Quyết liệt tháo gỡ rào cản trước “bánh xe” phát triển

Từ tranh cãi về con số thủ tục đến “tối hậu thư” của Bộ trưởng

Đầu tháng 7-2017, kết quả khảo sát của Phòng Thương mại công nghiệp Việt Nam (VCCI) và Viện Nghiên cứu Quản lý Kinh tế Trung ương (CIEM) đã đưa ra những con số “giật mình” về số lượng TTHC đang là rào cản đối với doanh nghiệp và người dân. Theo đó, VCCI thống kê có tới 1.216 điều kiện đầu tư kinh doanh trong lĩnh vực công thương còn CIEM đưa ra 4.284 yêu cầu, điều kiện đầu tư kinh doanh trong 243 ngành nghề thuộc phạm vi quản lý của 15 bộ. Trong đó có khoảng 700 điều kiện thuộc phạm vi quản lý của Bộ Công Thương. Do vậy, cả VCCI và CIEM đều kiến nghị Bộ Công Thương cần tiếp tục cải cách hành chính, cắt giảm tiếp các thủ tục, trong đó có việc bãi bỏ một số điều kiện kinh doanh đối với mặt hàng khí, gạo, rượu và dịch vụ logistics.

Những con số trên, theo Vụ Pháp chế (Bộ Công Thương) cũng chưa phải là chính xác vì có nhiều trường hợp được cộng dồn máy móc, do cách hiểu chưa thống nhất, dẫn đến có những điều kiện được “nhân bản” hàng loạt.

Tuy nhiên, tại cuộc họp chiều 5-9-2017 về CCTTHC, Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh đã thể hiện một quan điểm rất rõ ràng với toàn ngành khi khẳng định: Kết quả khảo sát của VCCI và CIEM có cơ sở và xuất phát từ thực tế. Các đơn vị không nên bàn chuyện đúng-sai và phản biện lại các số liệu nghiên cứu. Các con số 300, 400 hay 500 điều kiện, "giấy phép con" được thống kê không quan trọng bằng việc thời gian tới, bộ có cải cách hay không, bao nhiêu thủ tục sẽ tiếp tục được gỡ bỏ.

Thay vì tranh cãi đúng-sai không cần thiết, ông Trần Tuấn Anh đã yêu cầu trước mắt, các đơn vị cần phải rà soát ngay các thủ tục, điều kiện kinh doanh được cắt giảm trong thời gian vừa qua đã phát huy hiệu quả như thế nào; nhanh chóng rà soát lĩnh vực mình quản lý để tiếp tục gỡ bỏ các điều kiện kinh doanh, TTHC. Chỉ giữ lại các điều kiện cần thiết, tiến tới mục tiêu chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm. Cái gì có thể tháo gỡ, cắt bỏ được ngay thì cần cắt bỏ ngay. Cái gì chưa cắt bỏ ngay được thì nghiên cứu giải pháp phù hợp.

“Quan điểm của chúng ta là làm một cách triệt để, khách quan và công tâm nhất. Chúng ta cải cách không phải vì Bộ Công Thương mà là vì doanh nghiệp và tiến tới mục đích xa hơn là vì xã hội, đại bộ phận dân chúng. Một khi doanh nghiệp còn phàn nàn, người dân còn kêu than, tức là nhiệm vụ của chúng ta vẫn chưa hoàn thành”-Bộ trưởng Trần Tuấn Anh nhấn mạnh và còn đưa ra mốc thời gian như một “tối hậu thư”: Trước ngày 14-9-2017, các đơn vị thuộc bộ sẽ phải gửi bản tổng hợp báo cáo kế hoạch cải cách hành chính báo cáo Bộ trưởng xem xét và cùng với Tổ công tác của bộ tiến hành rà soát, có các quyết định cắt giảm cụ thể. Một điểm khác biệt nữa là lần này, đích thân Bộ trưởng Trần Tuấn Anh sẽ chịu trách nhiệm giám sát công tác cải cách hành chính.

Lộ trình nhất quán và kiên quyết

Trao đổi với phóng viên Báo Quân đội nhân dân, ông Nguyễn Sinh Nhật Tân, Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ Công Thương), cho biết: Là một bộ có phạm vi quản lý Nhà nước đa ngành, đa lĩnh vực, toàn ngành vẫn còn tồn tại nhiều điều kiện kinh doanh không thực sự cần thiết, sẽ gây cản trở không nhỏ trong việc huy động phát triển nguồn lực để phát triển đất nước. Bộ đã chủ động rà soát và bãi bỏ, đơn giản hóa các điều kiện liên quan đến điều kiện đầu tư kinh doanh. Dự kiến trong thời gian tới sẽ có hàng trăm điều kiện kinh doanh được bãi bỏ, cùng với đó là việc đơn giản hóa, bãi bỏ các TTHC liên quan.

Những chỉ đạo quyết liệt trong cải cách hành chính, cắt giảm các thủ tục phiền hà cho người dân và doanh nghiệp không phải đến nay mới được Bộ trưởng Bộ Công Thương chỉ đạo rốt ráo.

Năm 2016, Bộ Công Thương đã bãi bỏ 39/453 TTHC của bộ (cụ thể trong các lĩnh vực thương mại điện tử, hóa chất sản xuất kinh doanh rượu, nhượng quyền thương mại, hoạt động mua bán hàng hóa, năng lượng, an toàn thực phẩm và điện lực). Có thể kể ra hàng loạt việc làm thiết thực như: Ngày 1-7-2016, Bộ Công Thương trình Chính phủ ban hành Nghị định số 77/2016/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số quy định về điều kiện đầu tư kinh doanh trong lĩnh vực mua bán hàng hóa quốc tế, hóa chất, vật liệu nổ công nghiệp, phân bón, kinh doanh khí, kinh doanh thực phẩm, có ba điều kiện đầu tư kinh doanh đã được bãi bỏ liên quan đến hoạt động tạm nhập tái xuất. Ngày 9-12-2016, Bộ trưởng Bộ Công Thương đã ban hành Quyết định số 4846/QĐ-BCT phê duyệt phương án tổng thể đơn giản hóa TTHC trong lĩnh vực quản lý Nhà nước của Bộ Công Thương năm 2017, theo đó, số lượng điều kiện đầu tư kinh doanh trong lĩnh vực công thương đang và sẽ được bãi bỏ là 27 điều kiện. Trong năm 2017, bộ đã chủ động rà soát trình Chính phủ 8 dự thảo văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến các điều kiện thuộc nhóm điều kiện về hạn chế tiếp cận thị trường (điều kiện đầu tư kinh doanh) như Nghị định thay thế Nghị định số 19/2016/NĐ-CP về kinh doanh khí, Nghị định thay thế Nghị định số 109/2010/NĐ-CP về xuất khẩu gạo, Nghị định thay thế Nghị định số 140/2007/NĐ-CP về kinh doanh dịch vụ logistics... Theo dự thảo các nghị định, sẽ bãi bỏ 75 điều kiện đầu tư kinh doanh theo cách tiếp cận của Luật Đầu tư-điều kiện tiếp cận thị trường, liên quan đến các lĩnh vực: Dự kiến bãi bỏ và đơn giản hóa 23 điều kiện đầu tư kinh doanh về hóa chất; bãi bỏ 4 điều kiện đầu tư kinh doanh về thuốc lá; bãi bỏ 19 điều kiện đầu tư kinh doanh về khí...

Không chỉ tháo rào cản mà còn thay đổi tư duy quản lý

Đơn cử như về lĩnh vực kinh doanh gạo, việc đề nghị Chính phủ sửa đổi, bổ sung Nghị định số 109/2010/NĐ-CP về xuất khẩu gạo đã cắt bỏ hàng loạt thủ tục rườm rà. Ông Hoàng Trọng Thủy, Ủy viên Ban Chấp hành Hội Khoa học Kỹ thuật Nông nghiệp Việt Nam cho rằng, dự thảo đã rút bớt đi "giấy phép con", giúp doanh nghiệp năng động trong đi tìm thị trường; góp phần tổ chức lại sản xuất, giúp xây dựng nền nông nghiệp làm giàu bằng chính hạt gạo...

Việc CCTTHC nhanh chóng và quyết liệt như trên của Bộ Công Thương, ông Michalak, Phó chủ tịch cao cấp Hội đồng Kinh doanh Mỹ-ASEAN bày tỏ vui mừng, đánh giá: Bộ Công Thương đã lắng nghe, thấu hiểu và tiếp thu các ý kiến một cách cầu thị trong sự tôn trọng, thể hiện quyết tâm đổi mới từ tư duy đến hành động; loại bỏ những điều kiện, rào cản bất hợp lý, góp phần xây dựng môi trường kinh doanh lành mạnh, thu hút đầu tư nước ngoài, nâng cao năng lực cạnh tranh và niềm tin quốc gia trên trường quốc tế trong bối cảnh hội nhập ngày càng sâu rộng.

Ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng phòng Pháp chế VCCI, từng cho rằng: Việc Bộ Công Thương cắt giảm và đơn giản hóa hàng loạt thủ tục không có nghĩa là đơn giản hóa hay bỏ đi quản lý Nhà nước, mà cần chuyển cách tiếp cận quản lý theo hướng tập trung vào hậu kiểm. Tuy nhiên, cần bảo đảm từ chính sách cho tới thực thi thống nhất và đồng bộ. Hiện nay, những chỉ đạo của Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh đã và đang đi theo đúng hướng các nhà chuyên môn mong đợi, không phải là sự cắt giảm cơ học đơn thuần mà phải theo tinh thần xây dựng Chính phủ kiến tạo, vì người dân phục vụ.

Vụ Pháp chế, Vụ Kế hoạch, Văn phòng Bộ Công Thương thống nhất cho rằng, nếu các kế hoạch, phương án cải cách thể chế, xây dựng pháp luật được thực hiện thì kết quả dự kiến bộ sẽ cắt giảm, loại bỏ khỏi hệ thống điều kiện đầu tư kinh doanh 425/1.220 điều kiện, bằng 34.83% tổng số điều kiện (của 7/28 ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện) theo thống kê của VCCI. (Nguồn: Văn phòng Bộ Công Thương)

NGUYÊN MINH