Chiếc máy bay được Nhà nước công nhận là Bảo vật Quốc gia trong đợt đầu (năm 2012) này cũng là chiếc tiên phong trong việc tìm ra cách đánh B-52 hiệu quả nhất trong 12 ngày đêm khói lửa của trận chiến Hà Nội-Điện Biên Phủ trên không cuối tháng 12-1972. Có 3 phi công từng sử dụng chiếc MiG này là Đinh Tôn, Vũ Đình Rạng và Phạm Tuân.
    |
 |
|
Máy bay MiG-21 số hiệu 5121 trưng bày tại sân sau của Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam. Ảnh: Phúc Thắng. |
Lần đầu tiên, phi công Đinh Tôn được lệnh xuất kích vào đêm 4-10-1971, anh phát hiện 2 chiếc B-52 nhưng ở thế đối đầu không đánh được, anh đành quay về và hạ cánh an toàn tại sân bay Thọ Xuân, Thanh Hóa. Người kế tiếp là Vũ Đình Rạng. Đêm 20-11-1971, anh cất cánh từ sân bay Anh Sơn, Nghệ An. Khi bật radar phát hiện thấy có B-52 ở phía trước cách mình 15km, đồng chí tăng tốc đến cự ly 8km thì phóng tên lửa. Lúc vòng trở lại thấy 1 chiếc B-52 khác, đồng chí bắn tiếp quả tên lửa thứ 2 rồi nhanh chóng thoát ly và tìm cách hạ cánh. Lần này, chiếc B-52 của địch bị thương phải lết về hạ cánh ở sân bay Tasli, Thái Lan. Tuy trận đánh chưa được như ý nhưng đủ cơ sở để khẳng định rằng MiG-21 của ta hoàn toàn có thể bắn rơi B-52 của Mỹ.
Người thứ ba sử dụng chiếc MiG này để đánh B-52 là phi công Phạm Tuân. Chiều ngày 27-12-1972, đồng chí Phạm Tuân được lệnh cơ động từ Nội Bài lên sân bay Yên Bái. Khoảng 21 giờ cùng ngày, anh được lệnh xuất kích. Được sở chỉ huy dẫn đường, đồng chí phát hiện 2 chiếc B-52 và một tốp F-4 hộ tống. Khi còn cách mục tiêu khoảng 2-3km, anh bình tĩnh kiểm tra đường ngắm và bắn liền 2 quả tên lửa K13. Khi nhìn thấy một quầng lửa đỏ rực rơi xuống, anh tắt tăng lực bật ngửa máy bay vòng trái xuống độ cao 2.000m và hạ cánh an toàn.
Trận đánh đêm 27-12-1972 là lần đầu tiên Không quân Việt Nam bắn rơi B-52, “pháo đài bay” được coi là bất khả xâm phạm của không quân Mỹ, góp phần đập tan cuộc tập kích đường không chiến lược quy mô lớn bằng máy bay B-52 của đế quốc Mỹ vào Hà Nội, Hải Phòng trong 12 ngày đêm cuối năm 1972. Trong suốt quá trình chiến đấu, ngoài chiếc B-52 bị đồng chí Phạm Tuân bắn hạ, chiếc MiG-21 này còn bắn rơi được 4 máy bay nữa của Mỹ, góp phần làm nên chiến công vang dội của Không quân Việt Nam.
HOÀNG LAN-THUẬN NGUYỄN