Ra khỏi sân bay quốc tế là xe đã có thể bắt vào con đường xuyên Bru-nây, dài hàng trăm cây số. Đường 4 làn xe, chia đôi hai chiều. Chất lượng đường cực tốt nên dù giới hạn tốc độ khoảng 100 cây số/giờ nhưng hầu như chẳng có lái xe nào ở Bru-nây chịu chạy ở dưới tốc độ đó cả. Giao thông ở Bru-nây vẫn đi làn bên trái là chiều thuận theo kiểu Anh khiến khách hơi lựng chựng mỗi khi xe vào cua hoặc đi ngang qua các giao lộ. Các cánh rừng chạy dài hai bên đường, có vẻ không được cắt tỉa gì nhưng vẫn gọn gàng, sạch sẽ. Cũng như nhiều nước ở Đông Nam Á, ở Bru-nây, một loại cây được trồng rất nhiều hai bên đường có nguồn gốc từ Nam Phi, tán xòe bóng mát, càng vào thành phố càng nhiều loại cây này. Nhiều quãng đường, xe chỉ đi dưới bóng cây xanh um, mát rượi.
Do nằm ở gần xích đạo (cách xích đạo khoảng 400 cây số) nên đã gần giữa thu rồi mà ở Bru-nây nắng vẫn gắt. Một người bạn Bru-nây tôi gặp ở Ban-đa Xê-ri Bê-ga-oan nói đùa: “Không như ở Việt Nam, ở nước tôi có ba mùa thôi: Nóng, nóng hơn, nóng nhất!”. Để hạn chế bớt cái oi nồng của khí hậu nhiệt đới xích đạo ấy, thủ đô Bru-nây có rất nhiều khu rừng, công viên rợp bóng cây xanh.
Biểu tượng ngọn lửa dầu khí trong Cung điện Istanal Nurul Iman của Hoàng gia Bru-nây.
Các tòa nhà ở thủ đô Ban-đa Xê-ri Bê-ga-oan khá thấp do lẽ không được phép cao hơn các đền thờ Hồi giáo, mà ở đây chỉ có hai đền thờ Hồi giáo đều không cao lắm. Gần một phần ba dân số Bru-nây sống ở thủ đô Ban-đa Xê-ri Bê-ga-oan nhưng hiếm hoi lắm mới thấy người đi bộ trên đường, đơn giản bởi vì hầu hết đều ngồi trong xe ô tô cá nhân. Cứ trung bình trên hai người dân lại sở hữu một chiếc ô tô khiến cho Bru-nây nằm trong số những quốc gia có tỷ lệ người sở hữu ô tô cao nhất thế giới.
Việc phát hiện ra dầu lửa, khí đốt hồi đầu thế kỷ 20 đã giúp cho Bru-nây được xếp vào trong hàng ngũ các nước phát triển với thu nhập bình quân tính trên đầu người thuộc hàng khá cao, từng được Tạp chí Forbes xếp vào quốc gia giàu hàng thứ năm trong số 182 quốc gia trên thế giới. Công nghiệp dầu khí là ngành mũi nhọn của kinh tế Bru-nây, đóng góp tới 67% tổng sản phẩm quốc nội và chiếm đến 96% xuất khẩu quốc gia. Không có lạm phát cũng như thất nghiệp, sự giàu có của Bru-nây còn cho phép người dân được hưởng miễn phí hầu hết mọi dịch vụ cũng như giáo dục, y tế…
Khách sạn Empire nằm ngay bên bờ biển, nơi đoàn Việt Nam ngụ trong những ngày ở Bru-nây được phong 6 sao! Khuôn viên rộng tới 180ha với nhiều khối nhà sang trọng ẩn hiện dưới bóng cây xanh. Có lẽ thêm ngôi sao thứ sáu bởi theo lời giới thiệu của viên quản lý khách sạn thì những họa tiết trang trí trần nhà ở sảnh chính, các gờ tường đều được dát bằng vàng thật! Hầu hết chóp của các thánh đường ở thủ đô cũng đều được dát vàng. Chẳng hạn, như Thánh đường Jame Assr Hassanil Bolikah ở thủ đô có 26 đỉnh chóp dát vàng và theo một số ước tính, khoảng 5 tấn vàng đã được sử dụng để làm thánh đường này.
Sự pha trộn thú vị
Các bạn Bru-nây đã dành cho Chủ tịch nước Trần Đại Quang, Phu nhân cùng đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam sự đón tiếp trọng thị đến hết mức có thể, nếu xét theo cả các nghi lễ ngoại giao lẫn tình cảm ấm áp giữa những người bạn thân tình.
Như buổi lễ đón chính thức Chủ tịch nước Trần Đại Quang và Phu nhân diễn ra tại Cung điện Istanal Nurul Iman, có đủ các nghi lễ như duyệt đội danh dự, bắn 21 phát đại bác vang động không trung. Nhưng chỉ ít phút sau đó, trong không khí thân tình của buổi hội kiến riêng trước hội đàm chính thức, ngoài Hoàng hậu, Quốc vương Ha-gi Ha-xa-nan Bôn-ki-a còn giới thiệu với Chủ tịch nước Trần Đại Quang toàn bộ các thành viên Hoàng tộc, gồm các anh chị em và các cháu nhỏ trong gia đình.
Các phóng viên tham dự lễ đón đã tận mắt chứng kiến nhiều người trong số các thành viên Hoàng tộc này tự mình lái những chiếc siêu xe đến thẳng chỗ đón tiếp mà không cần bất cứ một lái xe nào đưa đón.
Bản thân Quốc vương Ha-gi Ha-xa-nan Bôn-ki-a cũng là một sự ngạc nhiên lớn khi tôi nghe kể lại câu chuyện tháng 3-2013, ông đã tự lái chiếc chuyên cơ của mình, một chiếc máy bay Boeing 747 khổng lồ, tới Oa-sinh-tơn gặp Tổng thống Mỹ B.Ô-ba-ma để bàn bạc về các vấn đề hợp tác dầu khí và biến đổi khí hậu.
Tôi đem câu chuyện này hỏi một phóng viên người Bru-nây cùng tham gia lễ đón ở Cung điện Istanal Nurul Iman; anh xác nhận và nói thêm rằng, Quốc vương có ham thích đặc biệt đối với việc lái máy bay nên ngoài những máy bay lớn như Boeing, Quốc vương còn có thể lái cả máy bay trực thăng!
Câu chuyện này được thêm một lần nữa xác nhận khi tôi đọc bài tường thuật chi tiết trên báo Bru-nây về việc hôm 26-5-2016, Quốc vương đã cầm lái một chiếc Boeing 787, loại máy bay chở khách lớn nhất hiện nay, cùng với cơ trưởng nữ Xa-ri-pha Xa-rê-na của Hàng không Hoàng gia Bru-nây, cũng là cơ trưởng nữ đầu tiên trong toàn vùng Đông Nam Á, bay 45 phút trên bầu trời…
Trở thành một vương quốc từ thế kỷ 14 và kéo dài gần 700 năm cho đến ngày nay, Bru-nây có một trong những vương triều lâu đời nhất trên thế giới; giành độc lập từ tháng 1-1984, Bru-nây lại là quốc gia độc lập trẻ nhất thế giới. Có lẽ chính sự đối nghịch đó đã tạo nên sự pha trộn thú vị trong đời sống của người dân và cả của Hoàng gia Bru-nây. Có một sự kết hợp kỳ lạ giữa những nghi lễ nghiêm ngặt của Hoàng gia với tác phong giản dị của các thành viên trong Hoàng tộc. Có những Hoàng tử Bru-nây từng tham dự thi đấu giải bi-a thế giới hay một người cháu của Quốc vương từng chơi cho đội trẻ Chelsea ở nước Anh…
Chuyến thăm của những cơ hội
Với chỉ hơn 400 nghìn dân, quy mô thị trường Bru-nây có giới hạn nhất định và đó là nguyên nhân chính khiến cho quan hệ kinh tế-thương mại giữa Việt Nam với Bru-nây hiện vẫn còn rất khiêm tốn.
Tuy nhiên, trong một nền kinh tế toàn cầu đang có sự chuyển đổi mạnh mẽ, không có thị trường nào là quá nhỏ! Bản thân Bru-nây là một trong số 12 nước thành viên Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) mà Việt Nam có tham gia. Bru-nây cũng có ngành công nghiệp dầu khí phát triển với trữ lượng khá phong phú.
Trong buổi hội đàm của Chủ tịch nước Trần Đại Quang với Quốc vương Bru-nây sáng 27-8, hai nhà lãnh đạo đã nhất trí đẩy mạnh hơn nữa quan hệ thương mại, đầu tư và hợp tác phát triển trong nông nghiệp chất lượng cao, dầu khí, phát triển hạ tầng giao thông, tạo nền tảng căn bản và cơ hội mới cho doanh nghiệp Việt Nam và Bru-nây hợp tác đầu tư, kinh doanh, cùng phát triển bền vững, qua đó thúc đẩy hơn nữa quan hệ đầu tư và thương mại giữa hai nước.
Cũng trong cuộc hội đàm, Quốc vương Ha-gi Ha-xa-nan Bôn-ki-a đánh giá cao sự tham gia hợp tác của các doanh nghiệp Việt Nam trong nền kinh tế Bru-nây, nhất là sự hợp tác hiệu quả giữa PetroVietnam và PetroleumBrunei. Đến chiều 27-8, Chủ tịch nước Trần Đại Quang đã đi thăm Bru-nây LNG, Công ty khí hóa lỏng nằm ở Lumut, cách thủ đô chừng 100 cây số về phía tây. Tại đây, Chủ tịch nước Trần Đại Quang đã nghe giới thiệu và tìm hiểu về hoạt động của công ty, một trong những doanh nghiệp hoạt động lâu năm của Bru-nây trong một lĩnh vực mà hai nước có tiềm năng hợp tác.
Rồi tại Diễn đàn doanh nghiệp Việt Nam - Bru-nây tổ chức vào sáng 28-8, người đứng đầu Nhà nước Việt Nam đã chủ động giới thiệu với các bạn Bru-nây về tiềm năng của Việt Nam, một thị trường quy mô lớn với 92 triệu dân, có sức mua tăng trưởng nhanh, ổn định, nhất là sự phát triển của tầng lớp trung lưu được đánh giá là nhanh ở khu vực châu Á. Chủ tịch nước Trần Đại Quang thông báo Việt Nam đã và đang nỗ lực tiếp tục cải cách thể chế, tạo môi trường đầu tư kinh doanh thông thoáng, minh bạch, đáp ứng yêu cầu hội nhập cũng như thông lệ quốc tế.
Để quan hệ thương mại, đầu tư Việt Nam - Bru-nây phát triển tương xứng với mong muốn cũng như tiềm năng hợp tác, Chủ tịch nước đề nghị cộng đồng doanh nghiệp của cả hai bên thể hiện mạnh mẽ hơn nữa vai trò của mình trong việc nâng quan hệ hợp tác giữa hai nước lên một tầm cao mới. Việt Nam khuyến khích các doanh nghiệp Bru-nây đầu tư vào Việt Nam trong các lĩnh vực mà các bạn có thế mạnh, Việt Nam có nhu cầu và có thể tạo điều kiện để các doanh nghiệp Bru-nây hợp tác với các doanh nghiệp Việt Nam cùng phát triển, như: Năng lượng-dầu khí, tài chính, bất động sản, du lịch nghỉ dưỡng, phát triển hạ tầng...
Trong lĩnh vực thương mại, dư địa hợp tác vẫn còn rất lớn. Việt Nam mong muốn xuất khẩu các sản phẩm nông sản, thủy sản, điện tử, hàng tiêu dùng... nhiều hơn nữa sang Bru-nây và nhập khẩu các sản phẩm hóa dầu từ Bru-nây phục vụ nhu cầu kinh tế của Việt Nam.
Về lĩnh vực du lịch, khu vực phía Nam của Việt Nam có vị trí địa lý gần Bru-nây hơn so với một số trung tâm trung chuyển hàng không trong khu vực ASEAN. Việc mở đường bay thương mại thẳng Bru-nây - Việt Nam sẽ giúp Bru-nây kết nối thuận lợi hơn với các điểm đến trên thế giới cũng như khách quốc tế đến với Bru-nây…
Như vậy, chuyến thăm cấp Nhà nước tới Bru-nây của Chủ tịch nước Trần Đại Quang không chỉ là hoạt động ngoại giao thông thường, mà còn là chuyến thăm của những cơ hội để quan hệ hợp tác giữa Việt Nam và Bru-nây đi vào chiều sâu, thiết thực và hiệu quả.
*
* *
Đa-rút-xa-lam, theo tiếng A-rập, có nghĩa là “chốn bình yên”, nên có thể gọi Bru-nây Đa-rút-xa-lam là Bru-nây-chốn bình yên. Nhìn trên bản đồ, Bru-nây là một quốc gia nhỏ xíu, giống viên ngọc trên tấm vương miện ASEAN. Nhỏ mà không bé, ít người nhưng không tự ti, giàu có nhưng không kiêu ngạo, đất nước Bru-nây thật sự là một nơi chốn đi về bình yên trong lòng một Cộng đồng ASEAN thống nhất trong đa dạng. Trong cộng đồng ấy, Việt Nam và Bru-nây có thể cùng nhau hợp tác trên lộ trình đi tới thịnh vượng. Chuyến thăm cấp Nhà nước của Chủ tịch nước Trần Đại Quang, Phu nhân và đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam là một cột mốc đáng nhớ trên lộ trình ấy.
Bài và ảnh: VĂN YÊN (từ Ban-đa Xê-ri Bê-ga-oan, Bru-nây Đa-rút-xa-lam)