Tagom - Những người cho rác một cuộc đời khác

Từ trăn trở môi trường đến mô hình thu gom rác

Tại một căn nhà nhỏ trong khu tập thể Thanh Xuân Bắc (phố Khuất Duy Tiến, phường Thanh Xuân, Hà Nội), mỗi cuối tuần, gần 30 bạn trẻ lại cùng nhau tiến hành thu gom, phân loại rác sinh hoạt do người dân mang tới. Đó là không gian hoạt động của Tagom. 

Tagom được thành lập vào tháng 6-2022 bởi chị Nguyễn Thị Thùy Linh và các cộng sự, xuất phát từ trăn trở khi nhận thấy nhiều mô hình thu gom rác đang chỉ tập trung vào một số nhóm rác phổ biến, trong khi các loại rác khó tái chế vẫn chưa được xử lý hiệu quả.  

Các thành viên của dự án thực hiện chiến dịch phân loại tại công viên. Ảnh: nhân vật cung cấp

“Ý nghĩa ban đầu của tên Tagom rất đơn giản đó với đúng như nghĩa đen là tái chế và thu gom. Nhưng sau một thời gian hoạt động, khách hàng đến và dần dần một cách hiểu khác cũng xuất hiện đó là Tagom: Chúng ta cùng tay gom rác, một lời khuyến khích kêu gọi cộng đồng cùng chung tay”, chị Thùy Linh, người đồng sáng lập dự án chia sẻ. 

Khác với nhiều mô hình thu gom rác hiện nay chỉ tiếp nhận một số nhóm rác phổ biến, Tagom lựa chọn cách tiếp cận rộng hơn. Dự án tiếp nhận và phân loại đa dạng các loại rác sinh hoạt, kể cả những nhóm rác khó tái chế, khó phân hủy - vốn thường bị bỏ qua trong các hệ thống thu gom thông thường.

Việc tiếp nhận được tổ chức đều đặn hằng ngày, tạo điều kiện để người dân có thể chủ động mang rác đến phân loại vào bất cứ thời điểm nào phù hợp với sinh hoạt cá nhân.

Phân loại rác từ đầu, tạo giá trị từ cuối

Điểm khác biệt của Tagom không chỉ nằm ở việc mở rộng phạm vi thu gom, mà ở cách dự án đặt người dân vào trung tâm của quá trình phân loại rác. Thay vì làm thay toàn bộ các khâu, Tagom hướng tới việc để mỗi cá nhân trực tiếp tham gia phân loại, từng bước hình thành thói quen xử lý rác ngay từ trong gia đình.

Chị Linh hướng dẫn khách phân loại rác theo đặc điểm của từng loại.

Chia sẻ về định hướng này, chị Thùy Linh cho biết: “Chúng tôi không muốn mọi người chỉ mang rác đến rồi giao lại cho Tagom phân loại. Điều quan trọng hơn là làm sao để mỗi người có thể tự phân loại và thực hành việc đó ngay tại nhà”. Theo chị Linh, khi rác đã được phân loại đúng từ ban đầu, quá trình tái chế phía sau sẽ thuận lợi hơn rất nhiều, đồng thời giảm đáng kể chi phí và công sức xử lý.

Hiện nay, rác thải sinh hoạt tại Tagom được phân thành bốn nhóm chính: Rác có thể tái sử dụng (như sách, truyện, giấy còn giá trị); rác dễ tái chế (chai, lọ, giấy); rác khó tái chế (vỏ hộp đồ uống giấy, vỏ hộp sữa, chai nhựa dùng một lần, khay xốp, bao bì bánh kẹo, túi nylon); và nhóm rác cần xử lý riêng như pin, rác thải điện tử, thủy tinh.

“Sau khi được thu gom và phân loại, rác thải sẽ được Tagom chuyển tới các đơn vị tái chế phù hợp. Ví dụ như nhựa được gửi tới các đơn vị tái chế chuyên nghiệp để tạo ra các sản phẩm mới như chậu cây, tấm lợp sinh thái; vỏ hộp sữa có thành phần giấy và nhựa, được xử lý thành sổ tay”, chị Linh chia sẻ. 

Rác ở Tagom sẽ được phân vào các thùng khác nhau.

Ngoài ra, Tagom dần trở thành điểm tựa để nhiều người dân duy trì thói quen phân loại rác tại nhà. Chị Nguyễn Thị Hương (28 tuổi, phường Minh Khai, Hà Nội), người thường xuyên mang rác đến Tagom, chia sẻ rằng trước đây, dù đã phân loại tại nhà nhưng khi đưa ra xe rác, nhiều loại vẫn bị trộn chung, khiến nỗ lực trở nên vô nghĩa. 

“Khi có điểm tiếp nhận như Tagom, tôi yên tâm hơn vì rác được xử lý đúng cách. Dần dần, không chỉ bản thân mà các thành viên trong gia đình cũng hình thành thói quen giữ lại rác để phân loại, thay vì bỏ tất cả vào một túi”, chị Hương nói.

Một số thành phẩm sau khi rác đã được chuyển nhà máy tái chế.

Gieo mầm thói quen xanh từ cộng đồng

Sau gần 3 năm hoạt động, Tagom dần ghi dấu ấn bằng những con số cụ thể. Trung bình mỗi tháng, dự án thu gom khoảng 10 tấn rác thải sinh hoạt. Từ một điểm thu gom ban đầu, đến nay Tagom đã phát triển 5 trạm thu gom tại Hà Nội, đồng thời phối hợp triển khai hoạt động phân loại rác với khoảng 40-50 trường học, đại học ở Hà Nội và Bắc Ninh mỗi tháng. 

Không dừng lại ở hiện tại, mục tiêu trước mắt của Tagom là tiếp tục mở rộng mạng lưới các “trạm cứu hộ rác”. “Trong tương lai, dự án mong muốn có thể hướng dẫn được mọi người phân loại, thực hành đồng thời mình cũng muốn lan tỏa mô hình dự án như Tagom được nhiều người biết đến và lan tỏa ra cộng đồng hơn”, chị Linh nói. 

Các cộng tác viên chụp ảnh trước cổng vào của nơi thu gom. Ảnh: nhân vật cung cấp

Nhìn lại hành trình đã qua, chị Linh cho rằng “bền bỉ” là từ ngữ phù hợp nhất để nói về Tagom. Từ những ngày đầu thiếu nhân lực, phương tiện, đến quá trình tìm kiếm đối tác tái chế và xây dựng niềm tin cộng đồng, dự án gặp không ít khó khăn. Tuy vậy, sự đồng lòng của các cộng sự cùng mục tiêu chung giảm thiểu rác thải đã giúp Tagom duy trì hoạt động đều đặn.

Khi được hỏi về thông điệp muốn gửi gắm cho cộng đồng, đặc biệt là các bạn trẻ quan tâm đến môi trường, chị Linh cười và nói với giọng hào sảng: “Cứ làm đi cậu. Thông điệp tôi muốn gửi là mọi người hay thay đổi và bắt đầu từ những việc nhỏ nhất như giảm một cọng rác hoặc thực hành phân loại rác ngay hôm nay. Mỗi việc nhỏ của bạn dần dần và thực sự sẽ tạo nên những tác động rất là lớn và có ý nghĩa cho môi trường”.