Hiện thực hóa giấc mơ "thành phố thiên đường"

QĐND - UBND tỉnh Lâm Đồng vừa công bố quyết định của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, điều chỉnh quy hoạch TP Đà Lạt và vùng phụ cận đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Sự kiện này đã mở ra cơ hội mới cho sự phát triển của thành phố được mệnh danh là "thiên đường du lịch".

Một góc thành phố Đà Lạt hiện nay. Ảnh: Vũ Đình Đông

Viết tiếp giấc mơ 120 năm trước

Năm 1893, kể từ khi bác sĩ Alexandre Yersin phát hiện ra cao nguyên Lang Bi-ang, người Pháp đã có ước mơ biến vùng đất này trở thành một “Pa-ri” ở Đông Dương, “thủ đô mùa hè”, "thành phố thiên đường" của vùng Đông Nam á. Kiến trúc sư Thierry Huau, Giám đốc Công ty Interscene (Cộng hòa Pháp)-đơn vị tham gia thực hiện dự án khẳng định: “Việc Thủ tướng Chính phủ phê duyệt điều chỉnh quy hoạch chung thành phố Đà Lạt và vùng phụ cận đến năm 2030, tầm nhìn 2050 chính là điểm tựa vững chắc để Đà Lạt có thể hiện thực hóa giấc mơ đã bắt đầu từ 120 năm trước”.

Theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ, đến năm 2030, TP Đà Lạt sẽ bao gồm Đà Lạt hiện nay và các huyện Lạc Dương, Đơn Dương, Đức Trọng và một phần của huyện Lâm Hà. Tổng diện tích đất tự nhiên là 335.930ha (tương đương thủ đô Hà Nội hiện nay), dân số 750.000 người. Trong tương lai, Đà Lạt sẽ đóng vai trò là trung tâm hành chính-chính trị, kinh tế-văn hóa, khoa học-kỹ thuật của tỉnh Lâm Đồng; trung tâm du lịch sinh thái, di sản, nghỉ dưỡng cao cấp; trung tâm nghiên cứu khoa học, giáo dục-đào tạo và chuyển giao công nghệ; trung tâm văn hóa, nghệ thuật, thể thao, giải trí đẳng cấp quốc tế.

Trải qua 120 năm hình thành và phát triển, dù còn những hạn chế, khiếm khuyết nhưng Đà Lạt cũng đã nổi lên như một hiện tượng đô thị độc đáo, có bản sắc riêng, có sức hấp dẫn đặc biệt. Đà Lạt luôn "định vị" trong lòng du khách là một thành phố có khí hậu trong lành, mát mẻ; cảnh quan thơ mộng, kiến trúc đặc sắc; phong cách thanh lịch, hiền hòa. Do đó, những chủ trương, chính sách lớn tác động tới sự phát triển của thành phố luôn tạo sự chú ý của dư luận. Thời gian qua, dư luận cũng đã đặt ra không ít những câu hỏi như: Liệu đề án quy hoạch có biến Đà Lạt trở thành một "đại đô thị" như TP Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Hà Nội và phá vỡ đi nét thơ mộng, quyến rũ vốn có của Đà Lạt hay không?

Giải đáp cho những nghi vấn trên, ông Nguyễn Hữu Tâm, Giám đốc Sở Xây dựng tỉnh Lâm Đồng, cho biết: “Đề án điều chỉnh quy hoạch Đà Lạt lần này kế thừa, tiếp nối các đề án quy hoạch trước đây, đồng thời có sự bổ sung, phát triển để phù hợp với nhu cầu phát triển của Đà Lạt trong tương lai. Quá trình thực hiện, địa phương đã tiến hành nghiên cứu, khảo sát kỹ, đồng thời thuê các đơn vị tư vấn có năng lực với sự tham gia của nhóm chuyên gia, kiến trúc sư người Pháp. UBND tỉnh Lâm Đồng đã tổ chức hai cuộc hội thảo quốc tế tại Đà Lạt và Pa-ri (Pháp) để lấy ý kiến của các chuyên gia, các nhà khoa học; tổ chức trưng bày phương án quy hoạch để lấy ý kiến của các tầng lớp nhân dân. Vì vậy đề án đã được Hội đồng thẩm định cấp Quốc gia đánh giá cao”.

Di sản kiến trúc sẽ được ưu tiên bảo tồn trong quá trình mở rộng thành phố. Ảnh: Võ Trang

Theo các chuyên gia quy hoạch, nét đặc sắc trong đề án quy hoạch lần này là Đà Lạt sẽ phát triển theo mô hình “vùng đô thị” chứ không đơn thuần là mở rộng diện tích và gia tăng dân số theo kiểu cơi nới như một số đô thị khác đang làm. Cụ thể, Đà Lạt trong tương lai sẽ có 1 đô thị hạt nhân là TP Đà Lạt hiện nay và 6 đô thị vệ tinh khác gồm: Liên Khương-Liên Nghĩa, Finom-Thạnh Mỹ, Lạc Dương, Nam Ban, Đran, Đại Ninh. Mỗi đô thị sẽ đảm nhiệm một chức năng riêng, được kết nối với nhau bởi hệ thống giao thông hiện đại, thân thiện và được “ngăn cách” với nhau bởi các khu bảo tồn, rừng cảnh quan, khu du lịch sinh thái, công viên, vùng sản xuất nông nghiệp. Đề án cũng nhấn mạnh ưu tiên bảo tồn các di sản kiến trúc, cảnh quan, không gian văn hóa của các dân tộc bản địa, tăng diện tích rừng, công viên, hồ nước, hạn chế xây dựng các công trình cao tầng, xây dựng Đà Lạt thành “thành phố trong rừng, rừng trong thành phố”.

PGS, TS Nguyễn Minh Hòa, Trưởng khoa Đô thị học, Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh, nhận định: “Việc Lâm Đồng chọn mô hình “vùng đô thị” cho sự phát triển của Đà Lạt là quyết định đúng đắn, phù hợp với xu hướng trên thế giới hiện nay”.

Cơ hội và thách thức

Trong tương lai, Đà Lạt sẽ trở thành mô hình đô thị vùng đầu tiên của Việt Nam, điều này vừa giúp địa phương giải quyết nhu cầu gia tăng về diện tích, dân số, nhu cầu phát triển du lịch, vừa không phải “phình to” ra như một số đô thị khác. Đà Lạt sẽ trở thành một trong 18 thành phố có quy mô diện tích lớn nhất thế giới, có mật độ dân số thấp nhất thế giới (162 người/km2), là một trong những thành phố có diện tích rừng chiếm tỷ lệ cao so với diện tích tự nhiên (231.648ha, chiếm 69%), có vườn quốc gia trong lòng thành phố (Vườn Quốc gia Bidoup-Núi Bà). Cùng với những thế mạnh khác như: Khí hậu, cảnh quan, di sản kiến trúc, văn hóa… sẽ là những yếu tố hấp dẫn các nhà đầu tư trong và ngoài nước, tạo tiền đề, động lực thúc đẩy Đà Lạt phát triển.

Tuy nhiên, bên cạnh những cơ hội, việc mở rộng Đà Lạt lên gấp 9 lần so với hiện nay cũng đặt ra nhiều thách thức. Trước hết, bản thân Đà Lạt hiện còn tồn tại nhiều vấn đề bức xúc chưa được giải quyết như: Tốc độ đô thị hóa nhanh và không tuân theo quy hoạch đang phá vỡ cảnh quan đô thị của Đà Lạt; nhiều di sản kiến trúc của thành phố đang bị xâm hại, xuống cấp; nhiều diện tích rừng bị thu hẹp, nguồn nước bị ô nhiễm. Khi mở rộng lên gấp 9 lần, Đà Lạt cần có nguồn lực tài chính to lớn để xây dựng hệ thống hạ tầng đồng bộ, hiện đại cho diện tích hơn 3.300km2, điều này vượt quá khả năng của địa phương. Bên cạnh đó, quá trình mở rộng đô thị thì bản sắc văn hóa của các dân tộc bản địa sẽ đứng trước nguy cơ phai nhạt, môi tường tự nhiên bị ảnh hưởng, nguồn tài nguyên nước trở nên cạn kiệt, khan hiếm, nhiều vấn đề xã hội phức tạp cũng sẽ nảy sinh...

Ông Nguyễn Xuân Tiến, Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng, cho rằng: “Quy hoạch điều chỉnh Đà Lạt đặt ra trách nhiệm rất nặng nề, đòi hỏi chúng tôi phải có quyết tâm lớn, phải tiếp tục cụ thể hóa bằng những quy hoạch chi tiết, những kế hoạch cụ thể cho từng giai đoạn với một bộ máy điều hành có năng lực, trách nhiệm và chuyên nghiệp. Lâm Đồng đã xây dựng đề án cơ chế đặc thù cho TP Đà Lạt. Chúng tôi cũng mong muốn các bộ, ban, ngành Trung ương, các địa phương, các nhà đầu tư trong nước và quốc tế quan tâm, tạo điều kiện, cùng chung sức với Đảng bộ, chính quyền và nhân dân tỉnh Lâm Đồng xây dựng Đà Lạt trở thành thành phố văn minh, hiện đại, mang tầm quốc tế”.

VŨ ĐÌNH ĐÔNG