Nhiều ý kiến cho rằng, cùng với tháo gỡ những bất cập, hoàn thiện hành lang pháp lý, cần có thêm các giải pháp nhằm tạo việc làm, ổn định đời sống cho người dân nơi biên giới và huy động sự vào cuộc của toàn xã hội. 

Tạo sinh kế cho người dân khu vực biên giới

Thực tế tình hình buôn lậu nguyên liệu thuốc lá thời gian qua tại Cao Bằng cho thấy, các đối tượng vận chuyển nguyên liệu thuốc lá lậu chủ yếu là cư dân sống quanh khu vực biên giới, do cuộc sống còn khó khăn nên chấp nhận làm cửu vạn cho các đầu nậu. Bởi vậy, cùng với tăng cường lực lượng, phương tiện đấu tranh chống buôn lậu; chú trọng công tác kiểm tra, giám sát, ngăn chặn hiện tượng tiêu cực, bảo kê... thì một giải pháp quan trọng là phải giải quyết công ăn việc làm cho người dân để họ không tiếp tay cho buôn lậu. 

Những năm trước đây, khu vực Cửa khẩu Sóc Giang, huyện Hà Quảng là một "điểm nóng" về tình trạng buôn lậu nguyên liệu thuốc lá . Tuy nhiên, nhờ các giải pháp đồng bộ, hiện nay, tình trạng buôn lậu tại đây đã giảm nhiều. Thượng tá Ngô Quốc Tụng, Đồn trưởng Đồn Biên phòng Cửa khẩu Sóc Giang (Bộ đội Biên phòng tỉnh Cao Bằng) cho biết: "Chúng tôi đã phối hợp với lực lượng hải quan, công an và chính quyền địa phương lập các chốt kiểm soát ở sâu trong nội địa, hoạt động 24/24 giờ, tiến hành kiểm tra tất cả xe vận chuyển có biểu hiện nghi vấn. Đặc biệt, đơn vị, địa phương đã chú trọng hỗ trợ đồng bào phát triển kinh tế gia đình, điển hình như thực hiện Chương trình "Hỗ trợ bà con biên giới thoát nghèo bền vững". Khi điều kiện kinh tế được cải thiện, bà con sẽ không nghĩ tới việc đi vận chuyển hàng lậu thuê nữa. Những biện pháp này đã phát huy hiệu quả tích cực. Từ đầu năm đến nay, các lực lượng chức năng chưa phát hiện vụ việc buôn lậu nguyên liệu thuốc lá trên địa bàn".

leftcenterrightdel
 Lực lượng Bộ đội Biên phòng và hải quan tỉnh Cao Bằng phối hợp bắt giữ nguyên liệu thuốc lá nhập lậu (ảnh chụp trước ngày 27-4-2021). Ảnh: QUỐC HUY. 

Trao đổi với chúng tôi, bà Lê Thị Thu, quản lý Chương trình phòng, chống tác hại thuốc lá và bệnh không lây nhiễm, Tổ chức HealthBridge Canada tại Việt Nam, bày tỏ: “Việt Nam đã tham gia Công ước khung của Tổ chức Y tế thế giới về kiểm soát thuốc lá (FCTD), bởi vậy, các nỗ lực của Chính phủ trong việc đấu tranh xóa bỏ tình trạng buôn lậu thuốc lá nói chung và buôn lậu nguyên liệu thuốc lá nói riêng nhằm bảo đảm cam kết quốc tế là vô cùng cần thiết. Đã đến lúc cần phải có hành động toàn diện và quyết liệt hơn, trong đó có những chính sách nhằm tạo sinh kế, nâng cao đời sống của người dân, từ đó góp phần ngăn chặn triệt để nạn buôn lậu nguyên liệu thuốc lá”.

Không thể chỉ xử lý "phần ngọn"

Tìm hiểu chúng tôi được biết, công tác đấu tranh ngăn chặn tình trạng buôn lậu nguyên liệu thuốc lá ở Cao Bằng còn thiếu hiệu quả một phần quan trọng là do việc đấu tranh quyết liệt chỉ diễn ra ở địa bàn do Bộ đội Biên phòng, hải quan phụ trách. Còn trong nội địa, việc phát hiện, bắt giữ hàng lậu tại kho chứa, đấu tranh, xử lý chủ hàng còn rất hạn chế. “Đấu tranh với tội phạm buôn lậu, nếu chỉ lực lượng BĐBP dốc sức ra làm thì không hiệu quả. Quan trọng nhất là phải có sự phối hợp liên ngành để xử lý tận gốc vấn đề. Còn như hiện nay, chúng ta mới đang xử lý ở phần ngọn”, Thượng tá Nông Văn Tiều, Chính trị viên Đồn Biên phòng Ngọc Côn bày tỏ.

Luật sư Trần Quang Khải, Trưởng văn phòng luật sư Quang Khải và cộng sự kiến nghị: "Công tác đấu tranh phòng, chống buôn lậu chỉ có thể được triển khai một cách hiệu quả trên cơ sở các văn bản pháp luật đầy đủ, rõ ràng, đồng bộ, thống nhất, khả thi, phù hợp với điều kiện cụ thể trong từng giai đoạn phát triển của đất nước. Bởi vậy, cần hoàn thiện chính sách, pháp luật về phòng, chống buôn lậu theo hướng tăng mức xử phạt, nâng cao thẩm quyền, phạm vi trách nhiệm và bảo đảm tính đồng bộ với hệ thống các quy định trong lĩnh vực quản lý nhà nước của các lực lượng có liên quan". Chia sẻ với chúng tôi, ông Lê Viết Phong, Phó cục trưởng Cục Hải quan tỉnh Cao Bằng cho biết: "Thời gian qua, do các lực lượng chức năng còn mỏng, lại thực hiện cùng lúc nhiều nhiệm vụ chuyên ngành nên rất khó để ngăn chặn triệt để tình trạng buôn lậu nguyên liệu thuốc lá. Để triển khai mạnh mẽ hơn công tác phòng, chống buôn lậu nói chung và buôn lậu nguyên liệu thuốc lá nói riêng, vừa qua, Cục Hải quan tỉnh Cao Bằng đã ký kết quy chế phối hợp giữa lực lượng hải quan với Công an tỉnh và Bộ đội Biên phòng tỉnh Cao Bằng. Sự phối hợp chặt chẽ giữa các lực lượng chức năng nhằm phát huy thế mạnh của từng lực lượng, tránh sự chồng chéo, “mạnh ai nấy làm”. Đồng thời, việc xây dựng quy chế phối hợp rõ ràng, đầy đủ sẽ giúp xử lý những vụ việc phức tạp về buôn lậu một cách nhanh chóng và kịp thời hơn".

HUYỀN TRANG - DƯƠNG SAO