Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ năm 1954 dẫn đến thắng lợi hoàn toàn cuộc kháng chiến trường kỳ của nhân dân ta chống thực dân Pháp xâm lược, trở thành tiếng kèn xung trận, là niềm tự hào của các dân tộc thuộc địa trong cuộc chiến tranh giải phóng. Ngày nay, khi tình hình quốc tế đã có nhiều thay đổi với những biến động khôn lường, nhưng Điện Biên Phủ vẫn là tấm gương tiêu biểu về tinh thần khát khao độc lập, hòa bình, hạnh phúc, tự do của tất cả các dân tộc.

Lịch sử thế giới đã từng diễn ra nhiều trận đánh rất nổi tiếng, quy mô sử dụng lực lượng lớn hơn trận Điện Biên Phủ rất nhiều, nhưng về tầm vóc và ý nghĩa, trận Điện Biên Phủ thực sự đã làm thay đổi một thời đại trong lịch sử nhân loại. Trước trận Điện Biên Phủ, trong suốt 500 năm, chưa từng có một nước thuộc địa nào đánh thắng được cuộc chiến tranh xâm lược của một đế quốc lớn; chưa có một nước thuộc địa nào dùng phương pháp hòa bình mà buộc chủ nghĩa đế quốc trao trả độc lập thực sự.

Điện Biên Phủ là thắng lợi đầu tiên của các dân tộc thuộc địa trước đội quân xâm lược nhà nghề của một đế quốc lớn. Lần đầu tiên ở các nước thuộc địa, toàn bộ một đội quân xâm lược nhà nghề gồm 16.200 người, được trang bị hiện đại, được tiếp tế đầy đủ… đã bị tiêu diệt, bị bắt sống và phải đầu hàng. Đây là kết quả của cuộc kháng chiến lâu dài, bền bỉ không cân sức của một dân tộc “nhược tiểu” đã bị xóa tên trên bản đồ thế giới hơn 80 năm, chống lại một trong những đế quốc hùng mạnh nhất, có nền kinh tế phát triển cao và nhiều kinh nghiệm tiến hành chiến tranh xâm lược.

Chiến thắng Điện Biên Phủ là một đòn đột phá, thúc đẩy sự tan rã của chủ nghĩa thực dân, mở đầu cho một thời đại mới, thời đại đứng lên giành độc lập của các dân tộc thuộc địa. Trong vòng 20 năm sau trận Điện Biên Phủ, phong trào giải phóng dân tộc trên thế giới đã làm sụp đổ hệ thống thuộc địa của chủ nghĩa thực dân lập ra trong suốt 500 năm với hơn 100 nước giành được độc lập ở những mức độ khác nhau.

Với chiến thắng Điện Biên Phủ, lần đầu tiên, một dân tộc nhỏ với một nền kinh tế nông nghiệp lạc hậu, chưa đủ trình độ công nghệ để sản xuất ra một khẩu súng trường hoàn chỉnh, nhưng có thể tạo ra sức mạnh quân sự đánh bại cuộc chiến tranh xâm lược của một đế quốc lớn, có quân đội xâm lược nhà nghề, trang bị vũ khí kỹ thuật hiện đại hơn hẳn.

Chiến thắng Điện Biên Phủ là một sự kiện chính trị của thời đại. Không phải ngẫu nhiên các chính trị gia, các tướng lĩnh, các nhà sử học, các ký giả nước ngoài đều đánh giá rất cao chiến thắng Điện Biên Phủ. Trong bài viết nhân kỷ niệm 30 năm chiến thắng Điện Biên Phủ, trên tờ Thời báo Niu Yooc ngày 7-5-1984, Đơ-rin Mít-đơn-tơn, ký giả người Mỹ đánh giá: “Đây là một trong 16 trận tạo ra bước ngoặt trong chiến tranh hiện đại thế kỷ XX, có tác dụng làm thay đổi chiều hướng lịch sử chiến tranh”. Trên tạp chí Le Nouvel Observateur ngày 8-4-1984, hai nhà sử học Pháp G.Bu-đa-ren và F.Ca-vi-ô-li cho rằng: “Điện Biên Phủ là một trong những trận giao chiến đã làm thay đổi số phận thế giới”. Còn Giuyn Roa, ký giả kiêm sử gia, nguyên đại tá quân viễn chinh Pháp, trong cuốn sách “Trận Điện Biên Phủ”, xuất bản năm 1963 khẳng định: “Trên toàn thế giới, trận Oa-téc-lô cũng ít có tiếng vang hơn. Điện Biên Phủ thất thủ gây ra một sự kinh hoàng ghê gớm. Đó là một trong những thất bại lớn của phương Tây, báo hiệu sự tan rã của các thuộc địa và sự cáo chung của một nền cộng hòa. Tiếng sấm của sự kiện Điện Biên Phủ vẫn còn âm vang”.

Đại tá, Tiến sĩ Vũ Tang Bồng