Nóng cuộc đua trạm sạc
Trong một thập kỷ qua, ô tô điện đang cho thấy tốc độ phát triển khó tin. Năm 2012, cả thế giới chỉ có 120.000 xe điện được bán ra trong một năm. Chưa đầy 10 năm sau (năm 2021), đó là số xe tới tay người dùng trong chưa đầy… 1 tuần (theo báo cáo của Cơ quan Năng lượng quốc tế - IEA). Theo thống kê, tổng số ô tô điện đang chạy trên đường phố thế giới đã lên tới 16,5 triệu xe, gấp 3 lần con số của năm 2018.
Cùng với sự phát triển của những chiếc xe xanh, nhu cầu phủ rộng hệ thống trạm sạc ngày càng trở nên bức thiết. Theo số liệu của Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng thay thế châu Âu (European Alternative Fuels Observatory - EAFO), đến năm 2021, mới có khoảng 374.000 trụ sạc xe điện tại khu vực này, trong đó, 66% tập trung tại 5 quốc gia lớn là Hà Lan, Pháp, Italy, Đức và Anh.
Ngay cả những nước được coi là tập trung lượng lớn trụ sạc như Pháp, theo thống kê của Hiệp hội vì sự phát triển của xe điện Pháp (Avere-France), tính đến cuối tháng 10-2022, cả nước hiện mới có hơn 75.200 trụ sạc tại hơn 28.700 trạm, phục vụ hơn 1 triệu xe điện và xe hybrid đang lưu hành. Hàng loạt chính sách ưu đãi đang được nước này tung ra cho doanh nghiệp đầu tư hạ tầng như cho vay ưu đãi, bảo lãnh, giảm thuế, hỗ trợ thuê hoặc mua mặt bằng ven đường cao tốc… nhưng dựa trên số liệu thực tế, Pháp khó có thể hoàn thành mục tiêu 100.000 trụ sạc vào cuối năm 2022 - mục tiêu mà quốc gia này đã chưa thể thực hiện trong năm 2021 như kế hoạch của Tổng thống Emmanuel Macron.
Vợ chồng chị Trang Ngô (Việt kiều sinh sống tại Paris, Pháp) cho biết, để sạc xe điện ở Paris thì không khó khăn, nhưng khi đi chơi xa ở thành phố khác hoặc sang các nước lân cận, có lúc hai vợ chồng phải “tìm mỏi mắt” mới có trụ sạc thích hợp cho chiếc xe của mình. Có thể thấy, dù ngành xe điện ở Pháp đã phát triển từ rất lâu, vẫn tồn tại sự chênh lệch không nhỏ giữa nhu cầu của người dân và hạ tầng trạm sạc thực tế.
Mỹ là một trong những nước phát triển trạm sạc ô tô điện nhanh nhất thế giới với khoảng 110.000 trạm sạc công cộng tại Bắc Mỹ. Tuy nhiên, số trạm sạc này phải gánh tới 3 triệu chiếc xe điện. Đó là lí do chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden mới đây đã công bố kế hoạch chi 5 tỉ USD để phát triển trạm sạc tại xứ sở cờ hoa trong vòng 5 năm tới.
Riêng tại châu Á, hạ tầng cho xe điện gần như chỉ mới ở vạch xuất phát. Giám đốc Văn phòng Chính sách và Kế hoạch Năng lượng (EPPO) Thái Lan cho biết, nước này hiện mới đặt mục tiêu có 567 trạm sạc xe điện với khoảng hơn 13.000 bộ sạc nhanh vào năm 2030. Trong khi đó, tính tới tháng 11-2021, cả Indonesia chỉ có 219 trạm sạc xe điện (theo tờ Indonesien).
Ở góc độ người trong cuộc, ông Raymond Phùng (Việt kiều Mỹ, đang làm việc cho một hãng cung cấp dịch vụ sạc lớn tại Mỹ) cho rằng, việc mở rộng trạm sạc đòi hỏi nguồn lực rất lớn. Theo thống kê, chi phí lắp đặt mỗi trạm sạc thường (AC) tùy từng nơi có thể lên tới 10.000 USD, trong khi với những bộ sạc nhanh (DC) có thể gấp 10 lần (lên tới 135.000 USD). Bên cạnh đó là những trở ngại trong giấy phép, công tác lắp đặt… “Hạ tầng đang chưa theo kịp nhu cầu vì thiếu sự phát triển đồng bộ ngay từ đầu”, ông Raymond Phùng đánh giá.
Tầm nhìn “trạm sạc đi trước” của VinFast
Trở về Việt Nam trong chuyến công tác mới đây và chứng kiến sự phát triển của hệ thống trạm sạc xe điện, ông Raymond Phùng thừa nhận, hạ tầng cho xe điện tại Việt Nam đang có những bước khởi đầu đáng mơ ước. Dù chỉ có duy nhất một nhà sản xuất là VinFast tham gia xây dựng trạm sạc nhưng chỉ sau một thời gian ngắn, bản đồ sạc đã lên tới 150.000 cổng sạc phủ khắp 63 tỉnh, thành phố của đất nước. So với các nước châu Á, thậm chí là nhiều nước tại châu Âu, đây là hệ thống hạ tầng có quy mô lớn.
Tại Việt Nam, trạm sạc không chỉ xuất hiện tại các trung tâm lớn như Hà Nội, TP.HCM mà ngay cả những tỉnh miền núi phía Bắc, khu vực miền Tây Nam Bộ. Ông Raymond Phùng cho rằng, cách làm của VinFast là bài bản khi vị trí sạc được quy hoạch rộng khắp, từ khu vực bãi đỗ xe, tới trạm dừng nghỉ, trung tâm thương mại, chung cư, tòa văn phòng, trường đại học, cao tốc, quốc lộ…, thậm chí ngay tại các cây xăng của Petrolimex và PVOil.
    |
 |
|
Chỉ trong thời gian ngắn, VinFast đã nhanh chóng xây dựng hệ thống trạm sạc trên toàn quốc, đặc biệt ở các khu vực đông dân cư nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của người dùng. (Trong ảnh: trạm sạc ở Khu đô thị Vinhomes Smart City, Hà Nội). |
“Vấn đề là VinFast bắt tay vào xây dựng trạm sạc ngay từ khi xe điện của họ chưa xuất hiện trên phố. Đó là hướng đi thể hiện tầm nhìn xa và sự bài bản”, ông Raymond Phùng đánh giá.
Tỏ ra bất ngờ sau 2 tuần thực hiện chuyến đi trải dài từ Bắc vào Nam, Norman Thomas - một du khách Mỹ thừa nhận, ở bất kì đâu tại Việt Nam, ông đều thấy những biểu tượng chữ V của trạm sạc VinFast. Là người đã đi nhiều nước và đặc biệt quan tâm tới xe điện, theo ông, nỗ lực của một doanh nghiệp để gây dựng hệ sinh thái khổng lồ phủ cả trăm nghìn cổng sạc là điều khó tin, đòi hỏi nguồn lực đầu tư ban đầu khổng lồ cũng như quyết tâm lớn của chính doanh nghiệp.
Ở góc độ khách hàng, vị khách Mỹ thừa nhận, người dùng Việt đang được lợi lớn khi có hạ tầng đi trước mở đường. Đặc biệt, khi số lượng xe điện xuất hiện trên đường phố Việt Nam chưa lớn, thị trường hiện có đủ thời gian để nhân số lượng trạm sạc lên nhiều lần trước khi nhu cầu xe điện bước vào giai đoạn bùng nổ, nhìn từ bài học của Mỹ và các nước châu Âu.
Với cách làm của VinFast, vị khách nước ngoài cho rằng, Việt Nam sẽ có nhiều cơ hội trong cuộc đua di chuyển xanh. Yếu tố tiện lợi vẫn là một trong những rào cản tâm lý với người dùng. Bằng cách mang tới hệ sinh thái rộng khắp, VinFast đang dần xóa bỏ vướng mắc ấy. Giống như Mỹ và nhiều nước châu Âu, khi dung lượng thị trường mở rộng, sẽ có thêm các đối tác cung cấp dịch vụ sạc tham gia thị trường, giúp thúc đẩy sự phát triển của xe điện. “VinFast đang đóng vai trò là người xây nền móng cho tương lai di chuyển tại Việt Nam”, vị khách Mỹ nói.
NGỌC QUỲNH