Hơn 20 năm làm nghề, trong tổng số hơn 30.000 ca phẫu thuật mà ông đã thực hiện thành công có hơn 10.000 ca mổ nội soi khớp gối, khớp háng. Ông cũng đã chuyển giao kỹ thuật này cho nhiều bệnh viện trên cả nước, góp phần chữa lành chân cho nhiều bệnh nhân.
Tuổi thơ gắn với ống nghe và thuốc sát trùng bệnh viện
Tôi theo chân PGS, TS Nguyễn Mạnh Khánh vào phòng mổ để được xem một ca mổ nội soi khớp gối. Bước vào phòng mổ, PGS, TS Nguyễn Mạnh Khánh thực hiện các thao tác nhanh, gọn nhưng vẫn rất tỉ mỉ, chính xác, vừa làm vừa hướng dẫn cho các bác sĩ trẻ. Ca mổ kết thúc chỉ sau gần 15 phút, PGS, TS Nguyễn Mạnh Khánh cười hiền và nói với chúng tôi: “Hôm nay vì có phóng viên nên mình “biểu diễn” chậm đấy, những ca như thế này bình thường chỉ mất khoảng 7 phút thôi”.
Khi hỏi về cơ duyên nào đưa ông đến ngành y, ông cười chia sẻ: “Cả tuổi thơ của tôi gắn với bệnh viện khi theo chân cha mẹ đi làm". Hồi tưởng lại, ông kể, cha ông là bác sĩ tại Khoa Hô hấp, Bệnh viện Bạch Mai. Ông hay theo cha tới các buồng bệnh. Niềm đam mê với nghề y dần hình thành trong cậu bé Nguyễn Mạnh Khánh từ chiếc ống nghe “thần thánh” của bác sĩ. Cậu tò mò không biết tại sao chỉ với hai cái dây màu đen và hình tròn làm bằng kim loại trắng sáng ấy lại có thể cho cha cậu biết tình hình sức khỏe của một người xa lạ. Cậu tò mò, háo hức mượn ống nghe của cha để thử nghe tiếng trái tim đập, tiếng thở trong lồng ngực của mọi người xung quanh... Rồi những ngày theo mẹ đến Trường Đại học Y Hà Nội, Khánh quen dần với mùi hóa chất, thuốc sát khuẩn. Trong con mắt của cậu bé chưa tròn 10 tuổi, công việc của cha mẹ đầy sức mê hoặc, như phép màu “cải tử hoàn sinh”. Hình ảnh bệnh nhân khi đến bệnh viện rất ốm yếu, thương tật, nhiều người phải có người khênh, dìu, đỡ, vậy mà qua quá trình điều trị của bác sĩ đã khỏe mạnh xuất viện in sâu trong tâm trí của cậu bé thông minh và giàu lòng trắc ẩn. Cậu đã tìm thấy nhiều điều thú vị ở bộ môn chấn thương chỉnh hình...
Nhìn thấy được sự đam mê của cậu, cha chỉ khuyên một điều: “Nếu con giỏi, thi vào ngành y, con sẽ cứu được nhiều người”. Lời khuyên của cha cộng với hứng thú dành cho chiếc áo blouse trắng cùng cậu lớn dần theo tháng năm. Cậu học sinh chuyên toán, hóa đã nhanh chóng chọn hướng đi cho tương lai, đó là trở thành một bác sĩ giỏi. Cậu thi đỗ vào Trường Đại học Y Hà Nội và học bác sĩ nội trú. “Ngày đó, các thầy khắt khe lắm, bác sĩ không được phép lập gia đình trong khi đang học bác sĩ nội trú vì phải dành tất cả thời gian lăn lộn ở bệnh viện mới mong tích lũy được nhiều kinh nghiệm và kiến thức. Nên mặc dù nhà cách Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức chỉ vài trăm mét nhưng tôi xin ở tại bệnh viện. Cũng nhờ vậy mà 3 năm nội trú, tôi bắt nhịp với công việc tại bệnh viện rất nhanh”, PGS, TS Nguyễn Mạnh Khánh chia sẻ.
Năm 2001, khi đang là bác sĩ nội trú tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, bác sĩ Nguyễn Mạnh Khánh đã vượt qua các kỳ thi tuyển khắt khe để trở thành một trong 5 người ở khu vực miền Bắc và Bắc miền Trung sang Pháp học tập, làm việc. Tại đây, ông đã được đào tạo bài bản trong nhiều năm. Ông đã chọn kỹ thuật nội soi khớp gối để làm luận văn thạc sĩ bằng tiếng Pháp và trở thành bác sĩ đầu tiên ở Việt Nam được học tập, nghiên cứu bài bản về lĩnh vực này, trở thành người tiên phong trong việc đưa kỹ thuật nội soi khớp gối về Việt Nam và cũng là bác sĩ đầu tiên của Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức mổ nội soi khớp gối, thay khớp gối, khớp háng toàn phần cho người bệnh.
Lan tỏa "kỹ thuật vàng"
Chia sẻ về ca mổ nội soi khớp gối đầu tiên tại bệnh viện, PGS, TS Nguyễn Mạnh Khánh cho biết, ông gặp rất nhiều khó khăn như bệnh viện chưa có dàn máy phục vụ mổ nội soi, chưa có bác sĩ được đào tạo về lĩnh vực này. Tuy nhiên, được sự ủng hộ của lãnh đạo bệnh viện, cùng với đức tính chịu khó, kiên trì, cẩn thận, tỉ mỉ của một bác sĩ nội trú chuyên ngành ngoại khoa, PGS, TS Nguyễn Mạnh Khánh khi đó đã tận dụng tối đa các trang thiết bị được viện trợ dù không đồng bộ để sử dụng cho kỹ thuật hoàn toàn mới này tại Việt Nam. Vượt qua nhiều khó khăn, thách thức, chàng bác sĩ nội trú ngày nào đã nhanh chóng khẳng định tay nghề của mình bằng chính những ca mổ thành công. Sau đó, bệnh viện từng bước đầu tư các thiết bị kỹ thuật hiện đại và từ năm 2010, kỹ thuật này được thực hiện thường quy tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức. Có những ngày PGS, TS Nguyễn Mạnh Khánh mổ tới 15-16 ca, hoặc những đợt mổ cấp cứu xuyên đêm khi bệnh nhân gãy cả hai tay, hai chân. Tuy mệt nhưng nhìn thành quả sau mỗi ca phẫu thuật, ông lại như được tiếp thêm sinh lực.
    |
 |
| PGS, TS Nguyễn Mạnh Khánh trong một ca mổ nội soi khớp gối. |
Tiếng lành đồn xa, số lượng bệnh nhân ở các địa phương đến bệnh viện ngày một nhiều. PGS, TS Nguyễn Mạnh Khánh cùng đồng nghiệp trực tiếp mổ gần 2.000 ca mỗi năm. Cứ thế, đến nay "bàn tay vàng” của bác sĩ tài hoa này đã mổ thành công hơn 30.000 ca, trong đó có tới hơn 10.000 ca nội soi khớp gối, khớp háng. Không chỉ thế, bản thân PGS, TS Nguyễn Mạnh Khánh đã trực tiếp lên “nằm vùng” cả tháng trời ở Hà Giang, Yên Bái để đào tạo chuyển giao kỹ thuật nội soi khớp gối cho bệnh viện tuyến tỉnh. Từ đó tới nay, ông và các đồng nghiệp đã chuyển giao kỹ thuật mổ nội soi khớp gối của bệnh viện tới nhiều bệnh viện tuyến tỉnh như Hà Giang, Yên Bái, Quảng Ninh, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh... Ông chia sẻ: “Những ngày tháng đi chuyển giao kỹ thuật cho các bệnh viện địa phương khó khăn bộn bề. Kỹ thuật mới, trang thiết bị y tế lạc hậu, có nơi phải “mượn” của Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức để thị phạm mổ nội soi nhưng tôi và các đồng nghiệp không nản lòng. Chỉ cần nghĩ đến việc nhiều người dân không phải đi xa điều trị là thấy sự nỗ lực của mình đã được đền đáp xứng đáng”. Điều đó đã được chứng minh, hiện nay, các bệnh viện tỉnh đều đã mổ được kỹ thuật này, người dân địa phương đã không còn phải về tận Hà Nội để điều trị, tiết kiệm được nhiều chi phí đi lại, ăn ở, bệnh nhân đỡ vất vả...
Từ chỗ là người đầu tiên tiếp nhận kỹ thuật nội soi khớp gối về Việt Nam, qua hơn 20 năm miệt mài học tập, nghiên cứu, thực hành mổ và chuyển giao kỹ thuật, PGS, TS Nguyễn Mạnh Khánh đã có công lớn trong việc phổ biến "kỹ thuật vàng" này cho nhiều bệnh viện trên cả nước. Ông đã giúp chữa lành chân của nhiều bệnh nhân, để họ tự đứng được trên đôi chân của mình. Những đóng góp tích cực trong hoạt động nghiên cứu khoa học của PGS, TS Nguyễn Mạnh Khánh đã tạo đà cho sự phát triển bền vững của ngành cơ xương khớp Việt Nam. Các công trình đều thể hiện được tính ứng dụng trong giải quyết các vấn đề xương khớp. Đồng thời, các nghiên cứu này cũng chỉ ra những vấn đề còn tồn tại trong ngành để các chuyên gia và các bác sĩ chấn thương chỉnh hình tiếp tục tìm hiểu sâu hơn, tiến tới làm chủ lĩnh vực.
Để không tụt hậu về kỹ thuật, hằng năm, PGS, TS Nguyễn Mạnh Khánh vẫn tiếp tục sang các nước: Hoa Kỳ, Pháp, Singapore, Thái Lan... để học hỏi và tiếp thu các kỹ thuật mới. Với những nỗ lực trong suốt hơn 20 năm qua, PGS, TS Nguyễn Mạnh Khánh đã được nhận nhiều phần thưởng cao quý như: Nhận học hàm Phó giáo sư vào năm 41 tuổi; được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu Thầy thuốc Ưu tú; nhiều bằng khen của Thủ tướng Chính phủ và Bộ Y tế; nhiều năm đạt danh hiệu Chiến sĩ thi đua cơ sở.
Bài và ảnh: DIỆP CHÂU