QĐND - Tháng 7, giữa cái nắng miền Trung đổ lửa, cùng đoàn công tác của Trung ương về thăm, làm việc với Đảng bộ và nhân dân xã Phước Đại (huyện Bác Ái, tỉnh Ninh Thuận), chúng tôi được gặp hai Anh hùng LLVT nhân dân: Pi-năng Thạnh và Chamaléa Châu - hai người con ưu tú của dân tộc Rắc Lây, từng lập nhiều chiến công hiển hách trong kháng chiến chống xâm lược. Khi bản làng sạch bóng quân thù, trở về đời thường, hai ông lại đi đầu trong cuộc chiến chống đói nghèo, trở thành những điển hình lao động sản xuất giỏi, góp phần xây dựng quê hương giàu đẹp.

“Bộ đội Ama Hồ phải giỏi đánh giặc!”

Báo cáo với đoàn công tác, đồng chí KaTor-Sơn, Bí thư Đảng ủy xã Phước Đại, khẳng định: Bác Ái là quê hương giàu truyền thống cách mạng, lập nhiều chiến công hiển hách, trong đó có sự đóng góp quan trọng của hai Anh hùng Pi-năng Thạnh và Chamaléa Châu.

Anh hùng LLVT nhân dân Chamaléa Châu (bên phải) cùng đồng đội. Ảnh: Sơn Ngọc

Pi-năng Thạnh là người sớm giác ngộ cách mạng, một lòng tin tưởng Đảng và Ama Hồ (Cha Hồ, theo cách gọi của người dân địa phương, là Chủ tịch Hồ Chí Minh - PV). Từ nhỏ, ông hoạt động ở địa phương. Đến năm 1960, chàng trai người Rắc Lây mưu trí xây dựng lực lượng, phá ấp chiến lược, đưa gần 2000 người dân thoát vòng kìm kẹp của Mỹ, ngụy, trở về bản làng tự do, bám nương rẫy sản xuất lương thực ủng hộ bộ đội Ama Hồ ăn no đánh giặc. Khi máy bay Mỹ từ sân bay Thành Sơn (Phan Rang) xuất phát đi bắn phá núi rừng Phước Trung (Bác Ái), ông dũng cảm dùng súng trường bắn rơi 2 máy bay trực thăng.

Ngày ấy, trên cương vị Huyện đội trưởng huyện Bác Ái, ông chỉ huy bộ đội địa phương phối hợp với quân chủ lực và du kích nhiều lần đột kích sân bay Thành Sơn, tiêu hao nhiều khí tài của không quân Mỹ. Ông còn tham gia đánh địch trên chiến trường Bình Thuận, Phước Long... Với thành tích đóng góp cho cách mạng, ngày 20-2-1969, Pi-năng Thạnh được Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân.

Tôi hỏi về kinh nghiệm đánh giặc, ông trả lời dứt khoát: “Là Bộ đội Ama Hồ thì phải giỏi đánh giặc. Đơn giản vậy thôi!”.

Ngồi cạnh anh hùng Pi-năng Thạnh là người đồng đội, người bạn chiến đấu, anh hùng Chamaléa Châu. Tuy tuổi già, sức yếu, việc đi lại phải nhờ người dìu đỡ, nhưng khi được hỏi về những kỷ niệm một thời đánh giặc, Chamaléa Châu như khỏe hẳn lên, bắt đầu câu chuyện: Một sáng tháng 3-1967, tiếng gầm rú điên loạn của đủ loại máy bay cất cánh từ sân bay Thành Sơn làm cho người Rắc Lây phải chui vào hang đá, như trốn chạy bầy ác thú trong rừng. Chamaléa Châu căm cái bụng, cầm khẩu súng trường, thẳng tiến về phía núi Rã. Đến đỉnh núi trơ trọi, ông giấu mình vào những bụi cây cháy đen, quan sát kỹ “đàn” máy bay, rồi bình tĩnh lên đạn, chọn ngắm vào tên phi công lái chiếc L19. “Đoàng!”, chiếc máy bay xoay tròn mấy vòng rồi chúi đầu xuống mỏm núi, cột lửa bốc lên cao ngất. Từ chiếc máy bay đầu tiên bị ông bắn rơi, phong trào bắn máy bay trên núi lan rộng khắp chiến khu Bác Ái.

Không chỉ giỏi giết giặc, mùa khô năm 1967, trên cương vị Bí thư Chi bộ xã Phước Trung, ông đã mưu trí đưa 500 người dân địa phương sơ tán đến nơi trú ẩn an toàn, tránh được đợt càn quét của hàng nghìn quân Mỹ và chư hầu. Chamaléa Châu vinh dự được Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân vào ngày 20-12-1994.

Đi tiên phong chiến thắng đói nghèo

Sau ngày thống nhất đất nước, Pi-năng Thạnh và Chamaléa Châu đều nêu gương sản xuất giỏi, vận động đồng bào địa phương đoàn kết chung tay xây dựng quê hương. Đến nay, tuy đã già yếu, nhưng tinh thần, thái độ lao động của hai Anh hùng LLVT nhân dân luôn là những tấm gương sáng cho đồng bào học tập, noi theo. Bằng kết quả lao động chân chính, sáng tạo, anh hùng Pi-năng Thạnh trao lại cho con gái trông coi căn nhà khang trang bậc nhất ở khu tái định cư thôn Rã Trên, còn ông xuống phía hạ nguồn hồ Phước Trung dựng chòi trông coi, canh tác vùng đất rẫy, kết hợp chăn nuôi gia súc. Ông trải lòng:

- Ngày xưa, nhờ Đảng, Nhà nước cho ra miền Bắc học bổ túc văn hóa, nên mới biết cách trồng cây, chăn nuôi có hiệu quả. Ngày nay, Đảng, Nhà nước lại hết sức chăm lo xây dựng hệ thống giao thông, thủy lợi và nhiều dự án đầu tư theo Chương trình 30a của Chính phủ giúp tôi và người Rắc Lây có điều kiện làm ăn, vươn lên xóa đói, giảm nghèo và làm giàu. Người Rắc Lây luôn mang ơn Đảng và một lòng theo Đảng.

Điều đáng phục nữa ở Pi-năng Thạnh là ông thường xuyên tự học, tự nghiên cứu, ứng dụng tiến bộ kỹ thuật vào canh tác lúa, hoa màu và chăn nuôi bò đạt hiệu quả kinh tế cao. Với 2ha đất canh tác được tưới bổ sung từ hệ thống thủy lợi Phước Trung, ông gieo trồng bắp lai, đậu xanh, cho thu nhập mỗi vụ vài chục triệu đồng. Ông còn chủ động trao đổi kinh nghiệm, hướng dẫn bà con cách làm ăn, vươn lên thoát nghèo. Hôm được đón đoàn công tác của Trung ương về thăm, làm việc tại huyện Bác Ái, ông rất vui khoe với mọi người niềm hạnh phúc khi được Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng thăm hỏi, tặng quà.

Nếu như đồng đội giỏi về trồng trọt, thì Anh hùng Chamaléa Châu lại là “chuyên gia” chăn nuôi gia súc ở xã Phước Trung. Hiện tại, đàn bò của ông trị giá hơn 200 triệu đồng. Ông còn nuôi thêm trâu nái sinh sản và một số gia cầm khác. Đặc biệt, ông chủ trương thực hiện giúp vốn cho con, cháu tộc họ và bà con láng giềng làm ăn bằng cách giao bò nái nuôi ăn chia theo phương thức 1-1. Sau 2 năm, ông có thêm 1 con nghé và người nuôi có 1 nghé làm vốn phát triển kinh tế gia đình. Trước đây, khi sức khỏe còn tốt, hằng ngày ông vẫn lùa bò lên núi chăn thả, nay sức yếu, công việc đó do người vợ cáng đáng, còn ông ở nhà lo việc nội trợ. Ông dành thời gian xem ti vi và đọc sách báo để mở mang kiến thức và vui thú tuổi già.

Giờ đây, nhà của Chamaléa Châu được dựng ngay bên chân ngọn núi Rã oai hùng năm xưa. Chỉ có điều là đã mấy chục năm rồi, dù hòa bình về khắp núi rừng Bác Ái, nhưng do điều kiện địa lý và thiên nhiên khắc nghiệt, nên cái nghèo vẫn chưa buông tha người Rắc Lây. Vậy mà khi chia tay đoàn công tác, Chamaléa Châu vẫn nói như hứa: "Cho già nhắn gửi với thủ đô Hà Nội, với Bác Hồ, đồng bào Rắc Lây trong này sẽ tiếp tục phát huy truyền thống, vươn lên làm kinh tế, chiến thắng đói nghèo như ngày xưa đã từng bám trụ núi rừng đánh thắng giặc Mỹ trên chiến trường Bác Ái”.

NGUYỄN TẤN TUÂN