Cuộc gặp gỡ với cán bộ, chiến sĩ đảo Đá Tây, huyện đảo Trường Sa tuy ngắn nhưng để lại trong tôi những ấn tượng khó quên. Nhưng ấn tượng nhất với tôi là chuyện về lòng hồ trên biển. Lòng hồ ở đảo Đá Tây như một cái âu thuyền mà tạo hóa đã ban tặng cho con người để hóa giải trong cơn nguy khốn. Kỳ thực khi nghe Đảo trưởng Nguyễn Xuân Triệu đề cập đến hoạt động của đảo đối với lòng hồ, nhất là cán bộ, chiến sĩ trên đảo đã hướng dẫn cho hàng trăm tàu, thuyền và hàng nghìn ngư dân đang đánh cá trên vùng biển Trường Sa vào lòng hồ tránh trú khi bão tố ập đến, nhờ đó mà nhiều năm qua không biết bao nhiêu tàu, thuyền của ngư dân thoát nạn.

Vì sao giữa đại dương mênh mông lại có lòng hồ mà tàu thuyền nào vào được ở đó coi như là vào nơi an toàn nhất trên biển trong gió bão? Cái gì làm nên điều kỳ diệu ấy? Như bắt trúng mạch, Đảo trưởng Triệu trả lời ngay: Đối với khu vực biển thuộc quần đảo Trường Sa thì các dạng gọi là lòng hồ như ở khu vực đảo Đá Tây là không ít. Ở lòng hồ này thiên nhiên còn ban tặng cho một luồng lạch tự nhiên để tàu bè có thể vào ra một cách dễ dàng. Các lòng hồ khác, chỉ là lòng hồ khép kín. Bởi thực chất lòng hồ chính là miệng núi lửa được hình thành từ cách đây hàng triệu năm, còn các rặng san hô xung quanh lòng hồ, tức xung quanh miệng núi lửa chính là kết quả phát triển của những cấu trúc nham thạch từ thời xa xưa. Tất nhiên, nếu ta giữ gìn tốt, bảo đảm môi trường tốt thì các rặng san hô vô giá ấy sẽ ngày càng phát triển và chính nó sẽ là tấm lá chắn khổng lồ hóa giải mọi cơn sóng dữ do bão tố tạo thành. Chính rặng san hô đang trải rộng cách mặt nước 3 đến 4m là chiếc đũa thần hóa giải những con sóng lớn từ ngoài đánh vào, càng vào gần lòng hồ, sóng càng nhỏ lại do sức cản của dải san hô rộng lớn. Nếu như ở phía ngoài rìa san hô, khi bão xuất hiện với sức gió có thể lên cấp 11 hoặc cấp 12 thì ngay lập tức trên biển sẽ hình thành những con sóng cao hàng chục mét, hết sức dữ dội. Thế nhưng, khi các con sóng vào đến rìa san hô, đặc biệt là khi nó vào đến lòng hồ thì tự nó chỉ còn cấp 8, cấp 9. Nhờ thế mà độ hiểm nguy bởi sóng to gió cả được hình thành từ các cơn bão lớn sẽ được hóa giải, tàu thuyền của ngư dân được bình yên. Để vào được lòng hồ trú bão, các loại tàu, thuyền chỉ có thể đi theo một luồng lạch tự nhiên, duy nhất và hoa tiêu là những cán bộ, chiến sĩ đảo Đá Tây... Mỗi năm, vào mùa mưa bão, chỉ huy đảo lên kế hoạch trực SSCĐ, có bộ phận trực lòng hồ để làm hoa tiêu dẫn tàu, thuyền vào tránh bão; có bộ phận theo dõi qua điện đài và qua truyền hình, khi nghe thấy tin bão thì ngay lập tức báo cáo chỉ huy và bắn pháo hiệu để tàu, thuyền của ngư dân biết, nhanh chóng đưa tàu thuyền vào lòng hồ để tránh trú bão... Những lúc như thế, yếu tố khẩn trương, quyết liệt, tinh thần kiên cường để chống chọi với diễn biến khó lường của bão tố để cứu giúp nhân dân được cán bộ, chiến sĩ đảo Đá Tây thể hiện bằng hành động cụ thể.

Tôi lặng người trước những thông tin vượt quá sức tưởng tượng của mình và thầm cảm ơn trời đất bởi những điều vô cùng kỳ diệu đó. Trong chiều sâu cảm nhận, tôi cho rằng bài học về quản lý và bảo tồn lòng hồ của quân và dân trên quần đảo, trong đó có cán bộ, chiến sĩ đảo Đá Tây là một trong những bài học có ý nghĩa nhất trong chuyến đi này.

VŨ VĂN THOẠI