Tôi gặp ông Toàn không phải tại nơi hằng ngày ông gắn bó-Nghĩa trang liệt sĩ huyện Phú Xuyên, mà tại buổi giao lưu biểu dương tập thể, cá nhân CCB-thương binh gương mẫu, tiêu biểu học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh tháng 7-2017, do Hội CCB TP Hà Nội phối hợp với các đơn vị tổ chức. Ông là 1 trong 8 cá nhân được UBND TP Hà Nội tặng danh hiệu “Người tốt, việc tốt” và đây là lần thứ hai ông được nhận danh hiệu cao quý này. Nhìn dáng ông khắc khổ, nhưng đằng sau dáng vẻ ấy là tấm lòng và trái tim đầy nhân ái.
Cựu chiến binh Nguyễn Khánh Toàn.
Ông Nguyễn Khánh Toàn sinh ra tại Ngọc Hà, Hà Nội, trong một gia đình cách mạng, có mẹ là nữ tình báo từng công tác tại nước bạn Cam-pu-chia và mất ở đó. Tháng 7-1967, mặc dù đang là thầy lang có uy tín tại địa phương, nhưng ông vẫn bỏ nghề, tình nguyện lên đường nhập ngũ vào đơn vị Q16, trực thuộc Bộ Tổng tư lệnh, chiến đấu tại chiến trường miền Đông Nam Bộ. Ông tham gia nhiều trận đánh ác liệt trên các địa bàn như: Lai Khê, Bến Cát, Trảng Bàng, Đồng Dù… Đến tháng 8-1968, ông bị thương nặng, phải chuyển về tuyến sau điều trị. Thực tế thương tật của ông là 67% nhưng ông vẫn xin rút xuống để được ở lại chiến trường chiến đấu đến tháng 6-1976 mới phục viên.
Tìm hiểu chúng tôi được biết, Nghĩa trang liệt sĩ huyện Phú Xuyên rộng 1ha, suốt bao năm nay, nghĩa trang lúc nào cũng sạch sẽ; ngày rằm, Mồng Một và các ngày nghỉ trong tuần đều ấm áp khói hương. Hương, hoa ấy do chính ông Toàn bỏ tiền mua (tiền từ nguồn thu là những cây thuốc nam được ông hái lượm trên rừng về trồng xung quanh nghĩa trang để bán cho những người thu mua)... Vốn là người vào sinh ra tử, chứng kiến sự tàn khốc của chiến tranh và sự hy sinh anh dũng của biết bao đồng đội, nên sau khi nghỉ công tác ở địa phương (năm 1985), ông đã đề xuất với chính quyền địa phương tự nguyện trông nom nghĩa trang liệt sĩ. Dưới bàn tay chăm sóc của ông Nguyễn Khánh Toàn, hơn 30 năm qua, Nghĩa trang liệt sĩ huyện Phú Xuyên luôn khang trang, sạch đẹp.
Bài và ảnh: HIỀN MĨ