Có rất nhiều người bị đau cột sống, thắt lưng, lan xuống mông, mặt sau đùi xuống mặt trước ngoài hoặc mặt sau cẳng chân, thậm chí có người còn bại chân, bí đái. Cột sống lệch vẹo, đi lại khó khăn ảnh hưởng đến lao động và sinh hoạt… Phóng viên báo Quân đội nhân dân đã đem những thắc mắc của bạn đọc trao đổi với thượng tá, BS Phạm Ngọc Chính, Phó chủ nhiệm khoa Phẫu thuật thần kinh (Bệnh viện Trung ương quân đội 108) về chứng bệnh này.

Thạc sĩ, BS Phạm Ngọc Chính khẳng định: Triệu chứng trên về cơ bản là của bệnh lý thoát vị đĩa đệm (TVĐĐ), tuy nhiên nếu không có kinh nghiệm, dễ được chẩn đoán là đau dây thần kinh tọa hoặc vôi hóa cột sống. Trung bình mỗi năm khoa phẫu thuật thần kinh Bệnh viện 108 điều trị phẫu thuật cho khoảng 800 bệnh nhân bị TVĐĐ. Đĩa đệm là một tổ chức nằm ở khe giữa hai thân đốt sống, nó có chức năng như đệm đỡ, triệt tiêu lực tác động lên thân các đốt sống.

Thoát vị đĩa đệm thường gặp ở lứa tuổi lao động (từ 30 đến 50 tuổi), dưới 20 tuổi hiếm gặp. Những chấn thương nhỏ của cơ thể nhưng kéo dài (như công nhân khuân vác, lái xe…) thúc đẩy quá trình sinh bệnh nhanh hơn. Những chấn thương mạnh, lực tác động trực tiếp lên cột sống hoặc gián tiếp như ngã, nâng vật quá nặng, gập cột sống cũng có thể dẫn tới mắc bệnh. Ngoài ra người béo bệu, ít vận động, làm công việc phải ngồi nhiều, khi cột sống chịu tải trọng không lớn lắm cũng có thể bị TVĐĐ. Quá trình thoái hóa, đĩa đệm mất nước, nhân nhầy khô dần lại dễ bị vỡ ra từng mảnh. Vòng sợi mất dần tính đàn hồi, mềm ra, mỏng đi và xuất hiện các vết rạn nứt. Các mảnh nhân nhầy chui vào các khe rạn nứt làm căng lớp ngoài vòng sợi và dây chằng dọc sau, làm cho dây chằng dọc sau suy yếu tạo nên hình ảnh đĩa đệm lồi vào ống sống (gọi là lồi đĩa đệm).

Khi những vết rạn nứt lan rộng ra toàn bộ các lớp của vòng sợi, các mảnh đĩa đệm chui ra khỏi vòng sợi-gọi là thoát vị đĩa đệm. Mảnh đĩa đệm có thể xé rách dây chằng dọc sau chui một phần hoặc chui hẳn vào ống sống, di chuyển tự do trong ống sống xa vị trí đĩa đệm. TVĐĐ có các thể khác nhau tùy thuộc vị trí. Sự thoái hóa đĩa đệm tạo nên những gai xương gây triệu chứng chèn ép rễ thần kinh. Người bệnh thấy lúc đầu đau ở cột sống, đau âm ỉ, về sau đau tăng đột ngột sau lao động, mang vác nặng. Đau tăng dần, lan theo đường đi của rễ thần kinh đến vùng chi thể mà rễ thần kinh của nó chi phối. Nó còn gây nên rối loạn cảm giác, rối loạn vận động, rối loạn dinh dưỡng và thần kinh thực vật, gây triệu chứng cột sống.

Bác sĩ Phạm Ngọc Chính cho biết: Để chẩn đoán TVĐĐ phải căn cứ vào các triệu chứng lâm sàng đã mô tả ở trên kết hợp với hình ảnh chụp X quang cột sống, X quang bao rễ, hoặc chụp cộng hưởng từ. Chụp CT-Scanner ít giá trị chẩn đoán nhưng nó cho biết chính xác tình trạng hẹp ống do thoái hóa phát triển các gai xương. Về điều trị, có thể điều trị nội khoa (nhất là ở giai đoạn đầu) cơ bản bằng nghỉ ngơi, dùng các thuốc giảm đau, giãn cơ, an thần kết hợp vật lí trị liệu, kéo giãn cột sống… Điều trị phẫu thuật chỉ được đặt ra khi bệnh nhân đã có triệu chứng tổn thương thần kinh (yếu, bại liệt các nhóm cơ, teo cơ, rối loạn cơ tròn…) hoặc sau điều trị nội khoa cơ bản nhưng không có kết quả.

Chiến sĩ Quân y