QĐND - Đoàn cựu học sinh báo chí Trường Đại học Tổng hợp Mát-xcơ-va mang tên Lô-mô-nô-xốp (MGU) do Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông (TT-TT) Đỗ Quý Doãn dẫn đầu, vinh dự được thay mặt nhiều thế hệ sinh viên, nghiên cứu sinh, thực tập sinh Việt Nam sang LB Nga trao tặng Huân chương Hữu nghị của nước CHXHCN Việt Nam tặng GS, TS Ia. N. Da-xu-rơ-xki (Ia. N. Zassoursky), vị chủ nhiệm lâu năm của Khoa Báo chí, nhà hoạt động văn hóa - xã hội và truyền thông quốc tế nổi tiếng, đã có nhiều đóng góp tích cực đối với sự phát triển giáo dục, đào tạo nguồn nhân lực cho Việt Nam, góp phần tăng cường quan hệ hợp tác, hữu nghị giữa nước ta và LB Nga.

Mùa thu Nga đã bắt đầu. Mới lác đác có những lá vàng xen kẽ lá đỏ trên những cây phong. Mát-xcơ-va mở rộng hơn xưa, xe cộ nhiều hơn, nhưng ánh mắt, cái nhìn, nụ cười đôn hậu, những nhóm nam, nữ sinh viên vai nặng ba lô, mặc quần bò, nói cười duyên dáng, các lối ra vào cửa tàu điện ngầm đông đúc nhộn nhịp… là những hình ảnh thân thuộc, gợi cho chúng tôi những năm tháng không quên học tập tại nước bạn.

Ngày 7-9, đúng 10 giờ sáng, tại Hội trường Đại sứ quán Việt Nam, trước sự có mặt đông đủ của lãnh đạo Đại sứ quán Việt Nam tại LB Nga, đại diện Khoa Báo chí trường MGU, Bộ Giáo dục đào tạo Nga, Bộ Ngoại giao Nga, GS, TS Ia. N. Zassoursky cùng người thân… Thứ trưởng Bộ TT-TT Đỗ Quý Doãn, thừa Ủy quyền của Chủ tịch nước đã trân trọng gắn tấm Huân chương Hữu Nghị của Nhà nước CHXHCN Việt Nam lên ngực GS, TS Ia. N. Zassoursky và trao văn bằng Huân chương Hữu nghị cao quý trong tiếng vỗ tay nhiệt liệt chúc mừng. Thầy Ia. N. Zassoursky rất phấn khởi, cảm động phát biểu, bày tỏ suy nghĩ của mình về lĩnh vực hợp tác, phát triển đào tạo nhân lực giữa hai nước qua nhiều thời kỳ. Ông đánh giá đó là một trong những biểu hiện sinh động, cụ thể tình hữu nghị truyền thống, lâu đời giữa hai quốc gia, hai dân tộc. Ông cũng rất hài lòng, vui mừng vì nhiều học trò của ông đã trưởng thành. Tại buổi lễ, PGS, TS Lê Thanh Bình, Trưởng khoa Truyền thông & Văn hóa đối ngoại của Học viện Ngoại giao đã thay mặt Giám đốc Học viện trao tặng Bằng tiến sĩ danh dự của Học viện Ngoại giao Việt Nam cho thầy Ia. N. Zassoursky, ghi nhận những đóng góp quý báu của giáo sư về chương trình, giáo trình, phương pháp giảng dạy ngành truyền thông quốc tế tại Học viện Ngoại giao.

Giáo sư Ia. N. Zassoursky và các thế hệ học trò Việt Nam tại Lễ trao tặng Huân chương Hữu nghị. Ảnh: PV.

Trở lại thăm và làm việc với Khoa Báo chí, Trường Đại học Tổng hợp Mát-xcơ-va mang tên Lô-mô-nô-xốp, chúng tôi không khỏi bồi hồi nhớ lại những tháng năm học tập tại Khoa Báo chí thân yêu… Thấm thoắt đã 4 thập kỷ trôi qua kể từ năm 1972, khi khoa báo chí Trường Đại học tổng hợp Mát-xcơ-va bắt đầu nhận đào tạo trở lại sinh viên báo chí cho Việt Nam với khóa đầu tiên gồm 4 sinh viên là các anh Lê Phúc Nguyên (hiện nay là Thiếu tướng, Tổng biên tập Báo Quân đội nhân dân, anh Nguyễn Đăng Phát, Trưởng ban Kinh tế TTXVN, anh Nguyễn Đình Lanh, Trưởng phân xã TTXVN tại Mát-xcơ-va và anh Phạm Tiến Dũng, Trưởng ban Ảnh TTXVN, nguyên TBT Báo Ảnh Việt Nam). Anh Đỗ Quý Doãn còn nhớ lại những ngày anh và anh Trần Đăng Tuấn thường xuyên có mặt tại studio của khoa để làm quen với quy trình sản xuất truyền hình. Tôi nhớ mãi hình ảnh anh Đinh Thế Huynh, cùng khóa với tôi (nay là Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương) ôm trong cặp hàng trăm tờ bìa bằng lòng bàn tay để ghi chép tư liệu tại các thư viện trích từ các cuốn sách mà GS Zassoursky yêu cầu để phục vụ luận án tiến sĩ. Anh Đồng Quang Tiến và tôi vẫn nhớ các cô thủ thư nhiệt tình mà rất nguyên tắc của thư viện Khoa Báo chí…

Đón chúng tôi hôm nay, cùng với thầy Zassoursky (hiện là Chủ tịch khoa - chức vụ dài lâu, tôn vinh nhà khoa học có công mở ngành, xây dựng phát triển ngành báo chí truyền thông tại Khoa Báo chí - MGU), còn có Chủ nhiệm khoa mới (cũng là học trò của thầy) là nữ GS, TS E. L. Va-ta-nô-va (E. L. Vartanova). Khoa Báo chí ngày nay được bổ sung, phát triển cả về giảng viên; hiện đại hóa chương trình giảng dạy, thư viện; trang bị mới các máy móc cho studio, phòng ảnh. Khoa có thêm ngành Quan hệ công chúng (PR) và phân Khoa Báo chí quốc tế không chỉ đào tạo các nam sinh viên người Nga có năng khiếu, giỏi ngoại ngữ như thời chúng tôi học mà nay còn mở rộng phục vụ xã hội – nhận đào tạo cả người nước ngoài có nhu cầu và nữ sinh viên Nga đủ tiêu chuẩn.

Đoàn chúng tôi tặng GS Zassoursky và Khoa Báo chí 2 bức chân dung của Giáo sư do họa sĩ Việt Nam vẽ bằng sơn dầu. Một bức giáo sư mang về treo tại phòng khách gia đình, bức thứ hai được bàn giao long trọng cho Phòng Truyền thống của Khoa Báo chí. Tại Phòng Truyền thống đó, không chỉ các trưởng khoa danh tiếng được treo chân dung mà những giáo sư, nhà giáo có nhiều công trình, đào tạo nhân lực, đóng góp to lớn cho sự nghiệp phát triển Khoa Báo chí đều có chỗ xứng đáng để đặt chân dung của mình.

Thời gian trò chuyện, gặp gỡ sau mấy chục năm xa cách thật cảm động. GS Zassoursky nhớ lại rằng, có lần Phó chủ nhiệm khoa phụ trách vấn đề ngoại quốc Privalova đã báo cáo với ông về sinh viên Việt Nam Đinh Thế Huynh là thương binh, từng chiến đấu ở mặt trận Quảng Trị ác liệt, khi sang học ở Khoa Báo chí, thỉnh thoảng cái lạnh Nga vẫn làm vết thương nhức nhối. Thầy cũng nhớ, anh Đồng Quang Tiến là bộ đội bám trụ mặt trận Nam Bộ thời chống Mỹ nhưng sang Nga học vẫn chẳng kém sinh viên trẻ. Thầy Zassoursky còn nhớ rất rõ anh Lê Phúc Nguyên là người nói tiếng Nga lưu loát nhất khóa. Năm 2010, khi gặp lại Thiếu tướng Lê Phúc Nguyên, trong cuộc gặp “thầy trò Xô - Việt” thầy nói: “Gần 40 năm mà anh Nguyên nói tiếng Nga vẫn nhuần nhuyễn như thủa sinh viên tại Khoa Báo chí”. Thầy nhắc nhiều kỷ niệm về chuyến thăm Việt Nam đáng nhớ đó, khi thầy được các học trò cũ của mình dành cho những tình cảm quý mến đặc biệt. Thầy kể chuyện, hôm báo Nhân Dân tổ chức đón thầy ở Hà Nội, anh Huynh khi thấy chiếc áo dạ thầy mặc đã sờn, đã khéo léo đặt vấn đề xin thầy chiếc áo cũ làm kỷ niệm và xin tặng thầy chiếc áo mới. Thầy đồng ý nhưng yêu cầu anh Huynh tìm đúng chiếc áo dạ do Việt Nam sản xuất, nhẹ, giản dị và không đắt. Thầy cười ấm áp: “Mùa đông lại sắp tới rồi, thầy sẽ lại mặc chiếc áo do anh Huynh - người học trò giỏi tặng thầy”.

Giáo sư Ia. N. Zassoursky (người đứng giữa) và các học trò bên tượng nhà bác học Lô-mô-nô-xốp trong khuôn viên Khoa Báo chí, Trường Đại học Tổng hợp Mát-xcơ-va. Ảnh: PV.

Tại buổi làm việc, giao lưu thân tình, tôi báo cáo vắn tắt về sự tiến triển Khoa Truyền thông và văn hóa đối ngoại của Học viện Ngoại giao, thông báo với thầy là cuốn sách Giáo trình đại cương truyền thông quốc tế mà thầy có góp ý về nội dung, cấu trúc, cách tiếp cận… đã được chúng tôi xuất bản tại Việt Nam (Nhà xuất bản Thông tin và truyền thông ấn hành tháng 7-2012). Thầy cùng GS Chủ nhiệm khoa E.L.Vartanova rất vui và tặng tôi 3 cuốn sách chuyên môn. Tôi trân trọng gửi lời kính thăm của Thiếu tướng Lê Phúc Nguyên, do bận công tác đã không thể có mặt chúc mừng thầy. Tôi cũng thay mặt Tổng biên tập Báo Quân đội nhân dân trao tặng thầy và Khoa Báo chí món quà ý nghĩa là bức biểu trưng Báo Quân đội nhân dân và nguyện vọng của Báo Quân đội nhân dân hợp tác với khoa đào tạo, bồi dưỡng cán bộ phóng viên của báo. Thầy và Ban chủ nhiệm khoa vui vẻ nhận lời và giao cho cô thư ký A. Severse ghi vào chương trình hợp tác. Thầy cứ tiếc là anh Phúc Nguyên vắng mặt và không được giới thiệu trực tiếp viên tướng làm báo – người học trò đã trưởng thành mà thầy rất quý mến và tự hào với nữ GS E. L. Vartanova.

PGS, TS Nguyễn Văn Dững, Trưởng khoa Báo chí, Học viện Báo chí Tuyên truyền đã giới thiệu chương trình, đề án hợp tác quốc tế của khoa và đề xuất sơ bộ một số hình thức hợp tác nhất là ý tưởng đưa nghiên cứu sinh sang thực tập ngắn hạn tại Khoa Báo chí - MGU được các thầy cô nước bạn rất tán đồng.

Nhà báo Nguyễn Đăng Phát, Trưởng ban Kinh tế Thông tấn xã Việt Nam, người đã có 3 nhiệm kỳ đại diện tại Mát-xcơ-va nói về các hình thức đào tạo ngắn hạn của Thông tấn xã Việt Nam, thống kê giúp Khoa Báo chí, MGU tên tuổi chính xác tất cả các khóa sinh viên Việt Nam từng học tại đây… Khi báo cáo đến thành tựu của nhóm các nhà báo nhiếp ảnh như Phạm Tiến Dũng, Nguyễn Vinh Quang, Vũ Đức Tân, Vũ Huyến, Lê Hải… hiện công tác tại Thông tấn xã Việt Nam, GS E. L. Vartanova đã nhấn thêm: Thế là Khoa Báo chí - MGU không chỉ nổi tiếng đào tạo các nhà lý luận báo chí, các nhà quản lý báo chí, các nhà báo tác nghiệp mà cả nhà báo ảnh cho LB Nga và nhiều nước đấy. Anh Phát xác nhận và cho biết là Thông tấn xã Việt Nam hiện nay đã có kênh truyền hình riêng, nên nhóm phóng viên thường trú tại Mát-xcơ-va có thể tranh thủ sự hỗ trợ, hợp tác của Khoa Báo chí - MGU khi cần thiết để làm cả tin cho báo in lẫn tin, bài cho chương trình truyền hình thông tấn. Anh Đỗ Quý Doãn bận các hoạt động với cơ quan hữu quan nên không dự các buổi làm việc tại khoa nhưng đã tranh thủ trao đổi kinh nghiệm với thầy từ những hôm trước và giao bộ phận chức năng thiết kế các chương trình hợp tác, trao đổi cụ thể không chỉ với Khoa Báo chí, MGU mà các đối tác khác theo kế hoạch của Bộ Thông tin và truyền thông.

Sau khi đoàn chúng tôi về nước được mấy hôm, anh Đinh Thế Huynh có chương trình làm việc tại Mát-xcơ-va đã tranh thủ thời gian đến khoa thăm thầy Zassoursky kính yêu một buổi. Là người mẫn cảm, bước vào phòng cũ của thầy, nắm chặt bàn tay người thầy, lặng yên quan sát khắp căn phòng quen thuộc, anh Huynh nhận ra ngay sự thay đổi đầu tiên là trên bức tường rộng cạnh cửa chính đã treo ngay ngắn tấm bằng Tiến sĩ danh dự bằng hai thứ tiếng của Học viện Ngoại giao tặng thầy Zassoursky. Những người trong đoàn đại biểu đi cùng đều xúc động lắng nghe những lời tâm sự của anh Huynh với thầy về cuộc sống, về người tốt, về nghề nghiệp…

Hôm nay ngồi viết những dòng này, chúng tôi càng thấy chính sách hợp tác với nước ngoài đào tạo nhân lực của nhà nước ta hơn 60 năm qua là vô cùng đúng đắn và hiệu quả. Có biết bao người thầy như GS Zassorsky đã dành tâm huyết, công sức, trí tuệ, với tất cả tấm lòng và tình yêu Việt Nam, giúp chúng ta đào tạo đội ngũ cán bộ hùng hậu trên tất cả các lĩnh vực. Nhớ và biết ơn người thầy kính mến của mình, lòng chúng tôi lại nhớ đến nước Nga, nhân dân Nga, trong khó khăn, vẫn dành cho Việt Nam sự giúp đỡ chí tình, chí nghĩa. Thời gian qua đi nhưng tình hữu nghị, tình người, nhân văn, sâu đậm, dài lâu, ý nghĩa… và những quan hệ thầy trò, bạn bè, đồng môn quốc tế thì còn mãi, góp phần tô đậm trang sử đẹp đẽ của tình hữu nghị và hợp tác giữa hai dân tộc. Với riêng chúng tôi, những người làm báo cựu sinh viên báo chí MGU, GS Zassoursky mãi mãi là hình ảnh đẹp trong trái tim, biểu tượng tình hữu nghị Việt-Nga.

PGS, TS Lê Thanh Bình - Học viện Ngoại giao Việt Nam