Với chị Loan, Cao Bằng là miền đất lạ mà thân quen, vương vấn không muốn rời xa. Trong chuyến đi ngắn ngủi, chị đã kịp đến thăm nhiều địa danh lịch sử, nơi cách đây hơn 76 năm, Bác Hồ trở về nước, cùng Trung ương Đảng lãnh đạo cách mạng, chuẩn bị Tổng khởi nghĩa Tháng Tám năm 1945. Đặc biệt, chị mong một lần được đến dâng hương Liệt sĩ Hoàng Văn Nhủng (tức Xuân Trường)-người liệt sĩ đầu tiên của Quân đội ta.

Nhà của bác Hoàng Văn Nhủng ở bản Sóc Giang, xã Sóc Hà, huyện Hà Quảng, cách trung tâm huyện hơn chục cây số, nằm cạnh đường lên Cửa khẩu Sóc Giang. Ngôi nhà cấp 4 sạch sẽ, thoáng mát, được Bộ Quốc phòng xây tặng. Trong nhà, bàn thờ liệt sĩ được đặt chính giữa, phía trên là danh sách 34 chiến sĩ Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân được lồng trong khung kính và treo trang trọng, bên cạnh là tấm Bằng Tổ quốc ghi công và nhiều phần thưởng cao quý mà Đảng, Nhà nước, quân đội trao tặng đồng chí Hoàng Văn Nhủng.

Câu chuyện về trận đánh thứ 3 của Đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân và tấm gương hy sinh anh dũng của đồng chí Hoàng Văn Nhủng được tái hiện từ những tư liệu lịch sử, ngay trong chính ngôi nhà của người liệt sĩ đầu tiên...

Sau hai trận Phai Khắt và Nà Ngần thắng lợi giòn giã, đêm 4-2-1945, bộ đội ta đánh tiếp trận thứ 3 vào đồn Đồng Mu (Bảo Lạc, Cao Bằng). Đồn Đồng Mu nằm trên một điểm cao, do tên quan ba Pháp chỉ huy, có hàng trăm lính khố xanh, được trang bị đầy đủ vũ khí. Nửa đêm 4-2, trời tối đen như mực, bộ đội được lệnh tấn công vào đồn. Địch bắn ra như vãi đạn. Đồng chí Hoàng Văn Nhủng, Tiểu đội trưởng Tiểu đội 1 trong lúc chiến đấu quả cảm đã bị trúng đạn và anh dũng hy sinh ngay trên mảnh đất quê hương.

Ngày 19-8-1961, liệt sĩ Hoàng Văn Nhủng được Thủ tướng Chính phủ cấp Bằng Tổ quốc ghi công. Để khắc ghi tên tuổi người chiến sĩ đã anh dũng hy sinh bảo vệ quê hương, xã Đồng Mu-nơi diễn ra trận đánh năm xưa, được đổi tên thành xã Xuân Trường -bí danh của người con Cao Bằng, người liệt sĩ đầu tiên của Quân đội ta. Xã Sóc Hà, huyện Hà Quảng, quê hương của liệt sĩ Hoàng Văn Nhủng đã được Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân thời kỳ tiền khởi nghĩa và kháng chiến chống Pháp.

Đồng chí Nông Đức Thuận, Chủ tịch UBND xã Sóc Hà bộc bạch: “Đã bao lần tôi được nghe kể về gương chiến đấu, hy sinh dũng cảm của liệt sĩ Hoàng Văn Nhủng, nhưng lần nào cũng trào dâng cảm xúc”. Nắm chặt tay chị Loan trước lúc chia tay, anh Thuận nhỏ nhẹ: "Nhân dân Sóc Hà nói riêng, Hà Quảng nói chung luôn phát huy truyền thống “kiên trung trong chiến đấu, gương mẫu trong thời bình”, xây dựng quê hương ngày càng giàu mạnh, xứng đáng với sự hy sinh anh dũng của thế hệ cha anh đi trước".

THẢO NGUYÊN