Nơi thời gian lắng đọng
Sau những ngày nắng như đổ lửa hơn 40 độ C là không khí dịu mát phảng phất mưa bụi xóa tan nóng bức hành trình tri ân của đoàn cựu chiến binh (CCB) Trung đoàn 18, Sư đoàn 325, Quân đoàn 2 trên đất lửa Quảng Trị. Nơi mà cách đây 45 năm là thời điểm Trung đoàn nổ súng chống Mỹ-ngụy lấn chiếm giới tuyến và cũng là nơi hàng nghìn cán bộ, chiến sĩ trung đoàn cùng quân dân cả nước đã có những ngày hè đỏ lửa, hiến dâng máu, xương cho đất mẹ thanh bình. Nay hơn 500 cựu chiến binh-những người còn sống cùng gia đình chính sách, con em liệt sĩ từ nhiều miền quê của Tổ quốc (Thái nguyên, Hà Tĩnh, Hà Nội, Hưng Yên, Hải phòng, Khánh Hòa, Quảng Trị, Nghệ An, Đồng Nai, Đồng Tháp…), lại tụ họp tại Nghĩa Trang Liệt sĩ xã Hải Phú, huyện Hải Lăng, tỉnh Quảng Trị để viếng hương hồn gần 2.000 người con trung hiếu của Tổ quốc (trong đó có hơn 500 liệt sĩ là cán bộ, chiến sĩ Sư đoàn 325).
Cựu chiến binh Trung đoàn 18 thắp nén tâm nhang cho các liệt sĩ tại Nghĩa trang Liệt sĩ Hải Phú.
Đại tá Vũ Trọng Hóa, Trưởng ban liên lạc CCB Trung đoàn 18, người “đầu tầu” hoạt động tri ân cho biết:
- Đối với bộ đội thời chiến, tình đồng chí giữa cái sống, cái chết rất sâu đậm. Được thắp nén tâm nhang cho đồng đội hy sinh là ước nguyện chung của tất cả mọi người. Thậm chí có những CCB không đi được, khi nghe anh, em tổ chức tri ân cũng thành tâm đóng góp như: Đồng chí Hồ Nhị Quyên, nguyên Chính ủy Trung đoàn, năm nay 88 tuổi, bị tai biến không vào được gửi 15 triệu đồng để khói hương; đồng chí Nguyễn Trường Kỳ, nguyên Trợ lý Thanh niên của Trung đoàn, (thị trấn Như Quỳnh, huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên) nghe tin đội CCB tu tạo nghĩa trang và tổ chức cầu siêu cũng quyên góp 5 triệu đồng…
Cựu chiến binh Trung đoàn 18 thả hoa đăng cầu siêu cho các liệt sĩ bên bờ sông Thạch Hãn.
Từ sáng sớm, dòng người như thác đổ vào khuôn viên nghĩa trang để kịp giờ làm lễ. Sau phút mặc niệm, từng đoàn CCB đại diện cho ban liên lạc CCB Trung đoàn 18 các tỉnh, thành phố đến dâng hương và tỏa đi thắp hương tại các mộ liệt sĩ. Khói hương trầm, mưa bụi, tình đồng chí, đồng đội như đưa mọi người quay trở lại quá khứ theo dòng kỷ niệm. CCB Nguyễn Đắc Lê nhà ở quận Cầu Giấy (nguyên Tiểu đội trưởng, Tiểu đội 1, Trung đội 1, Đại đội 4, Tiểu đoàn 7, Trung đoàn 18), bồi hồi:
- Ngày 10-9-1972, đơn vị tôi bị trúng pháo cối của địch. Tôi và đồng chí Xuân cùng khẩu đội bị thương. Tôi bị thương vào phần mềm, đồng chí Xuân bị thương ở phổi, máu phun thành vòi. Lúc đó, y tá Hồ Ngọc Dũng đã sơ cứu. Sau lần bị thương ấy, tôi chưa gặp lại được Xuân.
Còn CCB Vương Đình Chớ, ở Trảng Bom, Đồng Nai (nguyên khẩu đội trưởng Khẩu đội 12,7mm, Đại đội 4, Tiểu đoàn 7, Trung đoàn 18), hình ảnh đồng chí, đồng đội ngã xuống luôn in đậm trong anh ở phía Đông thị xã Quảng Trị: “Khẩu đội tôi ở phía Đông có nhiệm vụ yểm trợ bộ binh và bắn máy bay bay thấp. Cứ sáng là Quảng Trị chìm trong tiếng bom, đạn. Cuộc chiến diễn ra tàn khốc. Chỉ “ùng” một tiếng là cả một đoạn hào chìm trong máu và bụi… Lớp người này ngã xuống, lớp tiếp theo đưa vào quyết tâm giữ lấy từng mét đất Thành Cổ”.
Năm nay 84 tuổi, nhưng CCB Nguyễn An Gang, ở Thành phố Hồ Chí Minh, nguyên Chính ủy Trung đoàn 18, rất khỏe khoắn bước lên từng bậc của tượng đài liệt sĩ. Kính cẩn thắp nén nhang cho đồng đội, giọng run run: “Đồng đội ơi, chúng tôi muốn đưa được đồng đội về quê nhưng không được nên chúng tôi đưa các sản vật của quê hương đến thắp hương cho đồng đội. Hơn nửa đời người âm dương cách biệt. Về đi thôi đồng đội ơi!”
Tình đồng đội thêm ấm cuộc đời
Được thành lập năm 2006, Ban liên lạc là nơi quy tụ tấm lòng các CCB Trung đoàn 18 gắn kết với nhau cùng thực hiện tri ân và hỗ trợ đồng đội gặp khó khăn hoạn nạn trong cuộc sống. Lúc đầu, phạm vi là các CCB của Trung đoàn đang công tác, học tập sinh sống tại Hà Nội (với những ý nghĩa tri ân tốt đẹp, Ban liên lạc đã phát triển, mở rộng các thành viên trên phạm vi cả nước). Một trong những việc làm thiết thực đó là vận động và hỗ trợ xây tặng nhà nghĩa tình đồng đội cho các gia đình liệt sĩ, thương binh gặp khó khăn như: Xây ngôi nhà ba gian mái bằng, trị giá gần 160 triệu đồng tặng cô Nguyễn Thị Vân, vợ của liệt sĩ Nguyễn Văn Thoa (nguyên cán bộ cấp Đại đội phó, thuộc Sư đoàn 325, hy sinh ở Thành cổ Quảng Trị) ở thôn Điền Trang, xã Thanh Xuân, huyện Thanh Hà, Hải Dương; xây 2 nhà tình nghĩa tại Tuyên Quang tặng gia đình thương-bệnh binh: Lương Xuân Toán (đã mất) và Nông Quốc Thư; một nhà tình nghĩa tại Thái Nguyên cho gia đình bệnh binh Nguyễn Văn Hùng.
CCB Vũ Trọng Hóa cho biết thêm: Một trong những hoạt động thiết thực trong công tác tri ân của CCB Trung đoàn 18 đó là vận động và quyên góp khoảng 24 tỷ đồng để xây dựng “Tượng đài chiến thắng của Sư đoàn 325”, ở phường An Đôn, thị xã Quảng Trị. Đây là một công trình văn hóa, lịch sử có ý nghĩa được xây dựng trên tổng diện tích gần 2.000m2 bao gồm cả hệ thống khuôn viên cây xanh, bồn hoa, cây cảnh, đèn chiếu sáng và đường đi bộ. Đặc biệt, trong năm 2017, một nhóm tâm nguyện các CCB Trung đoàn 18, khi đi viếng đồng đội tại Nghĩa trang Liệt sĩ Hải Phú phát hiện Tượng đài Liệt sĩ xuống cấp và các thông tin liệt sĩ khắc trên bia đá bị thời gian, mưa gió bào mòn, rêu mốc. Lòng mọi người đau xót vì chỉ thời gian ngắn nữa thôi là những nấm mồ lại khuyết danh, đồng nghĩa với đồng đội lại “hy sinh” thêm lần nữa. Với mong mỏi giữ mãi tên cho các liệt sĩ, nhóm tâm nguyện đã nhận được sự đồng lòng chung tay góp sức của Ban liên lạc vận động, quyên góp được hơn 550 triệu đồng phối hợp với chính quyền địa phương tôn tạo, trùng tu Nghĩa trang Liệt sĩ Hải Phú. Trên cơ sở đó, ngoài gần 2.000 bia mộ được tu sửa, nhóm Tâm nguyện còn làm 2 tấm bia lưu danh hơn 1.600 liệt sĩ có tên bằng đá Gra-nít và xây tường bao quanh nghĩa trang.
Điểm nhấn của hành trình tri ân lần này là đêm cầu siêu cho các vong linh liệt sĩ bên bến Bắc bờ sông Thạch Hãn. Gần một vạn đèn hoa đăng lung linh trên mặt sông hòa trong tiếng kinh cầu mong các liệt sĩ siêu thoát nơi vĩnh hằng và phù hộ cho quốc thái, dân an và Quảng Trị mãi mãi xanh tươi trong màu xanh đất trời Tổ quốc.
Bài và ảnh: VIỆT HÀ