Bà Michaela Prokop cho biết: Dù Việt Nam đã tăng trưởng đáng kể trong 5 năm qua (2008 - 2013), nhưng giá năng lượng của Việt Nam vẫn thấp so với các nước khác trong khu vực. Thậm chí, nếu loại trừ yếu tố lạm phát thì giá còn thấp hơn so với thời kỳ 5 năm trước. Giá năng lượng ở Việt Nam rẻ do giá điện và giá xăng dầu được kiểm soát, thuế môi trường còn thấp, trợ giá nhiên liệu hóa thạch (điện, than, xăng dầu…) vẫn còn lớn. Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) cho rằng, trợ giá nhiên liệu hóa thạch ở Việt Nam dao động từ 1,2 đến 4,49 tỷ USD mỗi năm trong giai đoạn 2007 - 2012.
Như vậy, việc trợ giá nhiên liệu hóa thạch cần diễn ra thông qua các hình thức ưu đãi cho các nhà sản xuất và phân phối năng lượng, phần lớn là các doanh nghiệp nhà nước, ví dụ như các khoản vay lãi suất thấp hoặc ưu đãi, chi phí thấp đối với đầu vào như đất đai và than (dùng cho phát điện). Do đó việc cải cách chính sách tài khóa nhiên liệu hóa thạch có những lợi ích đáng kể, bao gồm nâng cao hiệu suất năng lượng, tăng nguồn cung năng lượng và đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia, giảm gánh nặng tài khóa, tăng trưởng GDP cao hơn trong trung và dài hạn, cũng như đem lại tác động tích cực đối với môi trường. Ngoài ra còn trợ giúp bảo vệ người nghèo cũng như các doanh nghiệp bị ảnh hưởng nhất từ việc tăng giá năng lượng. Thông qua từ việc đưa ra các lựa chọn cải cách cụ thể cho từng vấn đề, báo cáo sẽ có đóng góp quan trọng vào việc xây dựng một lộ trình cho cải cách.
Theo báo cáo tại hội thảo, những nỗ lực của Chính phủ Việt Nam về cải cách gần đây cần được thúc đẩy đáng kể để đáp ứng các mục tiêu tham vọng của chiến lược tăng trưởng xanh và để Việt Nam tiến tới một quỹ đạo tăng trưởng bền vững và bao trùm hơn. Cải cách chính sách tài khóa nhiên liệu hóa thạch đòi hỏi phải cải cách ngành năng lượng tổng thể, cải cách giá và một chiến lược truyền thông, tham vấn để kêu gọi sự ủng hộ trên diện rộng đối với cải cách.
Tiến sĩ Pratibha Mehta, Điều phối viên thường trú Liên hợp quốc tại Việt Nam nhấn mạnh việc dỡ bỏ trợ giá nhiên liệu hóa thạch tại Việt Nam là một cơ hội để chính sách năng lượng trở lên lũy tiến hơn và việc phân bổ nguồn lực nói chung hiệu quả và bao trùm hơn. Nhiều ảnh hưởng tích cực cũng sẽ được nhân lên đáng kể thông qua việc áp dụng dần định giá carbon.
Tin, ảnh: VĂN PHONG