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục, vận động nhân dân truyền bá lòng yêu nước, giác ngộ tinh thần cách mạng. Khó có thể tả hết nỗi niềm vui mừng, sung sướng của người dân Gia Trấn khi chào đón lá cờ đỏ búa liềm lần đầu tiên tung bay tại các thôn Cung Quế, Vũ Nhì, Nam Phúc…

Lãnh đạo, chính quyền và các đoàn thể xã Gia Trấn, huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình chụp ảnh lưu niệm với các thanh niên lên đường nhập ngũ đợt 2 năm 2010. Ảnh: TH.

Trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp, xã Gia Trấn là tuyến đầu của một vùng, vành đai trắng kẹp giữa hai bốt Hoàng Đan và Kinh Thanh. Nhân dân Gia Trấn đã huy động sức người, sức của chống trả quyết liệt, đánh bại nhiều trận càn quét của địch. Đặc biệt là trận càn ngày 9-10-1953, tại thôn Vũ Nhì. Quân Pháp dùng 9 ca nô trên sông Đáy yểm trợ cùng 32 xe lội nước dùng hỏa lực càn quét, bắn phá vùng Gia Trấn hòng cướp bóc tài sản và tiêu diệt quân cách mạng. Mặc dù tấn công quyết liệt suốt từ mờ sáng nhưng đến 17 giờ quân địch vẫn không sao vào được thôn Vũ Nhì. Dân quân du kích Gia Trấn cùng bộ đội địa phương đã dũng cảm, ngoan cường chiến đấu gây cho địch những thiệt hại nặng nề và buộc chúng phải rút lui. Chiến công này đã làm nức lòng, khích lệ mạnh mẽ tinh thần tự tin và quả cảm của quân và dân thôn Vũ Nhì cũng như nhân dân toàn xã Gia Trấn. Trên đà thắng lợi, nhân dân Gia Trấn tiếp tục huy động sức người, sức của phục vụ cho chiến dịch giải phóng hai bốt Hoàng Đan và Kinh Thanh. Nhân dân Gia Trấn đã huy động 285 thuyền nan với 511 lượt người chèo đò đêm tối đưa bộ đội chủ lực qua sông Đáy tiêu diệt quân địch tại hai bốt Hoàng Đan, Kinh Thanh nhanh gọn chỉ trong một đêm, góp phần cùng với bộ đội chủ lực, bộ đội địa phương xóa hẳn vết tích của vùng vành đai trắng, trả lại bình yên cho những xóm làng. Trong cuộc kháng chiến đầy cam go nhưng rất đỗi hào hùng ấy, đã có 142 người con của quê hương Gia Trấn lên đường tham gia quân đội cách mạng. Hàng vạn tấn lương thực, thực phẩm đã được nhân dân Gia Trấn huy động phục vụ tiền tuyến. Các phong trào như: Mua công trái kháng chiến, ủng hộ tiền vàng, lập hũ gạo tiết kiệm kháng chiến… được đông đảo nhân dân Gia Trấn tham gia ủng hộ.

Trên bản đồ hành chính tỉnh Ninh Bình, Gia Trấn giữ vị trí trọng yếu. Là một xã nằm về phía đông bắc huyện Gia Viễn có Quốc lộ số 1 - huyết mạch giao thông nên đây cũng là mục tiêu trọng điểm bắn phá của địch nhằm ngăn chặn sự chi viện của hậu phương lớn cho tiền tuyến lớn. Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, địa bàn này phải hứng chịu 209 trận đánh phá, với gần 6 nghìn quả bom rốc két xuống các trận địa pháo, đường xá, cầu cống... Bom đạn Mỹ đã phá hủy, thiêu cháy 150 ngôi nhà và hàng chục công trình thủy lợi… Nhưng với lòng yêu nước nồng nàn, không quản hiểm nguy, nhân dân xã đã tháo gỡ hơn 1000 quả bom nổ chậm, nhanh chóng nối liền huyết mạch giao thông, huy động lực lượng mở 3.500 mét đường, đào 10.000m3 đất đá,  làm 2.650 hố cá nhân hai bên đường 30 để tránh bom… Trước tinh thần “Tất cả vì miền Nam ruột thịt”, nhân dân Gia Trấn hăng hái sản xuất, xây dựng quê hương và luôn sẵn sàng “thóc không thiếu một cân, quân không thiếu một người”. Cùng với nhân dân cả nước góp công, góp sức vì miền Nam ruột thịt, xã Gia Trấn đã động viên 649 lượt thanh niên lên đường tòng quân, tham gia thanh niên xung phong trên các chiến trường. Dân quân xã Gia Trấn được xây dựng và tổ chức thành 3 đại đội với 370 cán bộ, chiến sĩ, trong đó có một trung đội luôn sẵn sàng chiến đấu, phối hợp với bộ đội địa phương trực chiến tại 5 trận địa pháo cao xạ trên địa bàn xã, góp sức cùng bộ đội địa phương bắn rơi 8 máy bay Mỹ… Có thể nói, trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ cứu nước, các phong trào của quân và dân xã Gia Trấn luôn sôi động, dấy lên như một làn sóng thôi thúc mọi lực lượng, mọi tầng lớp góp phần không nhỏ cùng quân, dân toàn miền Bắc chi viện sức người, sức của cho chiến trường miền Nam đến ngày toàn thắng.

Không chỉ anh dũng, ngoan cường trong thời chiến, ngay cả trong thời bình, Gia Trấn luôn là xã đi đầu trong các phong trào thi đua yêu nước của huyện, của tỉnh, đặc biệt là trong công tác quốc phòng an ninh, ra sức phấn đấu cùng cả nước đi lên trong công cuộc công nghiệp hóa-hiện đại hóa đất nước. Trao đổi với Chủ tịch UBND xã Vũ Hồng Hạ chúng tôi được biết, do có đường quốc lộ chạy qua và có các cụm, khu công nghiệp lớn... nên vấn đề bảo đảm an ninh trật tự đặt ra nhiều vấn đề. Trong 3 năm trở lại đây, Gia Trấn và các xã trong khu vực đã phối hợp chặt chẽ thực hiện liên kết mạng lưới an ninh trật tự để bảo vệ sự ổn định an ninh trên địa bàn.

Lực lượng dân quân ở Gia Trấn hiện có hơn 200 người được biên chế thành 6 trung đội trong 6 thôn. Ngoài ra, Gia Trấn có một trung đội cơ động với biên chế 25 người luôn sẵn sàng ứng phó kịp thời khi có tình huống xảy ra. Xã đội trưởng Nguyễn Văn Kết tỏ ra rất phấn khởi, tự tin về hoạt động công tác quân sự địa phương của Gia Trấn. Anh cho biết, trước đây tình hình an ninh trật tự đã có lúc trở thành mối lo của người dân và các chủ doanh nghiệp trên địa bàn, nhưng do có sự phối hợp chặt chẽ giữa lực lượng quân sự và công an xã tiến hành động bộ nhiều biện pháp nên đến nay họ đã hoàn toàn yên tâm tập trung cho sản xuất kinh doanh... Sẽ là thiếu sót nếu như không nói đến vai trò của các cựu chiến binh trong giữ gìn và phát huy truyền thống quê hương Gia Trấn. Hội Cựu chiến binh xã Gia Trấn hiện có 280 hội viên, chia thành 6 chi hội. Bằng phong trào "xóa nhà tranh vách đất" mấy năm qua, các cựu chiến binh Gia Trấn đã hỗ trợ, giúp đỡ 20 hội viên có nhà xây, mái ngói. Qua các đợt sinh hoạt chính trị, các cựu chiến binh Gia Trấn đã đóng góp nhiều ý kiến với Đảng và chính quyền về chủ trương xây dựng nông thôn mới. Không chỉ có vậy, Hội Cựu chiến binh Gia Trấn còn là một tổ chức nòng cốt trong công tác xây dựng nền quốc phòng toàn dân. Những buổi gặp gỡ, giao lưu giữa cấp ủy, chính quyền và các cựu chiến binh với thanh niên trước ngày nhập ngũ diễn ra trang trọng và thật nhiều ý nghĩa. Điều này phần nào lý giải vì sao hàng chục năm qua Gia Trấn luôn hoàn thành xuất sắc công tác tuyển chọn và gọi công dân nhập ngũ. Từ năm 2008-2010, số thanh niên tình nguyện lên đường nhập ngũ ở Gia Trấn đều vượt chỉ tiêu được giao, trong đó năm 2010 vượt 20%. Con em Gia Trấn lên đường luôn chấp hành nghiêm điều lệnh kỷ luật quân đội, hoàn thành tốt nhiệm vụ, không có hiện tượng bỏ ngũ.

Phát truy truyền thống, đạo lý "Uống nước nhớ nguồn", trong những năm đổi mới, cấp ủy, chính quyền và nhân dân Gia Trấn thường xuyên quan tâm đến những gia đình thương binh, liệt sĩ và các đối tượng chính sách khác. Không chỉ thăm nom tặng quà, khám, chữa bệnh vào các dịp lễ tết, những ngày kỷ niệm như: 27-7; 22-12... với những đối tượng chính sách còn nhiều khó khăn, Gia Trấn đã có nhiều biện pháp giúp đỡ xóa nghèo như: Hỗ trợ một phần kinh phí để sửa chữa nhà ở; giúp đỡ vốn, ngày công đầu tư thêm cho sản xuất, chăn nuôi… phát triển kinh tế.

Chịu nhiều tổn thất nặng nề qua hai cuộc chiến tranh nhưng giờ đây quê hương Gia Trấn, huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình đang thay da đổi thịt cùng sự phát triển đi lên của đất nước. Với những thành tích anh dũng, ngoan cường qua hai cuộc kháng chiến và sự nỗ lực phát huy truyền thống trong thời kỳ đổi mới, Gia Trấn thật xứng đáng để Đảng, Nhà nước xét phong tặng danh hiệu "Đơn vị Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân".

HÀ HÁN CHIÊU