Phóng viên (PV): Đồng chí có thể cho biết, việc xây dựng thương hiệu gạo quốc gia đã được thực hiện tới đâu?
Tiến sĩ Lê Văn Bảnh: Khi quá trình hội nhập ngày càng mở rộng thì việc quan trọng nhất đối với ngành lúa gạo là xây dựng thương hiệu gạo có tiêu chuẩn, chất lượng để cạnh tranh. Vì vậy, Bộ NN&PTNT đã giao cho Cục Chế biến, thương mại nông, lâm, thủy sản và nghề muối chủ trì để xây dựng thương hiệu gạo Việt Nam. Trước mắt, cục sẽ tập trung xây dựng tiêu chuẩn, quy chuẩn cho các loại gạo.
Hiện nay, gạo ở Việt Nam có rất nhiều nhóm. Do vậy, muốn xây dựng thương hiệu gạo phải phân nhóm, trước mắt sẽ tập trung vào hai nhóm chính là: Gạo thơm và gạo trắng hạt dài làm thí điểm. Dự kiến, năm 2017, sẽ có tiêu chuẩn, quy chuẩn cho từng loại gạo này được ban hành. Vấn đề thứ hai là tổ chức lại sản xuất để quản lý về dư lượng thuốc bảo vệ thực vật (BVTV), hóa chất. Các doanh nghiệp muốn xây dựng thương hiệu phải có vùng trồng bảo đảm tiêu chuẩn.
Để bảo đảm chất lượng gạo, nông dân phải sử dụng giống lúa xác nhận, có độ thuần của giống. Đặc biệt, trong quá trình canh tác, nông dân không được dùng các loại thuốc BVTV ngoài danh mục; khi sử dụng thuốc BVTV phải tuyệt đối tuân thủ nguyên tắc “4 đúng” là: Đúng thuốc, đúng lúc, đúng nồng độ và liều lượng, đúng cách; bảo đảm thời gian cách ly trước khi thu hoạch. Ngoài ra, cục sẽ phối hợp với Hiệp hội Xuất khẩu gạo Việt Nam (VFA) thiết kế, lựa chọn lô-gô cho các thương hiệu gạo. Mỗi chủng loại gạo sẽ được cung cấp một lô-gô in trên bao bì nhằm giúp người tiêu dùng dễ dàng nhận biết.
PV: Để được gắn lô-gô thương hiệu gạo quốc gia, doanh nghiệp sẽ phải làm gì, thưa đồng chí?
Tiến sĩ Lê Văn Bảnh: Khi Bộ NN&PTNT xây dựng xong các tiêu chuẩn, quy chuẩn về thương hiệu gạo quốc gia, doanh nghiệp nào làm đúng theo quy chuẩn này sẽ được cấp giấy chứng nhận, gắn nhãn mác, lô-gô thương hiệu gạo quốc gia.
Các quy chuẩn, tiêu chuẩn này được xây dựng dựa trên các nhóm giống. Nhóm thứ nhất là nhóm đặc sản gạo thơm. Nhóm thứ hai là nhóm gạo trắng hạt dài. Nhóm thứ ba là nhóm gạo chất lượng trung bình. Nhóm thứ tư là nhóm gạo đặc thù như: Gạo nếp, gạo hạt tròn, hữu cơ… Ngoài ra, các doanh nghiệp cũng có thể tự xây dựng thương hiệu gạo theo tiêu chuẩn của riêng mình.
PV: Vậy xin đồng chí cho biết, đã có những doanh nghiệp nào xây dựng thành công các thương hiệu gạo?
Tiến sĩ Lê Văn Bảnh: Theo Quyết định số 706/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, Việt Nam sẽ có thương hiệu gạo quốc gia, thương hiệu gạo theo vùng và thương hiệu gạo của doanh nghiệp. Hiện nay, ở Đồng bằng sông Cửu Long có khoảng 12 thương hiệu gạo do các doanh nghiệp xây dựng riêng như: Hạt Ngọc Trời Tiên Nữ, Hạt Ngọc Trời Bắc Đẩu, Ngọc Đồng, Nàng Mai, Nàng Yến…
Để xây dựng thương hiệu thì bắt buộc các doanh nghiệp, nông dân phải tổ chức lại sản xuất, liên kết với nhau để có vùng nguyên liệu tập trung. Đây là việc không đơn giản đối với doanh nghiệp, đặc biệt là đối với nông dân, nhưng để nâng cao tính cạnh tranh và gia tăng giá trị thì gạo Việt Nam phải xây dựng được các thương hiệu gạo riêng. Việc xây dựng thương hiệu không chỉ giúp người tiêu dùng nhận diện rõ các loại gạo, hơn nữa, gạo có thương hiệu còn giúp tăng cường xuất khẩu vào các thị trường quốc tế. Việc xây dựng các thương hiệu gạo riêng cũng phải tính đến sở thích của người tiêu dùng trong từng thị trường. Ví dụ, khu vực Đông Bắc Á thích gạo hạt tròn dẻo; khu vực Trung Đông thích hạt dài, khô, xốp, không dính; Trung Quốc thích gạo thơm, có mùi hương.
Người tiêu dùng chọn mua gạo tại gian hàng của Tổng công ty Lương thực miền Bắc trong Tuần lễ Nông sản sạch được tổ chức ở Hà Nội. Ảnh: NGUYỄN KIỂM
PV: Thưa đồng chí, liệu các giống lúa của chúng ta có đạt tiêu chuẩn để sản xuất gạo đáp ứng yêu cầu xuất khẩu của các thị trường khó tính như EU, Nhật Bản hay không?
Tiến sĩ Lê Văn Bảnh: Hiện chúng ta có đủ các loại giống lúa để đáp ứng yêu cầu sản xuất của các thị trường từ dễ tính đến khó tính, tuy nhiên về lâu dài, chúng ta sẽ phải tiếp tục nghiên cứu thêm các giống lúa mới có chất lượng gạo tốt hơn. Đối với thị trường EU, qua tìm hiểu chúng tôi được biết, họ không thích loại lúa gạo biến đổi gen mà họ thích loại gạo sử dụng giống thuần chủng. Vì vậy, để xuất khẩu gạo thành công vào thị trường này thì chỉ được sản xuất gạo theo giống lúa thuần chủng.
PV: Trân trọng cảm ơn đồng chí.
NGHINH XUÂN (thực hiện)