Phải lựa chọn và phát huy những lợi thế của đất nước

QĐND Online – Sáng 11-6, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Cao Đức Phát đã đăng đàn trả lời chất vấn. Thúc đẩy phát triển nông nghiệp, tiêu thụ nông sản, liên kết 4 nhà, ứng xử trong điều kiện hội nhập quốc tế ngày một sâu là những vấn đề được nhiều đại biểu chất vấn với vị "Tư lệnh" ngành nông nhiệp và phát triển nông thôn…

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Cao Đức Phát đã đăng đàn trả lời chất vấn.

Mở đầu phiên chất vấn, đại biểu Trương Minh Hoàng (đoàn Cà Mau) đặt câu hỏi, với trách nhiệm của Bộ trưởng, đâu là giải pháp ổn định đầu ra sản phẩm nông nghiệp trong điều kiện nước ta đã, đang và sẽ ký kết nhiều hiệp định thương mại song phương và đa phương? Đây cũng là vấn đề được đại biểu Huỳnh Văn Tiếp (đoàn Cần Thơ) đặt ra.

Theo Bộ trưởng Cao Đức Phát, Việt Nam thực hiện theo cơ chế thị trường nên tổ chức sản xuất nông nghiệp cũng phải theo cơ chế thị trường và phù hợp với thị trường thế giới. Bản chất của thị trường thế giới luôn thay đổi, nên để đầu ra nông sản đạt được sự ổn định tương đối thì nông nghiệp phải bám sát với thị trường thế giới. “Không thể kỳ vọng có một thị trường luôn luôn có giá ổn định ở mức cao, có lợi cho nông dân mà phải thích ứng với thị trường. Cách tốt nhất là phải lựa chọn và phát huy những lợi thế của nước chúng ta, hỗ trợ bà con nông dân làm ra sản phẩm có chất lượng cao hơn, giá thành hạ hơn để trong mọi tình huống của thị trường, nông sản nước ta có khả năng cạnh tranh cao, bán được nhiều hơn với giá có lợi cho nông dân”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Hiện nay trước diễn biến mới, Việt Nam ngày càng hội nhập sâu sắc hơn với thị trường thế giới về cơ bản chính sách vẫn tiếp cận như vậy. Cùng với đó, tiếp tục hỗ trợ nông dân để nâng cao khả năng cạnh tranh của nông dân và hỗ trợ nông dân những lúc thị trường có biến động. Một mặt, hỗ trợ nông dân tiêu thụ nông sản có hiệu quả, một mặt duy trì được giá không để giảm quá sâu dẫn đến thua lỗ. Thực hiện các giải pháp để tránh những tổn thất như hỗ trợ nông dân vay vốn vượt qua khó khăn. Đặc biêt, khâu chế biến của chúng ta chưa tốt nên cần tập trung phát triển khâu bảo quản, chế biến để giúp ổn định thị trường.

Cùng chất vấn về vấn đề này, đại biểu Nguyễn Thị Kim Bé (đoàn Kiên Giang) nêu thực trạng hiện nay người nông dân trồng lúa bán ra chưa được hoặc bán giá thấp, trồng cây ăn trái cũng khó bán, nuôi con tôm, con cá bán ra nước ngoài thì lại bị “chống bán phá giá” có khi đổ đống, trồng khoai lang, hành tím không tiêu thụ được. "Là người đứng đầu ngành nông nghiệp, Bộ trưởng sẽ nói gì và làm gì để bà con yên tâm?", đại biểu Bé đặt câu hỏi.

Bộ trưởng Cao Đức Phát cho rằng, thực tế tình hình không đến nỗi không sáng sủa đến thế. Thực tế có nhiều địa phương thông báo có nhiều sản phẩm được mùa, được giá. Như tại Cần Thơ trái cây được mùa, được giá, Hậu Giang trái cam cũng đang được mùa, được giá. Không phải cái nào cũng như dưa hấu, hành tím. Các mặt hàng như hồ tiêu, hạt điều, sắn, đồ gỗ vẫn được giá.  “Vì thế, trong mọi tình huống cần bình tĩnh, xử lý tình huống đặt ra”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Theo Bộ trưởng, dưa hấu của Quảng Ngãi giá thấp vì thông quan khó. Hành tím của Sóc Trăng không bán được vì trước đây thường xuất khẩu đi Indonesia. Nhưng năm ngoái, Indonesia có chính sách tự cung tự cấp nên dừng nhập khẩu mặt hàng này. Bộ trưởng cho biết đang làm việc với Indonesia để giải quyết tình trạng trên.

Nhìn tổng thể để nông dân có thu nhập cao hơn rõ ràng cần lựa chọn mặt hàng với chất lượng cao hơn, giá thành hạ hơn là căn cơ.

Đại biểu Lê Công Đỉnh (đoàn Long An) đặt vấn đề Việt Nam đang xuất khẩu loại gạo phẩm cấp thấp, trung bình, trong khi thế giới lại đang nhập gạo cao cấp nên xuất khẩu gạo của Việt Nam gặp khó khăn. “Việt Nam xuất khẩu gạo đứng thứ 3 có ý nghĩa gì khi đời sống nông dân vẫn khó khăn, trách nhiệm và giải pháp của Bộ trưởng?” đại biểu Đỉnh chất vấn.

Trả lời vấn đề này, Bộ trưởng Cao Đức Phát cho biết, Việt Nam đã có nhiều cố gắng xâm nhập và chiếm lĩnh thị trường gạo chất lượng cao và đã có những kết quả tích cực. “Tôi hoàn toàn tin chúng ta sẽ tiếp tục tiến lên”, Bộ trưởng bày tỏ.

Phát triển lúa gạo bảo đảm an ninh lương thực nhưng cũng đồng thời giúp người dân thu lợi. Nhưng các nhà nghiên cứu đã chỉ ra việc trồng lúa cho thu nhập tốt khi người nông dân phải có 2ha đất trở lên. Nhưng hiện tại đa phần các hộ nông dân chỉ có 0,5 hay 0,8ha. Theo tính toán người nông dân chỉ thu lãi khoảng 6 triệu đồng/ha nên mặc dù năng suất lúa của Việt Nam rất cao nhưng người nông dân vẫn khó làm giàu được từ cây lúa.

Liên kết 4 nhà là vấn đề được nhiều đại biểu chất vấn, vì đây là vấn đề có ý nghĩa hết sức quan trọng trong điều kiện cạnh tranh trong nước và thế giới hiện nay. Tuy nhiên, việc thực hiện liên kết 4 nhà vẫn chưa được như mong muốn.

Đại biểu Nguyễn Văn Tuyết (đoàn Bà Rịa-Vũng Tàu) đặt câu hỏi chất vấn. Ảnh: TTXVN

Đại biểu Nguyễn Văn Tuyết (đoàn Bà Rịa-Vũng Tàu) chất vấn: “Chủ trương liên kết 4 nhà gắn kết sản xuất và tiêu thụ là hướng đi đúng để phát triển nông nghiệp bền vững, nhưng thực tế thực hiện chưa thành công, thậm chí một số chuyên gia cho rằng, mục tiêu liên kết 4 nhà đã thất bại hoặc bị lãng quên, ngoài 4 nguyên nhân chính thì còn nguyên nhân nào, giải pháp của Bộ trưởng trong thời gian tới và trong 4 nhà thì nhà nào là nhà chính, trụ cột của 4 nhà?”

Trả lời vấn đề này, Bộ trưởng cho biết: Chủ trương liên kết 4 nhà đã đưa ra 10 năm nay và đã cố gắng triển khai thực hiện. Trên thực tế, nuôi bò sữa, mía đường việc liên kết doanh nghiệp với người nông dân khá phổ biến. Nhưng những sản phẩm không phải gắn kết với nhà máy chế biến thì sự liên kết còn lỏng lẻo. Vừa qua tổng kết 10 năm và Chính phủ đã ban hành Quyết định 62 về chính sách khuyến khích phát triển hợp tác, liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ nông sản, xây dựng cánh đồng lớn. Trong năm 2014 đã triển khai thực hiện với cây lúa ở đồng bằng sông Cửu Long, theo đó có hơn 100 doanh nghiệp liên kết 172.000ha, nhưng chỉ hơn 40.000ha thành công, còn lại là bỏ cuộc giữa chừng.

Để làm rõ hơn thực trạng liên kết 4 nhà, đại biểu Đỗ Văn Đương (đoàn TP Hồ Chí Minh) đặt câu hỏi: Nguyên nhân chính, chủ yếu dẫn đến doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp nước ngoài ít đầu tư vào nông nghiệp? cần có cơ chế đột phá gì để hấp dẫn doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp nước ngoài có công nghệ cao đầu tư vào nông nghiệp?

Bộ trưởng Cao Đức Phát trả lời: Nguyên nhân chính doanh nghiệp trong và ngoài nước đầu tư ít vào nông nghiệp là do trong nông nghiệp nước ta chia ruộng đất cho nông dân. Doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp chỉ có đất ở các nông, lâm trường trước đây còn lại rất khó khăn thu xếp đất cho doanh nghiệp vì không thể thu hồi đất của hàng trăm, nghìn nông dân để đưa cho doanh nghiệp, mặc dù với số đất đó doanh nghiệp sẽ làm tốt và hiệu quả hơn. Nên chúng ta cần tìm giải pháp. Thực tế vừa qua đã có địa phương tiến hành tổ chức nông dân để cho doanh nghiệp thuê lại đất. Còn đối với doanh nghiệp chế biến nông sản, vấn đề khó khăn không phải do thiếu đất mà vì do nuôi trồng nhỏ lẻ, nên các doanh nghiệp sẽ phải làm việc với hàng vạn hộ sản xuất do vậy gặp rất nhiều khó khăn. Ở đây đặt ra vấn đề vai trò nhà nước qua tổ hợp tác, HTX liên kết người nông dân lại để liên kết với doanh nghiệp, giúp doanh nghiệp có thể sản xuất ổn định, hiệu quả. Tất nhiên, còn có những vấn đề khác như cơ sở hạ tầng, phòng bệnh…

XUÂN DŨNG