QĐND - Từng nhịp trống rộn ràng, các vũ điệu độc đáo, những ca khúc tràn đầy tình hữu nghị giữa hai nước Việt - Lào… mà anh chị em nghệ sĩ của Đoàn Nghệ thuật Quân khu 2 thể hiện trong chuyến lưu diễn dài ngày đã để lại ấn tượng khó phai trong lòng quân – dân xứ sở Triệu Voi thủy chung và mến khách.

Ấn tượng từ màn khởi đầu

Chúng tôi được lãnh đạo Đoàn Nghệ thuật Quân khu 2 đồng ý cho “bám càng” sang Lào lưu diễn. Tuy nhiên, ngay từ lúc gói buộc hành lý và đồ nghề tác nghiệp thì Thượng tá Trần Văn Tuấn, Chính trị viên của Đoàn đã thông báo: “Chuyến công tác này vất vả đấy, không có thời gian nghỉ ngơi và phải chủ động về mọi mặt... Nhưng bù lại, sẽ có cơ hội tham gia các nghi lễ đón Tết cổ truyền Bunpimay”. Tôi hăm hở bước lên xe với tâm trạng mừng và lo lẫn lộn…

Xem lịch trình thấy những con số về thời gian mà Đoàn lưu diễn tại nước bạn đều trên dưới 120 phút với 20 tiết mục “đóng đinh” ngay từ U Đôm Xay đến các tỉnh Luông Nậm Thà, Luông Phra Bang, Xanh Nha Bu Ly, Hủa Phăn, tôi đã bị… “choáng ngợp”. Chưa hết, ca sĩ Trần Quang Dũng còn “thêm thắt”: “Đấy chỉ là dự kiến thôi, chắc chắn tụi mình sẽ được hát, được múa lâu và nhiều hơn thế nữa. Bởi vì các lần trước Đoàn sang biểu diễn khán giả Lào rất cuồng nhiệt”...

Biểu diễn tại Luông Pha-băng.

Xe vừa dừng trước cửa hội trường Nhà văn hóa tỉnh U Đôm Xay (điểm biểu diễn đầu tiên của Đoàn), chúng tôi đã cảm nhận rõ không khí lễ tết của người dân nước bạn đang đến rất gần khi được các chàng trai, cô gái Lào tươm tất trong trang phục truyền thống lấp lánh kim tuyến đón tiếp và tặng những bó hoa tươi thắm.

“Vạn sự khởi đầu nan”, ấn tượng như vậy, cho nên chương trình biểu diễn của Đoàn Nghệ thuật Quân khu 2 đã nhanh chóng được mở màn bằng một câu dẫn mà nữ ca sĩ Thu Thủy nhắc lại lời của Bác Hồ: “Việt-Lào hai nước chúng ta/Tình sâu hơn nước Hồng Hà-Cửu Long...”. Cảm xúc càng tăng lên theo những bài ca đi cùng năm tháng của âm nhạc Lào và âm nhạc cách mạng Việt Nam với chuỗi ca khúc phản ánh đậm nét mối tình anh em Việt - Lào qua các chặng đường lịch sử như: Gửi anh bộ đội yêu nước Lào, Cô gái Sầm Nưa xinh đẹp, Gặp nhau trên đỉnh Trường Sơn, Mùa xuân về trên sông Nậm Hu, Khúc hát chào mừng, Lăm tơi và Hoa Chăm-pa, Bộ đội Pa-thét vượt khó...

Qua lời phiên dịch, đồng chí Khăm Pheng, Phó chủ tịch Hội liên hiệp cựu chiến binh tỉnh U Đôm Xay tâm sự: “Các tiết mục mà Đoàn Văn công quân giải phóng Trường Sơn của Việt Nam biểu diễn năm xưa và Đoàn Nghệ thuật Quân khu 2 thể hiện hôm nay đều rất hay, góp phần cổ vũ, tô thắm thêm tình nghĩa keo sơn đặc biệt của quân, dân Việt - Lào trong cuộc kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ, cũng như trong giai đoạn hòa bình, xây dựng và bảo vệ đất nước của hai dân tộc hiện nay; thể hiện sức mạnh đoàn kết giữa hai dân tộc, hun đúc mối “lương duyên” Việt - Lào ngày càng xanh tươi và bền vững”.

Chị Vi-lay Lát-thát-pha-sa-vang, cán bộ ngành văn hóa tỉnh U Đôm Xay không giấu nổi cảm xúc sau khi xem các tiết mục múa mà Đoàn Nghệ thuật Quân khu 2 biểu diễn: “Ai đó nói rất đúng rằng: Tình hữu nghị giữa các quốc gia phần nào cũng được thể hiện rất rõ qua âm nhạc. Điều đó càng đặc biệt đúng với những bài hát ca ngợi tinh thần đoàn kết đặc biệt của hai dân tộc Việt – Lào mà Đoàn Nghệ thuật Quân khu 2 đã biểu diễn trong buổi tối hôm nay. Tôi nghĩ, bài hát “Trường Sơn Đông-Trường Sơn Tây” là một trong những tác phẩm nói nên mối tình thủy chung của hai nước chúng ta. Trước đây, tôi không biết nói tiếng Việt, nhưng vì hay được cử sang đất nước các bạn giao lưu, học hỏi chuyên môn nên bản thân đã cố gắng học tiếng Việt và quyết tâm tập hát cho bằng được những bài ca ngợi Chủ tịch Hồ Chí Minh”.

Ở đâu cũng “cháy” hết mình

Hẹn gặp lại quân-dân U Đôm Xay nồng nhiệt và mến khách, anh chị em ca sĩ Đoàn Nghệ thuật Quân khu 2 tiếp tục cuộc hành trình đến biểu diễn tại các tỉnh Luông Phra Bang, Luông Nậm Thà, Xanh Nha Bu Ly và Hủa Phăn. Chúng tôi ngồi trên xe quan sát, thấy những cánh rừng bên nước bạn Lào vẫn còn nhiều vô kể, chẳng bù cho đại ngàn Tây Bắc của Việt Nam ta đã bị một số kẻ bật đèn xanh cho “lâm tặc” khai phá một cách tàn bạo. Như hiểu suy nghĩ của tôi, Khăm Phăn Phôn Thông Sỉ, anh phiên dịch, nói: “Tài nguyên là lộc giời, nếu hôm nay khai thác cạn kiệt sẽ hết của con cháu”, rồi anh “lái” sang câu chuyện khác: “Ngồi trên xe ngắm rừng già rất vui mắt, nhưng đường đã dài lại còn xóc nổ đom đóm mắt như thế này thì ớn lắm các đồng chí Việt Nam ạ!". Tôi hiểu, anh không than vãn cho mình, mà đấy là niềm thương cảm dành cho cán bộ, anh chị em ca sĩ Đoàn Nghệ thuật Quân khu 2 đang phải “lả lơi đánh vật” trên những cung đường hiểm trở với nhiều khúc cua tay áo, lởm chởm đất đá và chằng chịt ổ trâu, ổ bò...

Hình ảnh Việt Nam dịu dàng trên sân khấu bạn.

Cũng như U Đôm Xay, đến biểu diễn lần lượt tại các tỉnh Luông Nậm Thà, Xanh Nha Bu Ly và cố đô Luông Phra Bang, anh chị em nghệ sĩ luôn được lãnh đạo và nhân dân địa phương đón tiếp nồng nhiệt. Buổi diễn nào cũng vậy, trời vừa xâm xẩm tối đã thấy từng tốp, từng tốp bà con đồng bào các dân tộc Lào từ mọi nẻo đường như đã hẹn hò nhau dồn về làm cho các sân khấu mỗi lúc càng được hâm “nóng” và chật cứng trước nhiều giờ biểu diễn. Họ không tiếc những tràng pháo tay và lời ngợi khen các tiết mục mang đậm nét văn hóa Tây Bắc Việt Nam, như: Những thiếu nữ vùng cao; Gửi em ở cuối sông Hồng; Cô gái Mông và chiếc cầu vồng; Trai rừng…

Không chỉ có thế, Đoàn còn giới thiệu với công chúng Bắc Lào những nét tiêu biểu trong đời sống thường nhật và sinh hoạt văn hóa cũng như trang phục của đồng bào các dân tộc Việt Nam qua các tiết mục biểu diễn. Bên cạnh đó, còn có nhiều bài hát và điệu múa truyền thống của đồng bào Lào bay bổng, sôi động do sinh viên trường văn hóa nghệ thuật các tỉnh biểu diễn xen kẽ với các nghệ sĩ Đoàn Nghệ thuật Quân khu 2. Đặc biệt, mỗi chương trình đều có phần dành cho khán giả hát múa và giao lưu rất hào hứng. Sau khi phụ họa vũ điệu cho nữ ca sĩ Thu Thủy thể hiện bài “Tiếng lăm-tơi trên cánh đồng”, anh Thông-lao Xay-a-lạt, giáo viên môn thanh nhạc (Trường Văn hóa nghệ thuật Luông Phra Bang) tâm sự với chúng tôi bằng tiếng Việt khá lưu loát: “Khó có thể nói hết được tình cảm của đồng bào các dân tộc trong tỉnh nhà đối với Đoàn Nghệ thuật Quân khu 2. Nhiều vùng, bà con đốt đuốc đi bộ hàng chục cây số để đến xem biểu diễn. Chương trình dài đến hơn 2 giờ đồng hồ, vậy mà khi biết chuẩn bị kết thúc mọi người vẫn đề nghị “Văn công bộ đội Việt Nam biểu diễn thêm để xem nữa”, không ai muốn về...

Vẫy tay chào cố đô Luông Phra Bang cổ kính và trầm mặc, chúng tôi tiếp tục cuộc hành trình đến với thị xã Sầm Nưa của tỉnh Hủa Phăn. Hai bên đường và các sườn núi, hoa chăm pa rực rỡ tỏa hương thơm ngát. Sau khi “cháy” hết mình phục vụ khán giả nơi đây, anh chị em văn công mới có thời gian đi tham quan và hòa mình vào không khí đón Tết cổ truyền Bunpimay của người Lào. Phong tục tắm Phật, té nước nhà sư, người thân, bạn bè, nhà cửa… đã trở thành nghi lễ không thể thiếu của người Lào. Nhìn họ sung sướng, vô tư cầm những sợi chỉ đỏ buộc vào cổ tay rồi chúc phúc và mời khách Việt Nam tham gia các vũ điệu dân gian (lăm-tơi, lăm-vông, lăm Xìphănđon) và khắp (khắp thẻn, khắp Mường Phuôn, khắp Sầm Nứa) uyển chuyển… chúng tôi càng thấy người Lào rất hiền hậu và mến khách vô cùng. Văn-ni, văn-ni- pi-may... là ca khúc chào mừng năm mới và bài dân ca Hoa chăm-pa của người Lào mà đồng chí Khăm Hùng, Bí thư kiêm Tỉnh trưởng tỉnh Hủa Phăn đã hát tặng chúng tôi trước lúc chia tay bằng cả hai thứ tiếng Việt - Lào thắm tình hữu nghị.

Nói lời chia tay với các bạn Lào tôi thấy thời gian chuyến đi sao mà ngắn ngủi! Hình ảnh nước Lào tươi đẹp, nhân dân các bộ tộc Lào giản dị giàu tình nghĩa thủy chung, hay múa hát và mến khách khó có thể phai mờ trong tôi và anh chị em nghệ sĩ Đoàn Nghệ thuật Quân khu 2.

Bài và ảnh: Tô Văn Binh