Bài 2: Hỗ trợ người dân, dồn sức cứu cây trồng, vật nuôi

“Gồng mình” chống hạn, xâm mặn

Ở vùng ven biển Long An, Bến Tre, Tiền Giang, TP Hồ Chí Minh, chính quyền địa phương đã tập trung các giải pháp khẩn cấp chống hạn, xâm mặn đến tận xã, ấp. Trong đó, ưu tiên bảo đảm nước sinh hoạt cho nhu cầu tối thiểu của người dân và cứu diện tích lúa, hoa màu, cây ăn trái có thể thu hoạch. Các giải pháp ứng phó trước mắt được triển khai như: Theo dõi diễn biến xâm nhập mặn, tổ chức đắp đập tạm, gia cố các cửa cống, đê bao, đắp đập tạm, nạo vét kênh mương để ngăn mặn, trữ ngọt phục vụ sản xuất và sinh hoạt của nhân dân, mở rộng tuyến ống cấp nước và đẩy nhanh tiến độ xây dựng, đưa vào sử dụng các nhà máy nước, huy động phương tiện bơm tưới điều tiết nguồn nước; xây dựng phương án chuyển đổi cơ cấu cây trồng…

Bà Nguyễn Thị Diễm Phượng, Tổng giám đốc Tổng công ty cổ phần Cấp thoát nước Bến Tre, cho biết: Hạn hán và độ mặn tăng cao gây khó khăn đến nguồn nước sạch cung ứng cho nhu cầu trên địa bàn tỉnh. Tổng công ty phải khai thác nguồn nước từ các sông khi thủy triều rút với độ nhiễm mặn ở mức thấp nhất. Công ty còn huy động phương tiện chở nước từ nguồn nước sạch của tỉnh Tiền Giang hỗ trợ cho người dân ở Bến Tre.

Theo ông Lê Văn Hoàng, Giám đốc Sở NN và PTNT tỉnh Long An, UBND tỉnh đã chỉ đạo các ban, ngành, địa phương huy động mọi nguồn lực phòng chống, khắc phục ảnh hưởng do hạn, mặn; giám sát độ mặn trên các sông; đắp đập tại các kênh không có cống ngăn mặn, kết hợp xả ba cống: Bắc Đông, Rạch Chanh, Tân An lấy nước ngọt bên sông Tiền nhằm pha loãng độ mặn để lấy nước cứu lúa. Tỉnh cũng đề nghị Công ty TNHH MTV Khai thác Thủy lợi Dầu Tiếng - Phước Hòa tăng cường xả nước xuống sông Vàm Cỏ Đông để đẩy mặn tạo nguồn nước tưới cho khu vực phía Bắc huyện Bến Lức, Thủ Thừa, Đức Hòa, Đức Huệ và tiếp nước qua hệ thống kênh Đông bảo đảm sản xuất cho huyện Đức Hòa.

Lãnh đạo tỉnh Bình Phước cũng vừa yêu cầu các sở, ngành, địa phương liên quan khẩn trương hoàn thiện, đưa vào vận hành, điều tiết hợp lý các công trình nước sạch, thủy lợi nhằm ứng cứu, bảo đảm nguồn nước sinh hoạt cho nhân dân và sản xuất nông nghiệp. UBND tỉnh dự kiến hỗ trợ kinh phí để khoan hơn 100 giếng nước cho hai huyện Lộc Ninh, Bù Đốp đang bị thiệt hại nặng nề do khô hạn.

Quân - dân chung sức chống hạn, mặn

Chia sẻ với những khó khăn, thiệt hại do hạn, mặn gây ra, các đơn vị lực lượng vũ trang khu vực phía Nam đã ra quân, triển khai kế hoạch hỗ trợ chính quyền và nhân dân vùng xảy ra hạn, mặn. Đại tá Nguyễn Văn Na, Phó chính ủy Bộ CHQS tỉnh Bến Tre, cho biết: Đảng ủy, Bộ CHQS tỉnh đã triển khai kế hoạch phòng, chống hạn, mặn, tập trung nâng cao khả năng bảo đảm nguồn nước sạch phục vụ cho nhiệm vụ SSCĐ, hoạt động của bộ đội. Các đơn vị tùy theo tình hình để hỗ trợ, chia sẻ nguồn nước cho người dân. Mỗi cán bộ, chiến sĩ, dân quân tự vệ phát huy tinh thần gương mẫu trong sử dụng nguồn nước hợp lý để tiết kiệm; tham gia cùng địa phương xây dựng, gia cố các công trình chống mặn kịp thời…

Tại tỉnh Tiền Giang, công tác chống hạn, mặn được Bộ CHQS tỉnh triển khai đồng bộ, quyết liệt bằng nhiều hình thức. Mới đây, Bộ CHQS tỉnh và Ban CHQS huyện Tân Phú Đông đã tổ chức lễ ra quân triển khai chương trình giúp dân khắc phục hậu quả do hạn, mặn gây ra ở huyện Tân Phú Đông. 45 cán bộ, chiến sĩ thuộc Ban CHQS huyện Tân Phú Đông đã sử dụng phương tiện, thiết bị đưa nước sạch đến từng hộ dân là hộ nghèo, gia đình chính sách ở xã Phú Tân. Theo kế hoạch, sau huyện Tân Phú Đông, cơ quan quân sự ở các huyện khác sẽ đồng loạt triển khai chương trình hỗ trợ, giúp dân phòng, chống, khắc phục thiệt hại do hạn, mặn gây ra.

Đứng chân trên địa bàn hai tỉnh Bình Phước, Đắc Nông, các đơn vị thuộc Binh đoàn 16 đã chủ động giúp dân chống hạn suốt 2 tháng nay. Mỗi ngày, các trung đoàn: 717, 719, 720, 726 tổ chức hàng chục chuyến xe bồn chở nước ngọt phục vụ nhân dân và chở nước trung chuyển tới các bể tạm hỗ trợ bà con giữ ẩm cho cây trồng. Các trung đoàn còn triển khai giúp khoan giếng công nghiệp tại các đội sản xuất, vừa phục vụ cho nhu cầu tưới tiêu của đơn vị, vừa thuận tiện hỗ trợ nhân dân chống hạn. Thiếu tá Hoàng Trung Đồng, Phó trung đoàn trưởng Trung đoàn 719, chia sẻ: Không chỉ hỗ trợ nước sạch, nước tưới tiêu cho nhân dân, chúng tôi còn hướng dẫn bà con phương pháp giữ ẩm cây trồng trong điều kiện khô hạn, ưu tiên cho các loại cây có năng suất cao, chịu hạn kém, như: Hồ tiêu, chanh, cà phê… và gia cầm, gia súc. Hiện tại, đơn vị đã khoan gấp 2 giếng công nghiệp, dự kiến sẽ khoan thêm từ 5 đến 10 giếng nữa để bảo đảm chống hạn cho các đội sản xuất và nhân dân.

Nhìn từ mô hình “Ngọt hóa Gò Công”

Khác với một số địa phương, công tác phòng, chống và khắc phục hậu quả hạn, mặn tại tỉnh Tiền Giang đạt được nhiều kết quả khả quan. Từ tháng 1-2016, chính quyền tỉnh Tiền Giang đã huy động tổng lực cho “mặt trận” phòng, chống hạn, mặn, bảo vệ diện tích cây nông nghiệp và bảo đảm cung cấp đủ nước sinh hoạt cho người dân. Tỉnh đã chủ động triển khai kéo đường ống đưa nước ngọt từ TP Mỹ Tho đến vùng hạn, mặn, đấu nối với hệ thống cấp nước nông thôn. Đồng chí Nguyễn Công Nghĩa, Trưởng phòng Kỹ thuật Công ty TNHH MTV cấp nước Tiền Giang, cho biết: “Bên cạnh việc tích cực đưa nước sạch về nông thôn, công ty còn tổ chức vận chuyển nước sạch về địa bàn bị cô lập là cù lao Tân Phú Trung. Ngay từ tháng 1-2016, công ty đã gấp rút đưa vào vận hành các tuyến ống tiếp nhận nước sạch từ hệ thống cấp nước Đồng Tâm cho nhân dân trong vùng “Ngọt hóa Gò Công” với công suất 15.000m3/ngày/đêm. Ở các điểm nóng thiếu nước sinh hoạt, công ty đã xây dựng hệ thống vòi nước công cộng phục vụ miễn phí đến các ấp để người dân sử dụng".

Để bảo vệ diện tích đất nông nghiệp trước tình trạng hạn, mặn, tỉnh Tiền Giang đã phát huy lợi thế đê bao khép kín của chương trình “Ngọt hóa Gò Công”, tổ chức điều tiết, vận hành các trạm kiểm soát triều, ngăn mặn và bơm chuyển nước ngọt vào nội đồng. Tỉnh triển khai đắp đập ngăn các tuyến kênh, đồng thời lắp đặt trạm bơm điện bơm dồn nước ngọt về ưu tiên cứu lúa. Nhờ triển khai sớm các giải pháp phòng chống hạn, mặn, vùng "Ngọt hóa Gò Công" đã giúp bảo vệ được 27.000ha trong tổng số gần 30.000ha lúa, đạt giá trị khoảng 1.000 tỷ đồng. Ông Nguyễn Thiện Pháp, Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi tỉnh Tiền Giang nhấn mạnh: “Vùng Gò Công của tỉnh Tiền Giang bao gồm các huyện: Gò Công Đông, Gò Công Tây, Chợ Gạo và thị xã Gò Công, có tổng diện tích 54.400ha, trước đây thường xuyên bị ảnh hưởng do hạn, mặn. Từ nguồn vốn của Trung ương và địa phương, trong nhiều năm qua, tỉnh đã dồn sức thực hiện chương trình “Ngọt hóa Gò Công” hình thành hệ thống đê bao khép kín dài khoảng 170km với các cống, đập, kênh nội đồng ngăn mặn, trữ ngọt cho từng khu, cụm”.

Ở các khu sản xuất tập trung, cánh đồng lớn, tỉnh hình thành các trạm bơm tập trung tại các kênh đầu nguồn, các điểm bơm chuyền phục vụ tưới tiêu. Nhờ đó, khi hạn hán xảy ra, hệ thống cống, đê bao ngăn mặn đã phát huy tốt tác dụng, kết hợp với giải pháp tăng cường bơm bổ sung nước ngọt vào hệ thống thủy lợi nội vùng giúp khống chế tình trạng xâm mặn, bảo vệ được diện tích lúa. Ông Lê Văn Hưởng, Chủ tịch UBND tỉnh Tiền Giang, Trưởng ban chỉ đạo Phòng chống hạn và xâm nhập mặn của tỉnh, khẳng định: Đến cuối tháng 3, tỉnh đã khống chế cơ bản tình hình xâm nhập mặn và hỗ trợ kịp thời nguồn nước sạch cho nhân dân khu vực xảy ra hạn, mặn gay gắt nhất là các huyện trong vùng “Ngọt hóa Gò Công”. Hiện nay, cả hệ thống chính trị đang tiếp tục chuyển hướng, dồn sức phòng, chống hạn, mặn ở các huyện phía Tây nhằm bảo vệ khoảng 60.000ha cây ăn trái và 16.000ha khóm.

Nhóm phóng viên Ban đại diện phía Nam

Bài 3: Cần phương án căn bản, bền vững