QĐND - Cheo Reo và Đường 7 thuộc tỉnh Gia Lai cách đây 40 năm đầy bom đạn, buôn làng điêu tàn. Nay, Quốc lộ 25 rộng mở, những buôn làng trù phú, những thị trấn, thị tứ sầm uất như: Phú Thiện, Ayun Pa, Krông Pa... nối tiếp mọc lên giữa màu xanh bạt ngàn của cây trồng các loại.

Đường 7 (từ Gia Lai về Phú Yên) được xác định là tuyến giao thông quan trọng. Sau khi Buôn Ma Thuột thất thủ, Nguyễn Văn Thiệu tuyệt vọng ra lệnh cho Thiếu tướng Phạm Văn Phú, Tư lệnh Quân đoàn II ngụy rút quân về đồng bằng để “bảo toàn lực lượng”. Hơn 15.000 tên địch thuộc Quân đoàn II ngụy từ tỉnh Kon Tum và Gia Lai đã theo Đường 7 rút về Phú Yên. Kiên quyết không để cho địch chạy thoát, Sư đoàn 320, Trung đoàn 95 (Binh đoàn Tây Nguyên) và lực lượng vũ trang tỉnh Gia Lai đã dựa vào địa hình để chặn đánh địch. Hàng trăm xe tăng, xe vận tải… bị bắn cháy và bỏ lại ngổn ngang. Hàng nghìn tên địch bị tiêu diệt và bắt sống. Chiến thắng oanh liệt này đã viết nên bản anh hùng ca Đường 7, góp phần vào Đại thắng mùa xuân năm 1975.

Trở lại Đường 7, trở lại Cheo Reo năm xưa, dấu tích chiến tranh giờ đã bị thời gian xóa nhòa, thay vào đó là một màu xanh tươi tốt của cây trái. Xuống đèo Chư Sê, ngút ngàn tầm mắt là những cánh đồng lúa trĩu bông. Công trình đại thủy nông Ayun Hạ đã cho cao nguyên một vựa lúa hai vụ. Ayun Hạ thực sự trở thành một "cây gậy" có phép lạ xua đi cái đói ngàn đời từng đè nặng lên cuộc sống đồng bào các dân tộc. Hạt lúa đã tạo ra kỳ tích trên cánh đồng Ayun Hạ. Ông Rơ Chăm La Ni, Phó bí thư Thường trực Huyện ủy, Chủ tịch HĐND huyện Phú Thiện (tỉnh Gia Lai), khẳng định: “Không riêng gì làng mình, khắp các buôn làng ở thung lũng Ayun Hạ này đều có xe công nông, máy xới đất. Những hộ khá giả, mùa về có vài trăm bao lúa. Hạt lúa đem lại cuộc sống no ấm cho bà con mình! Nó là cơ sở để thúc đẩy nhanh hơn chương trình xây dựng nông thôn mới của địa phương...”.

Buôn Kte hôm nay.

Cùng gia đình thu hoạch vụ mía đầu năm, không giấu được niềm vui trên khuôn mặt, ông Nay Phong (67 tuổi) người dân tộc Giơ Rai ở xã Ia Rtô, thị xã Ayun Pa, bộc bạch: “Tháng 3 về cũng là thời gian cuối vụ thu hoạch mía rồi. Năm nay, gia đình mình trồng được 3ha mía, năng suất bình quân đạt 50 tấn/ha. Nếu bán 900 nghìn đồng/tấn, chi phí hết, nhà mình cũng thu về hơn 500 triệu đồng. Diện tích mía của bà con mình ở Ayun Pa khoảng 705ha, giá mía bán như hiện nay thì đời sống bà con có bước phát triển, cái đói, cái nghèo đẩy lùi ra xa”.

Dọc theo Đường 7, ở vùng “đất khát” Krông Pa, ngoài trồng trọt thì chăn nuôi luôn là một thế mạnh. Tiếp chúng tôi trong một căn nhà mới xây khá đẹp, không giấu được niềm vui, ông Ksor Suông-Trưởng thôn buôn Sai, cho biết: “Buôn Sai có 272 hộ, 1.284 khẩu, có 300ha lúa, 250ha mì, nếu được mùa, được giá, mỗi héc-ta thu lời từ 10-15 triệu đồng, nhà nào cũng có tiền”. Còn ông Rơ Ô Mul, một nông dân sản xuất giỏi của buôn Sai, nói: “Tài sản lớn của buôn là 2000 con bò. Nhà ít có dăm ba con, nhà nhiều có đến năm sáu chục con. Cả buôn Sai có hơn 120 hộ thì có đến 50 hộ có thu nhập mỗi năm dăm bảy chục triệu đồng nhờ nuôi bò”. Chăn nuôi bò không chỉ là thế mạnh của buôn Sai mà là của cả huyện Krông Pa.

Từ Krông Pa xuôi theo Đường 7, chúng tôi đến buôn Kte, xã Ia Yeng (huyện Phú Thiện), đã gần 16 giờ, những căn nhà mới xây vẫn chói lòa dưới ánh nắng. Tiếng xe công nông chở lúa, tiếng máy xay xát đan nhau ồn ã như một thị trấn nhỏ. Tiếp chúng tôi trong căn nhà mới xây rất đẹp, ông Đinh Bắc, Trưởng buôn Kte, cho biết: “Các anh thấy đấy, cuộc sống bây giờ của bà con mình sướng quá. Muốn cá có cá, muốn cơm có cơm; người Giơ Rai mình bây giờ đâu còn phải lo cái ăn nữa. Sự thật 100%, nhưng nhiều người cứ ngỡ như mơ…”. Uống cạn ly trà, ông Đinh Bắc cho biết thêm: 40 năm qua rồi, hồi ấy buôn Kte ở tận trong rừng kia, đời sống bà con khổ cực lắm, bên những mái nhà tranh xác xơ. Người dân quanh năm bán mặt cho đất, bán lưng cho trời nhưng cuối năm cũng thu về được chục giạ lúa, thiếu đói, bệnh tật nối tiếp… Nhờ ngày 17-3, rồi sau đến là ngày 30-4 giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước, lại được hưởng lợi từ chương trình xây dựng nông thôn mới, có “điện, đường, trường, trạm”, người dân lại biết trồng lúa nước, bắp lai, mía và cả cây mì nên đời sống bà con muốn gì có đó. Nói rồi Trưởng buôn Kte cười rất vui, một nụ cười mãn nguyện.

Xác định đầu tư cho con người là đầu tư cho tương lai, thị xã Ayun Pa, huyện Phú Thiện và Krông Pa, những địa phương phát triển dọc theo Đường 7 đã dành nguồn vốn ưu tiên xây dựng trường lớp và bổ sung trang, thiết bị phục vụ dạy và học. Tỷ lệ trẻ em đi học đúng độ tuổi mầm non đạt 100%, tiểu học 98%, THCS 98,4%, THPT 88%. Chất lượng giáo dục, phổ cập giáo dục được nâng lên. Công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân được chú trọng, các chương trình mục tiêu quốc gia y tế được triển khai đúng quy định. Bệnh viện Đa khoa khu vực Ayun Pa là địa chỉ tin cậy, mỗi năm khám, chữa bệnh cho hơn 64.000 lượt người trong khu vực. Công tác xóa đói, giảm nghèo và thực hiện các chính sách an sinh xã hội được triển khai tích cực và đạt một số kết quả quan trọng. Chính quyền địa phương đã làm tốt công tác tuyên truyền, định hướng nghề nghiệp cho lao động; mở rộng cho vay giải quyết việc làm đối với lao động thuộc diện hộ nghèo, hộ chính sách; mở các lớp đào tạo nghề phi nông nghiệp cho hơn 300 lao động nông thôn. Đến nay, số hộ nghèo giảm xuống còn 8,7%, số hộ cận nghèo còn 5,6%. Công tác chăm lo, giải quyết chi trả chế độ chính sách đối với người có công, đối tượng hưởng bảo hiểm xã hội, bảo trợ xã hội được thực hiện kịp thời, đúng đối tượng… Những cố gắng trên cùng với sự chuẩn bị hành trang kỹ lưỡng về cơ chế chính sách ưu đãi sẽ tạo đà cho vùng đất Cheo Reo năm xưa có bước đột phá trong phát triển kinh tế-xã hội, từng bước khẳng định vị thế là trung tâm vùng kinh tế động lực phía đông nam tỉnh Gia Lai.

40 năm đi qua, Cheo Reo xưa nay đã đổi thay hoàn toàn, cánh đồng Ayun Hạ, đèo Tô Na, Bến Mộng, thung lũng Hồng và Suối Đá… của vùng đất Ayun Pa không chỉ mang lại lợi ích kinh tế, mà còn là những điểm du lịch lý tưởng, níu chân du khách gần xa…

Bài và ảnh: LÊ QUANG HỒI