Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng cho biết, năm 2016, thực hiện nghị quyết của Quốc hội và HĐND các cấp, trong điều kiện tiếp tục phải điều chỉnh giảm thuế theo cam kết hội nhập khu vực và quốc tế; việc thực hiện có hiệu quả các giải pháp đồng bộ nhằm phấn đấu phục hồi tăng trưởng kinh tế, sự nỗ lực của cả hệ thống chính trị đã góp phần tác động quan trọng đến kết quả thu, chi ngân sách năm 2016.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng trình bày báo cáo trước Quốc hội.

Theo đó, chi đầu tư phát triển hợp lý, ưu tiên đối với nông nghiệp, nông thôn, các địa phương miền núi, Tây Nguyên, thực hiện nhiệm vụ xóa đói giảm nghèo, an sinh xã hội, phòng chống, khắc phục hậu quả thiên tai, dịch bệnh; bổ sung kinh phí quốc phòng, an ninh, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm an ninh tài chính quốc gia.

Công tác quản lý, kiểm soát chi NSNN chặt chẽ theo quy định của Luật NSNN và nghị quyết của Quốc hội. Các bộ, cơ quan Trung ương, địa phương đã triển khai nhiều giải pháp, điều hành dự toán NSNN có hiệu quả, tiết kiệm, chống lãng phí theo nghị quyết của Quốc hội. Tuy nhiên, công tác quản lý NSNN ở một số đơn vị, địa phương còn một số tồn tại hạn chế; cần tiếp tục có những giải pháp khắc phục hiệu quả.

Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng cho biết, trên cơ sở đó, Chính phủ trình Quốc hội xem xét phê chuẩn quyết toán thu, chi NSNN năm 2016 như sau: Tổng số thu cân đối NSNN là 1.407.572 tỷ đồng (bao gồm cả nguồn năm 2015 chuyển sang năm 2016, thu kết dư NSĐP năm 2015, thu huy động đầu tư của NSĐP và thu từ quỹ dự trữ tài chính theo quy định của Luật NSNN). Tổng số chi cân đối NSNN là 1.574.448 tỷ đồng (bao gồm cả chuyển nguồn từ năm 2016 sang năm 2017). Bội chi NSNN 248.728 tỷ đồng, bằng 5,52% GDP (không bao gồm kết dư NSĐP 81.852 tỷ đồng).

Thẩm tra quyết toán ngân sách nhà nước năm 2016, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách Nguyễn Đức Hải cho rằng, năm 2016 là năm kéo dài của thời kỳ ổn định ngân sách 2011-2015, là năm đầu thực hiện Kế hoạch tài chính, Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2016-2020, nhiều mục tiêu, nhiệm vụ mới được đặt ra với kỳ vọng sẽ tạo nền tảng, tạo đà phát triển bền vững cho cả giai đoạn.

Chủ nhiệm Nguyễn Đức Hải nhấn mạnh đến tình hình kinh tế thế giới tiềm ẩn nhiều rủi ro cùng với những khó khăn do thiên tai, sự cố môi trường ở các tỉnh miền Trung và nhiều yếu kém nội tại đã ảnh hưởng đến sản xuất và tác động mạnh đến việc thực hiện chính sách tài khóa cũng như thực hiện các mục tiêu tăng trưởng kinh tế của năm 2016. 

Trước khó khăn, thách thức đó, Ủy ban Tài chính, Ngân sách đánh giá, trên cơ sở các Nghị quyết của Quốc hội, Chính phủ đã ban hành nhiều chính sách, đề ra nhiều giải pháp để chỉ đạo, điều hành, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, lạm phát được kiểm soát ở mức thấp, bảo đảm thực hiện kịp thời các nhiệm vụ chính trị, thúc đẩy sản xuất kinh doanh và củng cố quốc phòng an ninh, bảo đảm an sinh xã hội; mặc dù giá dầu thô giảm sâu và giảm thuế theo lộ trình cam kết quốc tế nhưng tổng thu ngân sách cơ bản đạt dự toán để bố trí nguồn lực cho các nhiệm vụ chi theo dự toán Quốc hội quyết định.

Tuy nhiên, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho rằng, bên cạnh kết quả đạt được thì việc thực hiện một số nội dung liên quan đến chính sách tài khóa năm 2016 chưa thực sự hiệu quả; cơ cấu thu ngân sách chưa bền vững, tăng thu chủ yếu từ tài nguyên và đất đai; tỷ trọng các khoản thu, chi NSNN còn khoảng cách so với mục tiêu phấn đấu giai đoạn 2016-2020; việc chậm cải cách chính sách thu cùng với giao dự toán vượt quá khả năng thực hiện dẫn đến năm 2016 có 12 địa phương (loại trừ thu sử dụng đất) hụt thu cân đối khoảng 5.300 tỷ đồng; loại trừ khoản vượt thu viện trợ, tiền sử dụng đất ghi thu - ghi chi cho các dự án để chi cho mục tiêu thì ngân sách Trung ương (NSTW) hụt thu cân đối 1.398 tỷ đồng và không có nguồn để thưởng vượt thu cho 7 địa phương đủ điều kiện được thưởng vượt thu. Đồng thời nếu không có khoản tăng thu sử dụng đất từ sắp xếp, xử lý nhà đất của các cơ quan trung ương 9.262 tỷ đồng là khoản thu có mục tiêu, ghi thu - ghi chi qua ngân sách nhưng đã sử dụng giải pháp tình thế nộp vào NSNN để bù đắp hụt thu thì thực chất NSTW hụt thu cân đối 10.660 tỷ đồng và chỉ đạt 98,21% dự toán.

Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Nguyễn Đức Hải cũng cho rằng: Tổng thu NSNN năm 2016 vượt dự toán nhưng chủ yếu là tăng thu từ đất, thu cổ tức, lợi nhuận còn lại của các DNNN và chủ yếu tăng thu của ngân sách địa phương, còn NSTW thì hụt thu cân đối.

Bên cạnh đó, Chủ nhiệm cũng cho rằng, tổng chi NSNN vượt dự toán song một số nhiệm vụ chi quan trọng, bảo đảm cho phát triển bền vững lại không đạt dự toán như chi sự nghiệp giáo dục đào tạo và dạy nghề đạt 91%, chi sự nghiệp y tế đạt 97,6%, chi sự nghiệp khoa học công nghệ đạt 90,2%... Chi NSTW theo lĩnh vực đối với các khoản chi này cũng đạt thấp (chi sự nghiệp giáo dục đào tạo đạt 74,3%; chi sự nghiệp y tế  đạt 83,4%; chi sự nghiệp khoa học công nghệ đạt 95,1%...). Tình trạng này cũng diễn ra ở nhiều địa phương được giám sát. Một số khoản chi bảo đảm xã hội chưa thực hiện kịp thời nên chi lương hưu và bảo đảm xã hội chỉ đạt 92,6% dự toán...

THẢO NGUYÊN