QĐND - Hiện nay, Việt Nam vẫn là nước đứng thứ 12 trong 22 nước có số người mắc bệnh lao cao và đứng thứ 14 trong số 27 nước có gánh nặng bệnh lao đa kháng thuốc; với khoảng 40 triệu người dân Việt Nam đã nhiễm lao và cứ 30 phút lại có người chết vì lao. Lao kháng thuốc đang có xu hướng gia tăng là một thách thức lớn cho công tác điều trị và phòng, chống bệnh lao tại cộng đồng.

PGS, TS Nguyễn Viết Nhung, Giám đốc Bệnh viện Phổi Trung ương, Chủ nhiệm Chương trình chống lao quốc gia cho biết, mỗi năm nước ta xuất hiện thêm khoảng 130.000 người mắc lao nhưng chỉ phát hiện được khoảng 100.000 người. Như vậy, khoảng 30.000 bệnh nhân còn lại chưa được phát hiện trong cộng đồng và không được điều trị bệnh theo đúng phác đồ. Chính điều này là một trong những nguyên nhân làm lây lan bệnh lao ra cộng đồng, gia tăng con số tử vong. 

Nguyên nhân chủ yếu về tình trạng kháng thuốc phần lớn là do người bệnh điều trị không đúng, không đủ, không tuân thủ chỉ định của bác sĩ, hoặc cũng có thể do thầy thuốc điều trị không theo hướng dẫn của Bộ Y tế dẫn đến lao kháng thuốc. Thông thường một liệu trình điều trị lao ít nhất 6 tháng, với lao kháng thuốc, thời gian điều trị phải từ 19 đến 24 tháng theo quá trình điều trị nghiêm ngặt, nhiều tác dụng phụ không mong muốn. Nếu không tuân thủ sẽ trở thành siêu kháng thuốc, tỷ lệ tử vong cao, song phần lớn bệnh nhân đều rất chủ quan, không “nhớ” tư vấn của bác sĩ là vi trùng lao sống rất “dai”, luôn chờ cơ hội để bùng phát trở lại.

Thông điệp chính của Ngày Thế giới phòng, chống bệnh lao năm 2015 là “Tiếp cận, điều trị và chữa khỏi bệnh cho mọi người”.

Tại cuộc họp triển khai Chiến lược quốc gia phòng, chống lao đến năm 2020 và tầm nhìn 2030, Phó thủ tướng Vũ Đức Đam nêu rõ, hiện nay, hơn 70% số người mắc bệnh lao là nông dân. Chính vì vậy, các cấp ủy Đảng, đoàn thể, cơ quan nhà nước chủ trì các chương trình có liên quan đến nông thôn, người dân nghèo, cần coi nội dung phòng, chống bệnh lao là nhiệm vụ quan trọng. Để công tác phòng, chống lao thời gian tới đạt kết quả, rất cần sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị; nhất là phải làm tốt công tác điều tra xác định chính xác số người mắc bệnh lao để theo dõi và điều trị, tránh lây nhiễm trong cộng đồng. Phó thủ tướng Vũ Đức Đam cho rằng, điều trị bệnh lao phải kiên trì và quyết tâm thực hiện liên tục trong 5 năm, 10 năm mới có kết quả cụ thể.  

Một tin vui cho những bệnh nhân lao nói chung, lao đa kháng thuốc nói riêng là thời gian tới ngành y tế sẽ áp dụng phác đồ mới điều trị bệnh lao, sử dụng những loại thuốc mới nhất hiện nay và rút ngắn thời gian điều trị. Hiện có hai loại thuốc mới điều trị bệnh lao đã được cơ quan chức năng phê duyệt sử dụng. Dự kiến Việt Nam sẽ áp dụng thuốc chống lao mới cho các trường hợp lao siêu kháng, tiền siêu kháng thuốc mà các phác đồ hiện nay không còn tác dụng.  PGS, TS Nguyễn Viết Nhung cho biết: “Thuốc mới thường rất đắt tiền, trong khi đó, bệnh nhân lao thường là người nghèo. Chương trình sử dụng thuốc mới sẽ áp dụng miễn phí cho 100 trường hợp tại 3 thành phố gồm Hà Nội, TP Hồ Chí Minh và Cần Thơ, dự kiến vào đầu năm 2015. Đây là những địa phương có tỷ lệ người mắc lao kháng thuốc nhiều nhất, trong đó TP Hồ Chí Minh chiếm 40% số bệnh nhân mắc lao đa kháng thuốc của cả nước”. Thuốc mới đầu tiên được Cục Quản lý dược phẩm và thực phẩm Hoa Kỳ phê duyệt và Tổ chức Y tế thế giới (WHO) hướng dẫn là Bedaquiline, được sản xuất tại Hoa Kỳ. Thuốc thứ hai sắp tới sẽ là Delamanid có nguồn gốc từ Nhật Bản. Thông qua hỗ trợ của WHO, Việt Nam là một trong những nước đầu tiên áp dụng các thuốc này. Hy vọng, với cách tiếp cận như vậy, người mắc lao sẽ có cơ hội chữa khỏi hoàn toàn và Chiến lược Quốc gia phòng, chống lao đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt sẽ sớm thành công.

Việc phòng và chữa bệnh lao không chỉ là trách nhiệm của riêng ngành y tế mà của cả cộng đồng, vì sức khỏe người bệnh và cũng là phòng lao cho chính chúng ta.

THU HƯƠNG