Một quyết định không công bằng của Hội đồng châu Âu

Trong suốt quá trình Ủy ban châu Âu (EC) chính thức tiến hành điều tra vụ việc Việt Nam bán phá giá giày mũ da vào thị trường châu Âu từ năm 2005 cho đến nay, Việt Nam đã nhiều lần khẳng định rằng các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh giày dép Việt Nam không bán phá giá. Tuy nhiên, ngày 22-12 vừa qua, Hội đồng châu Âu đã gia hạn áp thuế chống bán phá giá thêm 15 tháng đối với giày mũ da của Việt Nam vào châu Âu. Đây là quyết định không công bằng, không khách quan và không phản ánh đúng bản chất vụ việc. Thứ trưởng Bộ Công thương Lê Danh Vĩnh đã khẳng định như vậy trong cuộc họp báo chiều 23-12.

Đi ngược lại chính sách tự do hóa thương mại của EU

Theo Thứ trưởng Lê Danh Vĩnh, đa số các doanh nghiệp Việt Nam là doanh nghiệp vừa và nhỏ, hình thức sản xuất kinh doanh chủ yếu là gia công, thị phần giày da Việt Nam trong tổng mức nhập khẩu của cộng đồng châu Âu chỉ ở mức trên dưới 10%, nên không thể dùng biện pháp bán phá giá nhằm bóp méo cạnh tranh và đe dọa việc sản xuất, kinh doanh của các nhà sản xuất châu Âu. Thứ trưởng Lê Danh Vĩnh khẳng định, mặt hàng giày mũ da nhập khẩu từ Việt Nam không gây ra thiệt hại và cũng không phải là nguyên nhân gây thiệt hại cho ngành công nghiệp giày châu Âu.

Thứ trưởng Lê Danh Vĩnh (giữa) tại buổi họp báo chiều 23-12.

Tại cuộc họp của Ủy ban tư vấn chống bán phá giá của EU ngày 19-11-2009 có tới 14 nước phản đối việc kéo dài thời gian áp thuế, tức là với tỉ lệ quá bán (14/27). Các thành viên tham gia vào Ủy ban tư vấn này, gồm  những chuyên gia có kinh nghiệm, đã phân tích rằng, việc kéo dài thời gian áp thuế là không cần thiết. Những phân tích nêu rõ, bên khởi kiện là các nhà sản xuất giày châu Âu không phải gánh chịu những thiệt hại trong giai đoạn hiện nay, thị phần của các nhà sản xuất châu Âu vẫn duy trì ở mức ổn định trong giai đoạn điều tra rà soát so với năm 2006. Các phân tích cũng chỉ ra nhiều yếu tố khách quan lẫn chủ quan khác nhau dẫn đến những tác động tiêu cực cho các nhà sản xuất giày châu Âu mà không phải do việc nhập khẩu giày của Việt Nam vào thị trường châu Âu gây ra. Cụ thể, bản thân các điều kiện sản xuất giày của châu Âu không cho phép có thể sản xuất ra một lượng lớn sản phẩm giày dép đủ để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng tại châu Âu. Việc thiếu hụt một số lượng lao động có tay nghề và sẵn sàng làm việc trong lĩnh vực da giày cũng là một thách thức lớn đối với ngành công nghiệp giày châu Âu. Những vấn đề nội tại của ngành công nghiệp châu Âu khiến cho chi phí sản xuất đầu vào tại châu Âu ở mức cao hơn so với mặt bằng các nước khác chính là nguyên nhân cơ bản làm giảm khả năng cạnh tranh, dẫn đến giảm lợi nhuận của các nhà sản xuất giày châu Âu. Thực tế cũng cho thấy, do yếu tố hiệu quả về mặt kinh tế, các nhà sản xuất châu Âu đang có xu hướng khá rõ ràng về việc dần chuyển dịch sản xuất sang các nước thứ ba.

Tuy nhiên, cuộc họp của đại sứ 27 nước EU ngày 17-12 vừa qua lại có một kết quả ngược lại với số phiếu phản đối đề xuất gia hạn áp thuế chống bán phá giá đối với giày mũ da Việt Nam là 13, trong khi có 14 nước bỏ phiếu thuận với đề xuất này. Điều này đồng nghĩa với việc Hội đồng châu Âu nhất trí ra quyết định gia hạn áp thuế chống bán phá giá đối với giày mũ da Việt Nam. “Có thể nói, cuộc bỏ phiếu ngày 17-12 là cuộc bỏ phiếu của các nhà chính trị. Điều này phản ánh nội bộ của EU đã có sự không đồng nhất, có những quốc gia đã thay đổi lập trường của mình. Đây có thể coi là sự thỏa hiệp của các nước trong EU. Đây cũng thể hiện một quyết định chính trị không gắn với bản chất của vấn đề mang tính kĩ thuật”, ông Bạch Văn Mừng, Cục trưởng Cục quản lí cạnh tranh, Bộ Công thương khẳng định.

Việc Hội đồng châu Âu ra quyết định gia hạn thuế chống bán phá giá thêm 15 tháng là đi ngược lại với chính sách nhất quán của cộng đồng châu Âu là ủng hộ, cổ súy và thúc đẩy xu thế tự do hóa thương mại và kiên quyết phản đối, chống lại sự quay lại của chủ nghĩa bảo hộ, nhất là thông qua sự lạm dụng các công cụ phòng vệ thương mại như chống bán phá giá, đồng thời tăng cường và mở rộng các chương trình trợ giúp cho các nước chậm phát triển và đang phát triển có thu nhập thấp, trong đó có Việt Nam. “Hơn nữa, quyết định này cũng làm giảm tác dụng của các chương trình xóa đói, giảm nghèo mà cộng đồng châu Âu đã dành cho Việt Nam và đi ngược lại chính quan điểm của đa số nước thành viên châu Âu tại cuộc họp của Ủy ban tư vấn chống bán phá giá ngày 19-11 vừa qua”, ông Vĩnh cho hay.

Gây thiệt hại cho người tiêu dùng EU và người sản xuất Việt Nam

Theo Thứ trưởng Lê Danh Vĩnh, quyết định gia hạn áp thuế chống bán phá giá thêm 15 tháng đối với giày mũ da Việt Nam đã gây ảnh hưởng không nhỏ đến ngành công nghiệp da giày Việt Nam, nơi sử dụng hơn 650.000 lao động với đa số là lao động nữ. Ngành công nghiệp da giày Việt Nam hiện đang phải chịu tác động hết sức tiêu cực do đồng thời bị áp thuế chống bán phá giá đối với mặt hàng giày mũ da xuất khẩu sang cộng đồng châu Âu và nhất là vừa qua Cộng đồng châu Âu đã loại mặt hàng giày dép xuất khẩu của Việt Nam khỏi diện được hưởng ưu đãi thuế quan phổ cập (GSP) trong giai đoạn 2009 - 2011. Vì vậy, kim ngạch xuất khẩu giày dép của Việt Nam vào thị trường châu Âu đã giảm sút đáng kể. Trong 9 tháng đầu năm 2009, tổng kim ngạch giày dép xuất khẩu của Việt Nam vào EU ước đạt 1,6 tỉ USD, giảm 11,2% so với cùng kì năm 2008.

Việc áp thuế chống bán phá giá đối với giày mũ da Việt Nam gây nhiều thiệt hại cho các doanh nghiệp Việt Nam nhưng cũng gây thiệt hại không nhỏ cho người tiêu dùng cũng như các nhà nhập khẩu, nhà phân phối và nhà bán lẻ châu Âu bởi thuế được áp sẽ được tính vào giá bán mà người tiêu dùng châu Âu cuối cùng phải gánh chịu. Theo con số mà Bộ Công thương nắm được, riêng ở Anh, tiền thuế đối với mặt hàng giày mũ da Việt Nam đã lên tới 300 triệu ơ-rô, tính cả châu Âu lên tới 1,5 tỉ ơ-rô. Cho nên, ngay từ khi EC quyết định rà soát cũng như trong quá trình rà soát và trong giai đoạn ra quyết định, hiệp hội các nhà bán lẻ, nhóm nhà sản xuất giày đi ngoài nhà, Liên đoàn công nghiệp thể thao châu Âu liên tục họp báo, ra thông cáo báo chí để bày tỏ sự thất vọng và kịch liệt phản đối quyết định…

Bài và ảnh: KIM OANH