“Ma trận” một vốn bốn lời

Vừa qua, Trường Đại học Bách khoa Hà Nội và Trường Đại học Luật TP Hồ Chí Minh có hàng trăm SV bị buộc thôi học hoặc đứng trước nguy cơ bị buộc thôi học do các vi phạm quy định. Trong số đó, một số SV tham gia các hội, nhóm tổ chức hùn vốn đầu tư chơi bitcoin, một hình thức cờ bạc mới với lời quảng cáo “một vốn bốn lời”. Không rõ những SV giàu lên nhanh chóng do chơi bitcoin có đúng như lời quảng cáo, truyền miệng hay không, nhưng có một thực tế là nhiều SV đã trở thành con nợ bạc triệu, mà chưa biết lấy gì để trả.

Bitcoin hiện đang là cụm từ “nóng” khi liên tục tăng giá và phá kỷ lục trong những lần giao dịch gần đây. Với lời giới thiệu chỉ cần bỏ ra một chút vốn, thậm chí không cần vốn nhưng vẫn thu được lợi nhuận khủng mà các nhà môi giới bitcoin đem ra làm mồi nhử đã đánh trúng lòng tham của con người, đặc biệt là với SV còn thiếu hiểu biết và chưa va chạm nhiều.

Ảnh minh họa.

Anh Lương Thế Hưng, một nhà đầu tư bitcoin nhiều năm chia sẻ: “Họ mặc định thị trường là cứ hễ mua được coin ICO là chắc chắn có lời nên lôi kéo một bộ phận không nhỏ những nhà đầu tư có ít tiền vào cuộc chiến ICO, đặc biệt là SV”. "Theo lý thuyết, đây là trò chơi có tổng số bằng không. Ví dụ, khi ai đó đang có nhu cầu mua nhà, mua xe hơi thì cũng có chừng ấy người bắt đầu bán nhà, bán xe hơi để trả nợ. Trong khi đó, trên các trang mạng xã hội, người môi giới bitcoin quảng cáo rầm rộ về số tiền kiếm được và hứa hẹn số tiền lãi nếu đầu tư vào sẽ gấp 5 đến 10 lần số vốn ban đầu, kèm theo địa chỉ, số điện thoại; giới thiệu và tổ chức tư vấn mua bán coin. Hầu hết đều nhằm câu kéo thật nhiều vốn đầu tư vào hệ thống ICO Lending"-anh Hưng cho biết.

Mạo hiểm và bất hợp pháp

Theo chuyên gia kinh tế Nguyễn Minh Phong: Tất cả những đầu tư vào bitcoin đều là bất hợp pháp, nằm ngoài vòng pháp luật và đều là các khoản đầu tư mạo hiểm. Nếu như đầu tư cá nhân đã mạo hiểm thì hình thức đầu tư theo nhóm còn mạo hiểm hơn gấp nhiều lần cho cả người đầu tư và người được ủy quyền đầu tư. Khi SV vay tiền ở ngân hàng để đầu tư đã có khả năng mất trắng rồi chứ đừng nói là vay quỹ đen. Bên cạnh đó, bitcoin là tiền ảo được lưu giữ dưới dạng kỹ thuật số nên nguy cơ bị tấn công, đánh cắp, thay đổi dữ liệu hoặc bị ngừng giao dịch là rất lớn. Hơn nữa, giá trị bitcoin biến động mạnh và phức tạp trong thời gian ngắn nên hoạt động đầu tư vào bitcoin ẩn chứa nhiều nguy cơ về bong bóng, tiềm ẩn gây thiệt hại cho người đầu tư.

Nói về vấn đề SV chơi bitcoin, giảng viên Thái Hồng Đức, Phó bí thư Đoàn trường Học viện Báo chí và Tuyên truyền, cho rằng: “Để kiếm tiền ảo, SV phải vay tiền dẫn đến không thể chi trả là điều nguy hiểm, cần phải lên án. Để tình trạng này xảy ra, trách nhiệm trước tiên và lớn nhất xuất phát từ chính bản thân mỗi SV. Họ chính là nạn nhân của trò lừa đảo và của chính mình. Tôi cho rằng, mỗi SV cần phải có những cách nhìn đúng đắn vào việc đầu tư mạo hiểm này và xác định lại mục tiêu chính của bản thân hiện nay đó là học tập. Mặt khác, đối với gia đình cần phải gần gũi, giám sát đến nguồn chi tiêu của con em mình. Khi có những dấu hiệu bất thường thì phải tìm hiểu, sau đó có sự uốn nắn, chấn chỉnh, ngăn chặn kịp thời”.

Theo Luật sư Trần Quang Khải, Giám đốc Công ty Luật TNHH Gia Phú: Khoản 6, Điều 27, Nghị định số 96/2014/NĐ-CP của Chính phủ quy định, hành vi phát hành, cung ứng, sử dụng các phương tiện thanh toán không hợp pháp (bao gồm cả bitcoin và các loại tiền ảo tương tự khác) sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính ở mức phạt tiền từ 150 đến 200 triệu đồng. Từ ngày 1-1-2018, hành vi phát hành, cung ứng, sử dụng các phương tiện thanh toán không hợp pháp (bao gồm cả bitcoin và các loại tiền ảo tương tự khác) có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định tại Điều 206, Bộ luật Hình sự 2015 (đã được sửa đổi, bổ sung năm 2017).

Bitcoin gồm hai từ ghép là "bit"-đơn vị cơ bản của thông tin theo hệ nhị phân, "coin" nghĩa là "tiền" theo tiếng Anh. Thuật ngữ ICO (Initial Coin Offering) là một hình thức kêu gọi vốn đầu tư trong các dự án của một hệ thống mã hóa phức tạp và hầu hết được chấp nhận thanh toán bằng bitcoin. Năm 2017, ICO lending rộ lên như một xu hướng đầu tư, đây là những dự án phát hành đồng tiền ban đầu là bitcoin để đầu tư vào hệ thống để hưởng lãi theo tháng, mức lãi này phụ thuộc vào chính sách của từng dự án và có thể từ 40% đến 50%.

Hiện nay, một số quốc gia cấm dùng bitcoin, nhưng ở một số quốc gia nó vẫn được dùng để thanh toán. Ở nước ta, từ năm 2014 Ngân hàng Nhà nước khẳng định: Bitcoin và các loại tiền ảo tương tự không phải là tiền tệ và không phải là phương tiện thanh toán hợp pháp. Từ ngày 1-1-2018, việc phát hành, cung ứng, sử dụng Bitcoin và các loại tiền ảo tương tự khác làm phương tiện thanh toán là không hợp pháp và bị nghiêm cấm, có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

VÕ HƯƠNG GIANG