Nhận diện điểm nghẽn pháp lý với kinh tế tư nhân để tháo gỡ kịp thời

Đảng, Nhà nước rất quan tâm tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp

Tại Hội thảo “Nhận diện các yếu tố cản trở và kiến nghị hoàn thiện thể chế, pháp luật để thúc đẩy kinh tế tư nhân phát triển” do Tạp chí Dân chủ và Pháp luật (Bộ Tư pháp) vừa tổ chức, các chuyên gia, doanh nhân nêu ra nhiều vướng mắc thể chế và kiến nghị có giải pháp tháo gỡ. Theo Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Ngọc: “Chưa bao giờ Đảng ta quan tâm đến kinh tế tư nhân như hiện nay”. Dấu mốc quan trọng để tạo động lực mới cho kinh tế tư nhân phát triển là Nghị quyết số 68-NQ/TW năm 2025 về phát triển kinh tế tư nhân, với sự khẳng định rất rõ: “Kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng nhất của nền kinh tế quốc dân”, đồng thời đưa ra mục tiêu đến năm 2030, cả nước có 2 triệu doanh nghiệp, khu vực kinh tế tư nhân đóng góp 55-58% GDP; đến năm 2045, kinh tế tư nhân phải trở thành động lực phát triển hàng đầu.

Để đạt được mục tiêu mang tính đột phá đó, Nghị quyết 68 và Nghị quyết số 66-NQ/TW về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới đã nhấn mạnh yêu cầu phải rà soát, hoàn thiện hệ thống pháp luật, không chỉ để quản lý mà còn để kiến tạo phát triển cho các thành phần kinh tế. Bộ Tư pháp được giao nhiệm vụ phối hợp với các bộ, ngành, địa phương nhận diện những điểm nghẽn của thể chế, pháp luật hiện hành để kịp thời sửa đổi, bổ sung. Tại kỳ họp Quốc hội vừa qua đã có một “kỷ lục” về số lượng luật được ban hành và sửa đổi, trong đó nhiều luật tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, tạo hành lang pháp lý cho vận hành chính quyền địa phương hai cấp và cho phát triển kinh tế. Bộ Tư pháp cùng các bộ, ngành đang tiếp tục nghiên cứu, nhận diện điểm nghẽn để hoàn thiện thể chế, nhất là trong các lĩnh vực trọng yếu như đất đai, đầu tư, chính sách ưu đãi.

“Thực tế cho thấy cộng đồng doanh nghiệp tư nhân Việt Nam còn nhiều hạn chế và khó khăn. Nhưng cũng chính vì thế, chúng ta càng cần những chính sách thiết thực, minh bạch, dễ tiếp cận, để họ có điều kiện phát triển đúng nghĩa chứ không chỉ mang tính hình thức”, Thứ trưởng Nguyễn Thanh Ngọc nói.

Ảnh minh họa:vtv.vn

Những rào cản khiến doanh nghiệp tư nhân khó phát triển

Một trong những rào cản mà các doanh nghiệp tư nhân đang phải đối mặt, đó là tình trạng “tái sinh thủ tục hành chính”. TS Đỗ Ngọc Thịnh, Chủ tịch Liên đoàn Luật sư Việt Nam cho biết: Từ năm 2011, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành đề án cắt giảm thủ tục hành chính. Mỗi năm, Liên đoàn Luật sư Việt Nam cử 40 luật sư cùng tham gia vào nỗ lực cắt giảm thủ tục hành chính của Chính phủ, nhưng vẫn chưa đạt được kết quả như mong muốn.

Một vấn đề khác được các diễn giả nhắc tới là luật và chính sách không thiếu, nhưng hiệu quả thực thi thì còn hạn chế. Cụ thể, Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa năm 2017 cùng nhiều nghị quyết, nghị định đã quy định rất nhiều ưu đãi cho doanh nghiệp nhỏ và vừa. Song, theo Chủ tịch Hiệp hội Pháp chế doanh nghiệp Nguyễn Duy Lãm, vấn đề nằm ở khâu thực hiện: “Chính sách thì đầy đủ, nhưng khi triển khai, doanh nghiệp ít khi tiếp cận được. Có khi thủ tục hỗ trợ còn phức tạp hơn cả thủ tục kinh doanh”.

Phó chủ tịch Thường trực Hiệp hội Doanh nghiệp dược Việt Nam Trần Thị Thư cho rằng, việc cắt giảm thủ tục hành chính đôi khi chỉ mang tính hình thức, doanh nghiệp vẫn phải làm lại nhiều giấy phép, mất thời gian và cơ hội kinh doanh. Tại địa phương, việc phân cấp còn gặp trở ngại do thiếu nhân lực và cơ sở vật chất...

Những điểm nghẽn này làm giảm sức cạnh tranh của doanh nghiệp tư nhân-vốn được kỳ vọng là một động lực quan trọng nhất của nền kinh tế.

Nên có cơ chế giám sát độc lập

Để khắc phục hiện tượng "tái sinh thủ tục hành chính" và bảo đảm tính hiệu quả của các quy định, đại biểu Quốc hội Phan Đức Hiếu (Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội) đề nghị xây dựng Bộ tiêu chí rà soát và bãi bỏ quy định pháp luật, đóng vai trò như “thước đo” thống nhất để nhận diện điều kiện kinh doanh không cần thiết, quy định chồng chéo, quy định gây chi phí tuân thủ cao nhưng lợi ích thấp; thiết kế quy trình rà soát độc lập, bảo đảm sự tham gia thực chất của chuyên gia và cộng đồng doanh nghiệp; cân nhắc thành lập Ủy ban Cải cách thể chế trực thuộc Chính phủ. Bộ Tư pháp giữ vai trò “người gác cổng” quy trình pháp lý-từ tiêu chuẩn hóa kỹ thuật lập quy đến thẩm định tính hợp hiến, hợp pháp và thống nhất của văn bản.

Tuy nhiên, đại biểu Phan Đức Hiếu cho rằng, cải cách sẽ “rất khó khăn” nếu chỉ xuất phát đơn lẻ từ các cơ quan thực thi pháp luật. Vì vậy, một cơ quan giám sát độc lập, có thẩm quyền liên ngành, có năng lực phân tích định lượng, định tính mạnh mẽ sẽ là mảnh ghép hoàn thiện hệ sinh thái cải cách.

Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Ngọc đồng tình với việc cần một tổ chức độc lập, chuyên trách để nghiên cứu và nhận diện khách quan, toàn diện các điểm nghẽn và cần có bộ tiêu chí để xác định chính xác những bất cập về thể chế, pháp luật. Bộ Tư pháp đã nghiên cứu cách tiếp cận đa chiều: Lấy ý kiến giới khoa học và chuyên gia; lấy ý kiến của cơ quan quản lý; lấy ý kiến từ chính đối tượng chịu sự điều chỉnh. “Chẳng hạn, doanh nghiệp nêu ra 10 bất cập, nhưng cơ quan quản lý chỉ công nhận 4, giới khoa học xác định 5. Cuối cùng, phải chọn ra “mẫu số chung”, ưu tiên những vấn đề lớn, sát thực tế. Bởi có những bất cập doanh nghiệp nêu chỉ xuất phát từ lợi ích riêng, chưa hài hòa với lợi ích của Nhà nước và xã hội, mà pháp luật là để bảo đảm sự hài hòa lợi ích của Nhà nước-doanh nghiệp-xã hội”, Thứ trưởng Nguyễn Thanh Ngọc nói.

CHIẾN THẮNG

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Kinh tế xem các tin, bài liên quan.