Bộ đội Biên phòng tỉnh Điện Biên giúp bà con dân tộc vùng cao phát triển kinh tế (Ảnh: Phú Sơn)
Trong những năm qua, quân đội ta trong khi đặt lên hàng đầu nhiệm vụ huấn luyện, xây dựng lực lượng, sẵn sàng chiến đấu, đã tích cực triển khai nhiệm vụ sản xuất, xây dựng kinh tế, giúp dân xóa đói giảm nghèo, phát triển sản xuất, ổn định cuộc sống. Tiêu biểu cho hoạt động này là việc triển khai lực lượng xây dựng các khu kinh tế-quốc phòng (KTQP) tại các địa bàn trọng điểm, vùng sâu, vùng xa, dọc tuyến biên giới đất liền.

Chúng ta có hơn 4.500km đường biên giới, địa hình phức tạp, chủ yếu là núi cao hiểm trở. Đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân miền núi, biên giới, tuy đã được cải thiện nhưng vẫn còn rất khó khăn, tỷ lệ đói nghèo phổ biến là trên 25%, có nơi tới 90%.

Tại Quyết định 135/QĐ-TTg ngày 31-7-1998 phê duyệt chương trình phát triển kinh tế-xã hội các xã đặc biệt khó khăn, Thủ tướng Chính phủ đã giao cho Bộ Quốc phòng xây dựng các vùng kinh tế mới; đỡ đầu, đón nhận khoảng 100.000 hộ dân đến lập nghiệp ở những vùng đất còn hoang hóa, biên giới, hải đảo.

Thực hiện quyết định Chính phủ giao, Đảng ủy Quân sự Trung ương đã ra Nghị quyết lãnh đạo Quân đội phát huy vai trò nòng cốt tham gia xây dựng và phát triển kinh tế-xã hội, củng cố quốc phòng-an ninh trên các địa bàn chiến lược, mà nội dung căn bản là xây dựng các khu KTQP. Chủ trương của Bộ Quốc phòng là lựa chọn những địa bàn đặc biệt khó khăn, trống dân, thưa dân, địa bàn nhạy cảm về vấn đề dân tộc, tôn giáo dọc biên giới để xây dựng các khu KTQP, với mục tiêu phát triển kinh tế-xã hội các vùng dự án, góp phần cải thiện và từng bước nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân, từ đó xây dựng thế trận quốc phòng an ninh. Đó cũng chính là cách đền ơn đáp nghĩa của Đảng, Chính phủ và Bộ Quốc phòng với đồng bào những nơi trước kia là căn cứ cách mạng, căn cứ kháng chiến trong công cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, giải phóng đất nước.

Sau khi Thủ tướng Chính phủ phê duyệt đề án, đến nay Bộ Quốc phòng đang triển khai lực lượng xây dựng 19 Khu KTQP trên các địa bàn chiến lược từ biên giới phía bắc đến Tây Nguyên, Tây Nam Bộ.

Qua 8 năm, với sự quan tâm của Chính phủ, các cơ quan Trung ương và sự vào cuộc tích cực của cấp ủy, chính quyền địa phương các cấp, sự lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp, toàn diện của Đảng ủy Quân sự Trung ương và Bộ Quốc phòng, các Đoàn KTQP đã khắc phục nhiều khó khăn, gian khổ, triển khai tốt nhiệm vụ trên các Khu KTQP.

Trong thời gian đầu triển khai nhiệm vụ, việc trước hết của các Đoàn KTQP là nắm chắc tình hình địa bàn dân cư, làm công tác vận động quần chúng; tiếp đó là tiến hành đồng bộ các nội dung quy hoạch ổn định dân cư gắn với xây dựng cơ sở hạ tầng, phát triển sản xuất phục vụ đời sống người dân; văn hóa, y tế, phát thanh truyền hình từng bước được đưa về tận thôn bản. Các Đoàn KTQP còn tham gia xây dựng chính quyền cơ sở, triển khai Chương trình quân-dân y kết hợp, tổ chức khám, chữa bệnh cho dân… góp phần quan trọng trong xây dựng thế trận quốc phòng-an ninh vững chắc nơi biên giới và các địa bàn chiến lược.

Từ năm 1998 đến năm 2006, tại các Khu KTQP đã thực hiện di dân, sắp xếp ổn định dân, xây dựng được hàng trăm cụm làng bản; đã đỡ đầu, đón nhận được 69.376 hộ dân, tạo việc làm cho hàng chục nghìn hộ đồng bào dân tộc thiểu số, trong đó có 7.150 hộ đồng bào dân tộc Tây Nguyên; định canh định cơ cho hơn 5.000 hộ đồng bào dân tộc ở các vùng biên giới của Tổ quốc. Nổi lên trong hoạt động này phải kể đến các đơn vị như: Binh đoàn 15, 16, các Khu KTQP thuộc các Quân khu 1, 2, và 4.

Để thực hiện việc đỡ đầu, đón nhận dân một cách bền vững, các công trình hạ tầng liên tục được triển khai theo tốc độ đón nhận dân. Đã xây dựng hàng nghìn km đường giao thông các loại, hơn 120 bản định cư mới, 32 bệnh xá quân-dân y kết hợp, hơn 100 lớp học, nhà trẻ mẫu giáo, 25 công trình cấp điện sinh hoạt, 130 công trình cấp nước sạch, 22.000m2 trại chăn nuôi, 22ha trại cây giống 6 trạm thủy điện, 30ha diện tích nuôi trồng thủy sản, hơn 1.000m2 nhà chợ và gần 100 công trình thủy lợi vừa và nhỏ trực tiếp phục vụ sản xuất và đời sống của người dân… Ngoài ra, nhiều công trình đang tiếp tục được triển khai.

Tại các Khu KTQP trực tiếp chức sản xuất tập trung như Binh đoàn 15, Binh đoàn 16 đã khai hoang trồng được gần 30.000ha cao su, 4.000ha cà phê, 15.000ha điều cao sản… vừa góp phần tạo ra nguồn thu đáng kể cho ngân sách, vừa tạo điều kiện bố trí việc làm, tăng thu nhập cho người dân trên địa bàn.

Ở các Khu KTQP không trực tiếp tổ chức sản xuất tập trung, Đoàn KTQP đã giúp dân khai hoang, cải tạo đồng ruộng, xây dựng ruộng lúa nước, xây dựng đồng cỏ phục vụ chăn nuôi đại gia súc, tổ chức khuyến nông, khuyến lâm…; đã có nhiều sáng tạo trong việc triển khai các biện pháp hỗ trợ cho dân thoát đói nghèo có hiệu quả. Các chương trình xóa đói giảm nghèo, khuyến nông, khuyến lâm đã làm thay đổi tập quán canh tác, sinh hoạt của dân.

Những kết quả bước đầu nêu trên đã dần dần tạo nên bộ mặt mới cho đời sống người dân, mang lại sự phấn khởi cho các hộ nghèo, nhân dân ngày càng tin tưởng vào Nhà nước và Quân đội.

Nhìn tổng quát, qua 8 năm xây dựng, các Khu KTQP dọc tuyến biên giới, vùng sâu, vùng xa đang dần dần trở thành điểm sáng về kinh tế, văn hóa, xã hội; thế trận lòng dân được tạo dựng, từ đó thế trận quốc phòng an ninh được củng cố vững chắc. Các Đoàn KTQP đã trở thành chỗ dựa cho chính quyền địa phương nơi đóng quân.


Thượng tướng NGUYỄN VĂN RINH - Thứ trưởng Bộ Quốc phòng