QĐND -Tháng 5 và tháng 6 vừa qua, nhiều hộ gia đình tại Hà Nội phản ánh chuyện hóa đơn tiền điện tăng đột biến, thậm chí gấp từ 1,5 đến 3 lần so với bình thường. Nhiều người đặt nghi vấn về sự chính xác và minh bạch trong việc tính tiền điện hằng tháng. Vậy thực chất của hiện tượng trên là gì?

Mùa nóng lượng điện sinh hoạt thường tăng 1,5 lần

Giải thích nguyên nhân của hiện tượng trên, Bộ Công Thương cho biết, đó là do thời tiết nắng nóng nên lượng điện tiêu thụ của khách hàng tăng cao. Cụ thể, tổng sản lượng điện tăng thêm trong tháng 5 là hơn 11,951 tỷ kWh (tăng 11,83% so với cùng kỳ năm trước), trong tháng 6 là 13,144 tỷ kWh (tăng 11,56% so với cùng kỳ năm trước). Trong đó, phụ tải điện sinh hoạt tăng thêm của tháng 5 là hơn 3,62 tỷ kWh (tăng 17,7% so với tháng 3), của tháng 6 là 4,204 tỷ kWh (tăng 36,7% so với tháng 3).

Địa bàn thủ đô Hà Nội là nơi có nhiều khách hàng phàn nàn về việc hóa đơn điện tăng đột biến, thì theo Bộ Công Thương, đây là cũng nơi lượng điện sử dụng của người dân tăng rất cao trong thời gian qua. Cụ thể, tháng 5 trong tổng số 2,1 triệu khách hàng của Tổng công ty Điện lực Hà Nội (EVN Hà Nội) thì có tới 274.992 khách hàng tiêu thụ điện tăng hơn 1,5 lần so với tháng trước liền kề và con số này trong tháng 6 là 684.733 khách hàng. EVN Hà Nội cũng cho biết, tình trạng trên cũng không khác nhiều so với những năm trước. Ví dụ, năm 2014, có 253.339 khách hàng sử dụng điện tăng 1,5 lần trong tháng 5 và 686.336 khách hàng trong tháng 6. Năm 2013, con số nói trên là 239.697 khách hàng trong tháng 5 và 589.284 khách hàng trong tháng 6. Như vậy, theo thông lệ, cứ vào thời gian cao điểm của nắng nóng là tháng 5 và tháng 6 hằng năm thì khách hàng thường tiêu thụ điện tăng vọt.

EVN Hà Nội tăng cường sử dụng các thiết bị điện tử để minh bạch chỉ số công tơ. Ảnh: EVN Hà Nội.

Dùng nhiều, giá tăng: Có hợp lý?

Một số ý kiến cho rằng, cách tính giá điện lũy tiến theo bậc thang mà ngành điện đang áp dụng là bất hợp lý. Vì theo nguyên tắc thương mại của các mặt hàng khác thì càng dùng nhiều giá phải càng rẻ đi. Đằng này, đối với mặt hàng điện, càng dùng nhiều giá lại càng đắt.

Theo giải thích của Bộ Công Thương và Tập đoàn Điện lực Việt Nam, việc áp dụng giá bán lẻ điện sinh hoạt lũy tiến bậc thang là thông lệ chung của hầu hết các nước trên thế giới, kể cả nước phát triển hay nước đang phát triển. Ví dụ: Giá điện tại Mỹ lũy tiến 5 bậc, tại Nhật Bản là 3 bậc, tại Trung Quốc là 3 bậc, Hàn Quốc là 6 bậc, tại Ma-lai-xi-a là 10 bậc, Thái Lan là 10 bậc, Lào là 3 bậc, Cam-pu-chia là 3 bậc…

Sở dĩ hầu hết các nước đều tính giá điện lũy tiến cao dần là bởi điện năng là một hàng hóa đặc biệt. Hiện nay, phần lớn điện năng được sản xuất từ nguyên liệu hóa thạch, không tái tạo được như than đá, dầu mỏ, khí đốt. Trong khi đó, điện năng từ các nguồn năng lượng tái tạo như năng lượng Mặt trời, gió… chưa được phát triển mạnh vì hiệu quả chưa cao, cách thức sử dụng còn phức tạp, chi phí cao. Trong khi chờ đợi những giải pháp hiệu quả hơn cho việc sử dụng nguồn năng lượng tái tạo, việc sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả là biện pháp cần thiết trong giai đoạn hiện nay. Áp dụng giá tăng lũy tiến theo bậc là nhằm khuyến khích sử dụng điện tiết kiệm, hiệu quả. Hộ sử dụng điện sinh hoạt càng nhiều, sử dụng các thiết bị tiêu hao nhiều năng lượng sẽ phải chịu giá điện cao hơn.

Sau lần điều chỉnh giá điện vào 16-3-2015, ngành điện đang áp dụng một danh mục bao gồm nhiều đối tượng và cách tính giá khác nhau, trong đó có cả giá bán buôn và giá bán lẻ, giá cho thành thị và nông thôn, giá cho sinh hoạt, cho sản xuất, cho thương mại… Nhìn chung, các mức giá đều được chia thành 6 bậc, tăng lũy tiến.

Trước những ý kiến của người dân về cách tính điện theo giá lũy tiến bậc thang, Kiểm toán Nhà nước vừa cho biết, trong thời gian tới sẽ đưa nội dung này vào nội dung kiểm toán đối với ngành điện.

Thời gian qua, Bộ Công Thương cũng đã chỉ đạo ngành điện tăng cường công khai, minh bạch, đặc biệt là về giá điện, về hoạt động sản xuất, kinh doanh. Bộ Công Thương đã có chuyên trang công khai, minh bạch hoạt động của ngành điện tại địa chỉ http://minhbach.moit.gov.vn. Trong quý III-2015, Bộ Công Thương sẽ chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính và các cơ quan có liên quan tổ chức kiểm tra, tính toán giá thành sản xuất, kinh doanh điện năm 2014 và thực hiện công bố công khai theo quy định.

Để minh bạch hơn lượng tiêu thụ điện của khách hàng, Tổng công ty Điện lực Hà Nội đang triển khai một hình thức mới để ghi chỉ số công tơ. Theo đó, nhân viên ghi công tơ được trang bị máy tính bảng và thiết bị để chụp lại chỉ số dùng điện của từng hộ gia đình. Hiện nay đã có 29/30 công ty điện lực thuộc EVN Hà Nội áp dụng phương pháp này để đo chỉ số điện cho khoảng 500 nghìn khách hàng. Trong tháng 7 này, dự kiến sẽ có khoảng 1 triệu khách hàng của EVN Hà Nội (chiếm tỷ lệ 40%) được áp dụng biện pháp ghi chỉ số công tơ nói trên.

QUANG HƯNG