Trên khuôn mặt phúc hậu của ông luôn nở nụ cười ấm áp, ông tận tâm tư vấn để bệnh nhân và người nhà có thể lựa chọn phương án tối ưu nhất phù hợp với hoàn cảnh của họ. Từ người già đến trẻ nhỏ, ai ai cũng yêu mến y đức của thầy.

Với gần 50 năm phục vụ trong ngành y Quân đội và 48 năm tuổi Đảng, Đại tá, PGS, TS, bác sĩ Mai Xuân Hiên đã vinh dự được Nhà nước trao tặng danh hiệu cao quý Thầy thuốc Nhân dân.

Năm 1971, khi mới chỉ 17 tuổi, người thanh niên Mai Xuân Hiên đã trở thành chiến sĩ Đại đội 4, Tiểu đoàn 613, Sư đoàn 338. Những năm kháng chiến chống Mỹ ác liệt, bằng nhiệt huyết và sức trẻ, người thanh niên ấy với cương vị là y tá bệnh xá Trung đoàn 102B, Sư đoàn 308B đã tham gia phục vụ chiến đấu tại mặt trận Nam Lào. Với thành tích xuất sắc, chiến sĩ Mai Xuân Hiên vinh dự được kết nạp vào Đảng Cộng sản Việt Nam ngay tại mặt trận.

Tài năng và y đức

Trong chiến tranh cũng như trong thời bình, trải qua nhiều vị trí công tác, ở mỗi cương vị, bác sĩ Hiên luôn là tấm gương về tài năng và y đức, cống hiến cho sự nghiệp chăm sóc, bảo vệ sức khỏe bộ đội và nhân dân.

Câu chuyện của bác sĩ Hiên đưa tôi trở về những năm 70 của thế kỷ trước, sau ngày giải phóng miền Nam thống nhất đất nước. Khi còn là kỹ thuật viên đội vệ sinh phòng dịch, Cục Quân y, ông được phân công vào Tây Nguyên thực hiện nhiệm vụ phòng, chống sốt rét cho bộ đội và nhân dân vùng biên giới. Trong suốt 3 năm công tác tại Tây Nguyên, ông đã phát huy phẩm chất Bộ đội Cụ Hồ, không ngại khó, không ngại khổ, khắc phục mọi khó khăn để hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Ngoài việc chăm sóc sức khỏe cho bộ đội, kỹ thuật viên Mai Xuân Hiên còn tích cực tuyên truyền đồng bào Tây Nguyên hiểu rõ về dịch bệnh, đặc biệt là bệnh sốt rét và thực hiện tốt các biện pháp phòng, chống dịch bệnh.

Đại tá, PGS, TS, bác sĩ Mai Xuân Hiên trong một buổi khám bệnh. 

Tốt nghiệp tại Học viện Quân y với tấm bằng bác sĩ nội trú, người thầy thuốc tiếp tục lên đường nhận nhiệm vụ. Trong thời gian đảm nhận cương vị là bác sĩ phụ trách, Chủ nhiệm Quân y thuộc Trung đoàn Đông Khê, Sư đoàn 331 chiến đấu bảo vệ biên giới tại tỉnh Cao Bằng, bác sĩ Hiên đã phục vụ bộ đội chiến đấu giữ vững biên cương Tổ quốc. Dù trong hoàn cảnh và cương vị nào người thầy thuốc áo xanh ấy vẫn luôn sẵn sàng nhận và hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ. Mục tiêu cao nhất là chăm sóc sức khỏe và cứu chữa thành công nhiều thương bệnh binh.  

Khi trở về nhận nhiệm vụ tại khoa Hồi sức cấp cứu, Bệnh viện Quân y 103, một bệnh viện lớn của Quân đội, với số lượng người bệnh đông, tính chất bệnh nhân nặng, nguy kịch, đòi hỏi trình độ chuyên môn phải cao và linh hoạt. Với bề dày kinh nghiệm chuyên môn trong chiến tranh và thời bình, bác sĩ Hiên đã góp nhiều công sức trong quá trình cấp cứu, điều trị bệnh nhân. Nhiều bệnh nhân nặng đã vượt cửa tử nhờ tài năng và tâm huyết của người thầy thuốc nhân hậu Mai Xuân Hiên.

Trong số các bệnh nhân được điều trị tại Khoa hồi sức tích cực Bệnh viện Quân y 103 tôi có dịp trao đổi với anh Bùi Thanh Hà, nhập viện năm 2014 với căn bệnh hiểm nghèo, đã phải trải qua giây phút sinh tử khi căn bệnh diễn biến nặng. Bằng tài năng và y đức của mình cùng với các thầy thuốc trong bệnh viện, bác sĩ Hiên đã mang cơ hội sống thứ hai đến với bệnh nhân. Nói về bác sĩ Hiên, anh Hà vẫn rưng rưng xúc động với tất cả sự trân trọng của mình về những người thầy thuốc: “Không có thầy và tập thể y bác sĩ Bệnh viện Quân y 103, có lẽ giờ đây mồ anh đã xanh cỏ rồi! Khi mọi thứ trở nên bất lực thì anh đã may mắn gặp được người “Thầy thuốc nông dân”. Anh vẫn thường gọi thầy Hiên như thế bởi mỗi hành động, mỗi phương thuốc của thầy dành cho bệnh nhân đều vô cùng giản dị và gần gũi nhưng lại là phương thuốc “thần kỳ” có thể cứu sống mạng người trong cơn tuyệt vọng. Thầy có nhiều sáng kiến “khác thường” trong điều trị bệnh nhân. Thậm chí những kỹ thuật hiện đại khó phát hiện ra nhưng sáng kiến của thầy lại chẩn đoán được chính xác. Thầy quan tâm, tận tụy, chăm lo tất cả bệnh nhân của mình. Chính tài năng và y đức của thầy đã giúp anh được sinh ra lần thứ hai trên cõi đời này”.

Đại tá, PGS, TS, bác sĩ Mai Xuân Hiên tham gia khám bệnh, phát thuốc miễn phí cho người dân tại Lào Cai. 

Với phương châm hết lòng vì người bệnh, bác sĩ Hiên đã luôn chủ động triển khai các kỹ thuật, tổ chức cấp cứu điều trị, hồi sức tích cực cho hàng nghìn bệnh nhân sau những ca mổ lớn, phức tạp như: Mổ sọ não, mổ tim mở, cắt gan, cắt tá tụy, ghép tạng... Tổ chức cấp cứu ngay tại đơn vị cho các bệnh nhân gặp những tai nạn giao thông và tai nạn lao động nghiêm trọng.

Bên cạnh công tác điều trị, bác sĩ Hiên còn tích cực tham gia các hoạt động phát triển kỹ thuật và ứng dụng công nghệ mới vào việc điều trị bệnh nhân nặng như: Ôxy hóa máu bằng màng ngoài cơ thể (ECMO); Liệu pháp thay thế thận trong sốc nhiễm khuẩn, suy đa tạng; Chuyển đổi huyết tương điều trị nhược cơ, bệnh tự miễn và một số kỹ thuật khác. Đây là nhiệm vụ trọng tâm nhằm nâng cao chất lượng điều trị bệnh nhân. Nhờ triển khai những kỹ thuật tiên tiến, bác sĩ Hiên cùng với tập thể khoa đã cứu chữa thành công nhiều trường hợp bệnh nhân nặng mà trước đây cơ hội sống với họ vô cùng mong manh.

Có thể nói, chuyên ngành hồi sức cấp cứu là công việc áp lực nhất, bởi khi đó bệnh nhân đứng giữa lằn ranh của sự sống và cái chết, năng lực của người thầy thuốc chính là nhân tố quyết định giúp bệnh nhân vượt qua cửa tử. Đó là cơ duyên thôi thúc người thầy thuốc không ngừng nghiên cứu để tìm ra những phương pháp tối ưu cứu giúp bệnh nhân.

Luôn nặng lòng với những ca bệnh khó, đồng cảm với những nỗi đau về thể xác và tinh thần họ phải chịu đựng, bác sĩ Hiên đã ngày đêm miệt mài với những công trình nghiên cứu y khoa của mình. Ông tích cực tham gia các dự án cấp Nhà nước về ghép thận, ghép gan, ghép tim và ghép đa tạng trên người. Với cương vị Chủ nhiệm Bộ môn, Khoa Hồi sức cấp cứu và là thành viên của Hội đồng ghép tạng của bệnh viện, bác sĩ Hiên đã mang hết khả năng và sự say mê của mình cống hiến cho sự nghiệp ghép tạng tại Việt Nam. Ông là chủ nhiệm của những đề tài thuộc cấp Bộ và đề tài nhánh cấp Nhà nước. Nhiều bài báo khoa học của ông được công bố trên các tạp chí trong và ngoài nước. Những sáng kiến cải tiến kỹ thuật cấp Học viện và cấp Bộ của ông đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng điều trị bệnh nhân.

Với thành tích nghiên cứu khoa học của mình, năm 2014, PGS, TS Mai Xuân Hiên được Bộ Quốc phòng công nhận danh hiệu “Nghiên cứu viên cao cấp”.

Tâm huyết trong đào tạo thế hệ trẻ

Ngoài công tác khám chữa bệnh, bác sĩ Hiên còn là một thầy giáo đầy tâm huyết với sự nghiệp đào tạo thế hệ trẻ. Hàng năm, ông tham gia huấn luyện chuyên ngành Hồi sức cấp cứu cho các tuyến trong và ngoài quân đội; hướng dẫn sinh viên tham gia Hội thao sáng tạo tuổi trẻ của Học viện Quân y, Bệnh viện Quân y 103 và các bệnh viện khu vực Hà Nội. Đặc biệt, những sinh viên được thầy Hiên hướng dẫn đã giành nhiều giải cao trong các cuộc thi về sáng tạo khoa học công nghệ Việt Nam.

Đại tá, PGS, TS, bác sĩ Mai Xuân Hiên với cương vị thầy hướng dẫn trong buổi bảo vệ luận án tiến sĩ của học viên.

Trong dịp trao đổi với Thượng tá, TS, bác sĩ Phạm Trường Sơn, Chủ nhiệm Khoa Tim mạch, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, người học trò được thầy Hiên và các đồng nghiệp hướng dẫn nghiên cứu khoa học giành giải thưởng Vifotex và giải Nhất trong “Hội thi sinh viên nghiên cứu khoa học” của Bộ giáo dục và Đào tạo. Anh vinh dự tự hào khi nói về người thầy của mình: “Thầy Hiên là người cần mẫn, trách nhiệm và có trình độ chuyên môn cao. Trong quá trình học tập và được thầy hướng dẫn làm đề tài, tôi luôn cảm nhận được sự nhiệt huyết, tận tâm, vô cùng thương yêu học trò của thầy. Với lối sống bình dị, cởi mở, thầy từ lâu đã là một người có uy tín cao trong học viện”.

Từng có nhiều năm gắn bó với thầy Hiên, Trung tá, TS, bác sĩ Vũ Minh Dương, hiện là Giám đốc Bệnh viện dã chiến cấp 2 số 4 đã rất xúc động khi nói về người thầy của mình: “Tôi học được ở thầy sự tận tâm đối với người bệnh của một bác sĩ. Sau này khi làm đề tài nghiên cứu sinh về bệnh nhân chết não và hiến tạng, thầy cũng là người trực tiếp hướng dẫn cho tôi. Đây là một đề tài khó, tôi đã gặp rất nhiều khó khăn trong quá trình thực hiện. Nhưng dưới sự dìu dắt, động viên, giúp đỡ của thầy, tôi đã vượt qua mọi thử thách để bảo vệ xuất sắc đề tài. Ngày hôm nay, với cương vị là bác sĩ tham gia lực lượng gìn giữ hòa bình, tôi càng không thể quên những sự chỉ bảo quý báu của thầy. Ông là một người thầy mẫu mực, tận tâm với học trò, luôn tạo điều kiện tốt nhất để học trò phát triển. Ngoài hướng dẫn chuyên môn, thầy còn là người say mê làm khoa học, chính vì thế, thầy luôn hướng dẫn phương pháp học phù hợp nhất cho từng sinh viên. Không những thế, quá trình vượt khó vươn lên từ người chiến sĩ trở thành vị Phó giáo sư đã truyền cảm hứng cho rất nhiều lớp học trò chúng tôi”.

Lớp lớp học trò trưởng thành cũng là lúc mái tóc thầy đã bạc màu, nhưng sự say mê và cống hiến đối với công tác giảng dạy thì vẫn luôn đầy ắp trong trái tim người thầy. Với những đóng góp cho sự nghiệp giáo dục, thầy giáo Mai Xuân Hiên đã được Học viện Quân y công nhận 4 năm giáo viên dạy giỏi và được Bộ Quốc phòng công nhận giáo viên giỏi cấp Bộ, Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh tặng “Kỷ niệm chương vì thế hệ trẻ”, Bộ Giáo dục và Đào tạo tặng “Kỷ niệm chương vì sự nghiệp giáo dục”.

Trong suốt 35 năm công tác tại Khoa Hồi sức cấp cứu, Bệnh viện Quân y 103, người thầy giáo, thầy thuốc ấy đã mang hết tinh thần, trí tuệ phục vụ bộ đội, nhân dân, không ngừng nâng cao chất lượng điều trị, cứu chữa nhiều bệnh nhân nặng, hiểm nghèo thành công, luôn luôn được bộ đội và nhân dân thương yêu, quý trọng.

Đại tá, PGS, TS, bác sĩ Mai Xuân Hiên (thứ hai từ phải sang) đón nhận danh hiệu Thầy thuốc Nhân dân.

Với tất cả thành tích xuất sắc phục vụ Quân đội và những cống hiến cho ngành y, Đại tá, PGS, TS, bác sĩ Mai Xuân Hiên đã được Nhà nước trao tặng Huân chương Chiến công hạng Nhất, hạng Ba và Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng Nhì. Trong nghiên cứu khoa học, ông vinh dự được nhà nước trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về tham gia đề tài khoa học công nghệ “Cụm công trình ghép tạng” và Bộ Y tế tặng thưởng “Huy chương vì sức khỏe nhân dân”.

Người thầy thuốc luôn phải giữ được nhiệt huyết cống hiến hết mình cho sự nghiệp cứu người, đặt bệnh nhân lên trên hết. Cùng với đó, trau dồi tài năng và chuyên môn để tìm ra những phương thuốc hữu hiệu giúp con người đương đầu với bệnh tật. Những phẩm chất y đức sáng ngời đều được hội tụ trong con người đáng kính của Thầy thuốc Nhân dân Mai Xuân Hiên.

Mặc dù đã nghỉ hưu nhưng ngọn lửa đam mê của người thầy thuốc, thầy giáo Mai Xuân Hiên vẫn cháy bỏng. Ông tiếp tục tham gia công tác khám chữa bệnh phục vụ nhân dân và đảm nhận vai trò Ủy viên Ban Chấp hành Hội hồi sức cấp cứu và chống độc Việt Nam. Người thầy ấy vẫn ngày ngày miệt mài mang tài năng và trí tuệ dẫn dắt lớp lớp học trò, để họ lại tiếp nối truyền thống trở thành những bác sĩ tài đức, hết lòng vì người bệnh...

TƯỜNG VY