Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu nhiều biến động và dòng vốn đầu tư quốc tế có xu hướng thu hẹp, Việt Nam vẫn nổi lên như một điểm đến hấp dẫn cho các quỹ đầu tư ĐMST. Việc thúc đẩy, khơi thông hiệu quả vốn đầu tư khu vực tư nhân cả trong nước và quốc tế vào lĩnh vực KH-CN, ĐMST được coi là động lực then chốt để nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Đất lành cho quả ngọt

Sự kiện Trung tâm ĐMST quốc gia (NIC) phối hợp với Tổ chức Phát triển đầu tư vốn tư nhân Việt Nam (VPCA) ký kết loạt biên bản ghi nhớ (MoU) với 3 hiệp hội đầu tư hàng đầu châu Á (Hiệp hội Đầu tư mạo hiểm Hàn Quốc, Hiệp hội Đầu tư mạo hiểm và Tư nhân Singapore, Hiệp hội Đầu tư mạo hiểm và tư nhân Hồng Công (Trung Quốc) vào cuối tháng 4 vừa qua đánh dấu bước ngoặt chiến lược đối với hệ sinh thái đầu tư và khởi nghiệp tại Việt Nam cũng như toàn khu vực. 3 hiệp hội này hiện đang quản lý tổng tài sản lên đến 5 nghìn tỷ USD, cho thấy quy mô và tiềm năng của sự hợp tác. “Sáng kiến này sẽ đẩy nhanh tốc độ xây dựng hệ sinh thái và mở rộng nguồn vốn lên gấp nhiều lần trong những năm tới. Đây là một cánh cửa mới cho startup Việt Nam, đồng thời đặt nền móng cho các nhà đầu tư tại châu Á dẫn dắt nguồn vốn tư nhân trong khu vực”, bà Lê Hoàng Uyên Vy, Chủ tịch VPCA và Giám đốc quỹ Do Ventures nhấn mạnh.

 Phó thủ tướng Nguyễn Chí Dũng cùng đại diện các chủ thể trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo và các đại biểu chứng kiến lễ ký kết biên bản ghi nhớ hợp tác giữa NIC và các đối tác. Ảnh: MINH ĐỨC 

Thời gian qua, các hiệp hội, tập đoàn đa quốc gia, nhiều quỹ đầu tư mạo hiểm trong khu vực Đông Nam Á và toàn cầu đang tích cực mở rộng sự hiện diện tại Việt Nam, đặc biệt trong các lĩnh vực như trí tuệ nhân tạo, fintech, năng lượng tái tạo, y tế công nghệ và chuỗi cung ứng thông minh... Điển hình, năm 2024, bất chấp bối cảnh kinh tế toàn cầu suy giảm và dòng vốn đầu tư quốc tế có xu hướng thận trọng hơn, Việt Nam vẫn ghi nhận hơn 2,3 tỷ USD vốn đầu tư được giải ngân qua 141 thương vụ trong năm 2024 từ các quỹ nước ngoài vào lĩnh vực ĐMST. 

Những con số này không chỉ phản ánh niềm tin dài hạn vào tiềm năng phát triển dựa trên tri thức và công nghệ của nền kinh tế Việt Nam mà còn là tín hiệu tích cực cho thấy Việt Nam đang đi đúng hướng trong việc xây dựng nền kinh tế tri thức. Việt Nam đang từng bước khẳng định vai trò là trung tâm ĐMST mới nổi của châu Á, nhờ vào chiến lược phát triển KH-CN bài bản, cộng hưởng với sự năng động của cộng đồng startup và chính sách hỗ trợ từ Chính phủ.

Theo Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Tâm, Việt Nam hiện đã hội tụ đầy đủ điều kiện để đón nhận và hợp tác hiệu quả với các doanh nghiệp, nhà đầu tư toàn cầu trong lĩnh vực KH-CN và ĐMST. Nổi bật, Việt Nam sở hữu nền chính trị ổn định cùng quyết tâm cao của lãnh đạo Đảng, Nhà nước trong việc thúc đẩy phát triển các ngành công nghệ tiên tiến. Bên cạnh đó, với dân số hơn 100 triệu người, Việt Nam đang trong thời kỳ "dân số vàng", sở hữu lực lượng lao động trẻ, năng động, có tinh thần đổi mới và khả năng tiếp cận nhanh với các lĩnh vực STEM. Điều này không chỉ tạo ra nguồn nhân lực dồi dào mà còn mở rộng thị trường tiềm năng cho ĐMST và khởi nghiệp. Chính phủ cũng đang đẩy mạnh quá trình chuyển đổi số toàn diện trên mọi lĩnh vực.

Không chỉ nỗ lực thu hút nguồn vốn đầu tư nước ngoài cho ĐMST, Việt Nam cũng đã thẳng thắn nhìn nhận những hạn chế trong việc khơi thông nguồn vốn tư nhân trong nước. Thực tế cho thấy, các doanh nghiệp trong nước vẫn còn khá thận trọng khi đầu tư vào các hoạt động ĐMST. Nguyên nhân này, được nhìn nhận một phần đến từ tâm lý ngại rủi ro, phần khác đến từ thiếu cơ chế khuyến khích rõ ràng. Các doanh nghiệp nhỏ và vừa-chiếm hơn 97% số doanh nghiệp tại Việt Nam-thường gặp khó khăn trong tiếp cận tín dụng, chưa có mạng lưới liên kết với viện nghiên cứu, trường đại học và gần như không tiếp cận được các quỹ hỗ trợ ĐMST.

Khả năng huy động vốn qua các quỹ đổi mới sáng tạo

Tập trung đầu tư KH-CN, ĐMST có khả năng giúp một quốc gia bứt phá từ nước thu nhập thấp thành nước thu nhập cao. Làm thế nào khơi thông dòng vốn từ thị trường trong nước và quốc tế, thu hút đầu tư tư nhân mạnh mẽ cho KH-CN, ĐMST là vấn đề bức thiết.

Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng tham quan không gian trưng bày sản phẩm tại Lễ hưởng ứng Ngày Sáng tạo và Đổi mới sáng tạo thế giới năm 2025. Ảnh: MAI HÀ 

Giới KH-CN trong nước cũng như quốc tế đánh giá cao việc Việt Nam có chính sách khơi dậy nguồn lực từ khu vực kinh tế tư nhân, thúc đẩy đầu tư cho ĐMST. Nổi bật, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22-12-2024 về đột phá phát triển KH-CN, ĐMST và chuyển đổi số quốc gia đã đặt ra yêu cầu cần thu hút, sử dụng có hiệu quả mọi nguồn lực đầu tư cho phát triển KH-CN, ĐMST, chuyển đổi số quốc gia, đặc biệt là khuyến khích nguồn vốn đầu tư tư nhân. Cụ thể, nghị quyết đặt mục tiêu đến năm 2030, kinh phí chi cho nghiên cứu-phát triển đạt 2% tổng sản phẩm trong nước (GDP), trong đó kinh phí từ xã hội chiếm hơn 60%. Đáng chú ý, Nghị quyết số 57-NQ/TW nhanh chóng được Quốc hội cụ thể hóa thông qua Nghị quyết số 193/2025/QH15 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc biệt tạo đột phá phát triển KH-CN, ĐMST và chuyển đổi số quốc gia; Chính phủ cụ thể hóa bằng Nghị quyết số 03/NQ-CP ban hành chương trình hành động thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW. Như vậy, một hành lang pháp lý rõ ràng, với các chính sách ưu đãi vượt trội đã và đang được thiết kế, mang đến động lực to lớn cho đội ngũ nhà khoa học, chuyên gia và các nhà đầu tư trong và ngoài nước. 

Để huy động được nguồn lực tư nhân cho ĐMST, Phó thủ tướng Chính phủ Nguyễn Chí Dũng cho rằng, sự chủ động và linh hoạt của khu vực tư nhân, kết hợp với định hướng và đồng hành từ Nhà nước sẽ tạo nên những hệ sinh thái ĐMST mạnh mẽ tại nhiều quốc gia. Theo đó, cần nhìn nhận lại vai trò của các quỹ ĐMST trong việc thúc đẩy hệ sinh thái ĐMST. Nhiều quốc gia, nền kinh tế phát triển đã chủ động thành lập các quỹ đầu tư chuyên biệt cho ĐMST, như: Châu Âu, Hàn Quốc, Hoa Kỳ... Những quỹ này không chỉ cung cấp nguồn "vốn mồi" quan trọng cho các dự án công nghệ cao mà còn đóng vai trò "kích hoạt" sự tham gia của khu vực tư nhân, góp phần làm gia tăng mạnh mẽ quy mô và hiệu quả đầu tư... Theo đó, Việt Nam tiếp tục xây dựng thể chế, chính sách tạo điều kiện cởi mở, thuận lợi cho các quỹ đầu tư tư nhân hoạt động tại Việt Nam, đặc biệt là các quỹ có danh mục đầu tư ưu tiên cho các ngành công nghệ mới nổi, công nghệ cao, công nghệ chiến lược...

Chia sẻ với ý kiến trên, ông Vinnie Lauria, Nhà sáng lập Quỹ Golden Gate Ventures, đồng thời là thành viên VPCA cũng cho rằng, Việt Nam đang có những lợi thế để thu hút đầu tư từ các quỹ nước ngoài. Trong đó, việc Chính phủ, người dân Việt Nam rất quan tâm đầu tư cho giáo dục để đào tạo ra nguồn nhân lực chất lượng chính là sức hút đối với các nhà đầu tư nước ngoài. Ông Vinnie Lauria bổ sung, hiện quỹ đang quản lý tổng tài sản lên đến hơn 300 triệu USD, với mục tiêu đưa Việt Nam trở thành thị trường chiếm 1/3 danh mục đầu tư trong tương lai và tham vọng hơn, thông qua quỹ, đưa Việt Nam trở thành quốc gia dẫn đầu khu vực về đầu tư tư nhân, với mục tiêu huy động được 35 tỷ USD vào năm 2035. 

VŨ DUNG

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Kinh tế xem các tin, bài liên quan.